Βλέποντας την «Αποξένωση» δεν μπορείς να αποφύγεις το πικρό σχόλιο: τι κρίμα, λες, που ένας τόσο μεγάλος σκηνοθέτης, ένας πραγματικός θαυματοποιός της εικόνας, δε γυρίζει το φακό του προς τη ζωή και την αλήθεια, στα χιλιάδες υπαρκτά και καυτά προβλήματα, αλλά και στα απλά καθημερινά, και σπαταλιέται σε άγονες και από χρόνια ξεπερασμένες προβληματικές και απαντημένες από τη φιλοσοφία και την επιστήμη υπαρξιακές αγωνίες!

Μια φαινομενικά αρμονική και δεμένη οικογένεια φτάνει στο εξοχικό της. Εκεί, μακριά από την πόλη και τη σύμβαση, κοντά στη φύση και στη γαλήνη, ξαφνικά και αναίτια, αρχίζει να διαλύεται! Η γυναίκα λέει στο άντρα της, πως είναι για μια ακόμα φορά έγκυος. (Εχουν άλλα δυο παιδιά, ένα αγόρι και ένα κορίτσι). Το τρίτο παιδί, όμως, δεν είναι δικό του(!) του λέει.

Εκείνος δέχεται ένα σοκ! Αμέσως καλεί τον αδερφό του, έναν παράνομο (δε διευκρινίζεται τι σόι παράνομος είναι) και τον συμβουλεύεται. (Αλήθεια, γιατί; Από πουθενά δεν προκύπτει η ανάγκη). Ο «μυστηριώδης» παράνομος του συστήνει ψευτοφιλοσοφικά: «αν θέλεις να τη σκοτώσεις σκότωσέ την, αν θέλεις να τη συγχωρήσεις συγχώρησέ την, το ίδιο σωστά είναι και τα δύο»!

Ο σύζυγος τη συγχωρεί. Ομως, με τη βοήθεια πάντα του αδερφού του, καλεί δυο «σκιτζήδες» και αναγκάζει τη γυναίκα του σε έκτρωση. Το έμβρυο αποβάλλεται. Ωστόσο, κάτι πάει στραβά στην έκτρωση και η γυναίκα πεθαίνει! Ο «τυχαίος» θάνατος στέκεται η αφορμή, ο σύζυγος να αναζητήσει την αλήθεια. Ψάχνοντας τον εραστή, στο πρόσωπο του συνεταίρου του, ανακαλύπτει ότι όταν η γυναίκα έλεγε «δεν είναι δικό σου», εννοούσε ότι όταν συνέλαβε το παιδί ήταν τέτοια η εσωτερική απόσταση των δύο τους, που ήταν σαν να έκανε έρωτα, σα να συνέλαβε το παιδί, με κάποιον άλλον! (Μεταφορική, λοιπόν, η απιστία).

Μεγάλη, πράγματι, η «αποξένωση» των ανθρώπων σήμερα! Ποιος έχει αντίρρηση; Ποιος θα πει όχι; Η «αποξένωση», ωστόσο, δεν είναι φυτό που φυτρώνει από μόνο του. Δεν είναι σύμφυτο με τον άνθρωπο. Είναι κοινωνικό αποτέλεσμα. Του οποίου η γιατρειά, ο κάθε νοήμων άνθρωπος το ξέρει αυτό, δε βρίσκεται στην 1η προς Κορινθίους επιστολή του Αποστόλου Παύλου, που επικαλείται η ταινία, ούτε στις όποιες άλλες θρησκοληψίες και μεταφυσικές που αυτή μπάζει πλαγίως! (Ντύσιμο της εικόνας με θρησκευτικούς ψαλμούς και χορωδιακούς ύμνους, αλλαγές φωτισμών και χρωμάτων που «ξεχωρίζουν» το ανθρώπινο (γκρίζα χρώματα) από το «θείο» (χρυσαφή χρώματα και εξαϋλωμένη άσπρη (υπερφορτισμένη) εικόνα).

Ο σοβαρός και ώριμος θεατής θα έπρεπε, λογικά, να γυρίσει την πλάτη του στην «Αποξένωση». Να πει δε με ενδιαφέρει! Η ταινία δεν έχει τίποτα να μας προσφέρει στον τομέα της γνώσης, της συνείδησης. Γιατί τα υπαρκτά ζητήματα που βάζει, την απόσταση και την αποξένωση των ανθρώπων, τα βάζει πολύ, απελπιστικά θα έλεγε κανείς, λαθεμένα. Η λύση, τα είπαμε, δε βρίσκεται στο φιλοσόφημα - παραβολή του Παύλου, «τι και αν κερδίσεις τον κόσμο όλον, αν δεν έχεις αγάπη, κλπ., κλπ.»! Αυτά είναι τόσο απομακρυσμένα! Η επιστήμη έχει αποφανθεί. Μη γυρίζουμε πίσω! Η λύση βρίσκεται στη δημιουργία ανθρώπινων κοινωνιών. Κοινωνιών ολοκληρωμένων ανθρώπων! Και εκεί πρέπει να στρέψουνε τους φακούς τους οι δημιουργοί!

Ομως, και να θέλεις, δεν μπορείς να αγνοήσεις την ταινία! Δεν μπορείς να της γυρίσεις την πλάτη. Γιατί ο Ρώσος δημιουργός σε καθηλώνει με την εικόνα του! Από το πρώτο πλάνο μέχρι το τελευταίο, παρ' όλες τις σεναριακές ασάφειες, παρ' όλες τις μεταφυσικές ακρότητες, παρ' όλα τα κενά στην εξέλιξη της ιστορίας, σε πιάνει από τα πέτα και σε καθίζει στο κάθισμα. Με την υψηλή αισθητική του, με την άριστη επιλογή των χώρων, με την άρτια τοποθέτηση της μηχανής, με την ερμηνεία των ηθοποιών, ακόμα και με τη θρησκευτική μουσική επένδυση, καταφέρνει να σε μαγέψει. Και αν αγαπάς την καλή αισθητική, τον καλό κινηματογράφο, μπορεί να σε αναγκάσει να τον συγχωρήσεις. Να παραβλέψεις, δηλαδή, την υπόθεση και να χαρείς την ομορφιά της εικόνας! (Αυτό, βέβαια, είναι ιδεολογικό ατόπημα και πρέπει να κοιταχτείς! Το καλλιτεχνικό έργο είναι ενιαίο. Ανάλαβε, λοιπόν, τις ευθύνες σου)!

Παίζουν: Κονσταντίν Λαβρονένκο, Μαρία Μπονέβι, Αλεξάντρ Μπαλουέβ.

Ο Τζέσε Τζέιμς είναι ένας θρύλος! Γι' αυτόν και για τα ανδραγαθήματά του έχουν γραφεί εκατοντάδες βιβλία, έχουν ειπωθεί από στόμα σε στόμα χιλιάδες ιστορίες, έχουν γραφεί τραγούδια, έχει απασχοληθεί ο κινηματογράφος! Και μιλάμε για ληστή. Και μάλιστα σκληρό ληστή. Ληστή που δε δίσταζε να τραβάει το πιστόλι του και να σκοτώνει! (Αυτός, τα αδέρφια του και η συμμορία του, έδρασαν στην Αμερική στα τέλη του 1800. Η καριέρα τους βρέθηκε στο «ζενίθ» της στη δεκαετία του 1870. Η δολοφονία έγινε το 1881).

Δεν είναι της αρμοδιότητας ενός κριτικού κινηματογράφου να ερμηνεύσει και να εξηγήσει τη λατρεία που δείχνει πολλές φορές ο λαός για κάποιους παράνομους! Μια διαχρονική λατρεία που έχει ξεκινήσει από πολύ παλιά και φτάνει ως τις μέρες μας. Είναι φανερό πως η ανυπακοή αυτών των ανθρώπων στο επίσημο καταπιεστικό και αιμοβόρο κράτος δικαιώνει, ως ένα σημείο, και τις δικές του επιθυμίες. Αυτή η ταύτιση, λοιπόν, έχει ψυχολογικές και κοινωνιολογικές αφετηρίες...

Η ταινία του Αντριου Ντομινίκ δε βάζει τέτοια (ενδιαφέροντα) ζητήματα. Περιορίζεται να καταγράψει τις τελευταίες μέρες του ληστή πριν ο συν-συμμορίτης του, και φίλος του, ο δειλός, όπως έμεινε στην ιστορία, Ρόμπερτ Φορντ, τον σκοτώσει, για να εισπράξει την επικήρυξη και για να δοξαστεί! Να δοξαστεί, γιατί τόλμησε - και κατόρθωσε - να σκοτώσει τον Τζέσε Τζέιμς!

Ομως, πάλι ο λαός, έβαλε τη δική του σφραγίδα! Πέταξε στα σκουπίδια τον δολοφόνο και σήκωσε στους ουρανούς τον ληστή. Η κηδεία του Τζέσε Τζέιμς στάθηκε η αφορμή για λατρευτικές εκδηλώσεις. Η κηδεία του προδότη, ο οποίος δολοφονήθηκε από θαυμαστή του Τζέσε Τζέιμς, έγινε σε «πολύ στενό κύκλο» και μέσα στην κατακραυγή και στην απαξία! Στην ιστορία τοποθετήθηκε δίπλα στον Ιούδα!

Και αυτό το σημείο δεν το φωτίζει η ταινία! Το καταγράφει απλώς και το σχολιάζει «ειδησεογραφικά». Ο δημιουργός της ταινίας, σίγουρα, μεροληπτεί. Παίρνει θέση, και παίρνει σαφή θέση, υπέρ του Τζέσε Τζέιμς. Εχει και αυτός γοητευτεί από το θρύλο! (Αυτό, βέβαια, είναι κακό. Οταν κάποιος ασχολείται με κοινωνικές συμπεριφορές, πρέπει να αποστασιοποιείται, για να μπορεί να βλέπει όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικά).

Μην περιμένετε, λοιπόν, να δείτε μια εξήγηση, μια προσπάθεια, έστω, εξήγησης, της αίγλης που γνώρισε ο Τζέσε Τζέιμς. Η ταινία περισσότερο συνεισφέρει - και αυτή - στη συνέχιση (και διαιώνιση) του θρύλου, παρά ερμηνεύει ή προσπαθεί να ερμηνεύσει το (κοινωνικό) φαινόμενο! Και με αυτή την έννοια, δεν πρόκειται για «μεγάλη» ταινία. Ταινία που θα πάρει τη θέση της δίπλα στους κολοσσούς που ασχολήθηκαν με προσωπογραφίες («Πολίτης Κέιν», για παράδειγμα).

Κατασκευαστικά, ωστόσο, η ταινία έχει πάρα πολλές αρετές! Ξεκινώντας από τις ερμηνείες, από τον δειλό Ρόμπερτ Φορντ (Κέισι Αφλεκ), αλλά και των δεύτερων και τρίτων ρόλων, και περνώντας στην εξαιρετική φωτογραφία, στα πολύ καλά σκηνικά και τα κοστούμια, στις μουσικές και στους ήχους, και φτάνοντας στην επιλογή των χώρων, είναι όλα κάτω από ενιαίο έλεγχο και άριστα συντονισμένα. Οι «λεπτομέρειες» της ταινίας δείχνουν ιδιαίτερη φροντίδα. Πουθενά στα 160 λεπτά που διαρκεί το φιλμ του Ντομινίκ, δε θα νιώσει εξαπατημένος ο θεατής. «Η Δολοφονία του Τζέσε Τζέιμς...», είναι μια πολύ φροντισμένη ταινία!

Παίζουν: Μπραντ Πιτ, Κέισι Αφλεκ, Σαμ Σέπαρντ, Σαν Ρόκγουελ.

Η ταινία πήρε το Μεγάλο Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής του Φεστιβάλ των Κανών το 2007! Δε μας πέφτει λόγος, αλλά δε συμφωνούμε με τέτοιους θριάμβους! Τέτοιες βραβεύσεις αποπροσανατολίζουν και φουσκώνουν (επικίνδυνα) και τα μυαλά των δημιουργών. Ιδιαίτερα όταν αυτοί είναι πολύ νέοι! Αντικειμενικά και χωρίς πολιτικές ή άλλες σκοπιμότητες, η ταινία της 35χρονης Κινέζας σκηνοθέτιδας Ναόμι Καβάσε, που γύρισε το «Πληγωμένο Δάσος» της με ιαπωνικά και γαλλικά κεφάλαια, θα έπρεπε απλώς να καταγραφεί στα μικρά κινηματογραφικά ποιήματα και τίποτα περισσότερο. Και αυτό δεν είναι λίγο!

Πράγματι, η ταινία είναι τρυφερή. Πράγματι, είναι ελλειπτική (όπως τα μικρά ποιήματα). Πράγματι, είναι ανθρώπινη (ασχολείται με την απώλεια, με το μεγάλο κενό που νιώθει κάποιος που χάνει τον άνθρωπό του). Πράγματι, διαθέτει κάμποσες (αρκετές) ποιητικές εικόνες. Και, για να μην το ξεχάσουμε, πολύ καλή πρωτότυπη μουσική!

Ομως, την ίδια στιγμή η ταινία, η οποία, σε πολλά σημεία είναι αφόρητα αργή, σε πολλές σκηνές της νιώθει αμήχανη. Οι επιλογές της σκηνοθέτιδας, για τις πράξεις των ηρώων της, που μέσω αυτών αποκαλύπτονται τα συναισθήματά τους, είναι τετριμμένες! Είναι σκηνές που τις έχουμε δει σε δεκάδες παρόμοιες ταινίες. (Τρεξίματα στους αγρούς και παιχνίδια στις φυλλωσιές). Φοβάμαι πως σχεδόν καμία από τις εικόνες της δε θα καταγραφεί στην κινηματογραφική μνήμη, όπως, για παράδειγμα, καταγράφηκαν εικόνες από τον «Θάνατο στη Βενετία» ή από την «Ανοιξη, Καλοκαίρι, Φθινόπωρο, Χειμώνας, Ανοιξη», κ.ά. Οταν μιλάμε για Μεγάλα Βραβεία των Καννών, πρέπει να μην ξεχνάμε τα μεγέθη!

Μια νέα γυναίκα δουλεύει σε έναν οίκο ευγηρίας. Το μυστικό της και ο καημός της είναι το χαμένο (πεθαμένο) παιδί της. Ενας από τους τροφίμους του οίκου κρύβει και αυτός τη δική του απώλεια. Εχουν περάσει τριάντα χρόνια από το χαμό της γυναίκας του. Στην οποία γράφει γράμματα καθημερινά...

Οι δυο αυτές απώλειες φορτώνουν με μεγάλη θλίψη και απέραντο πόνο τους ανθρώπους που τις κουβαλάνε (τη νέα γυναίκα και τον γέρο τρόφιμο). Ενα «ταξίδι» των δυο τους στο «Δάσος του Πένθους», στο δάσος που έχει χαθεί η γυναίκα του τροφίμου, θα φέρει τη λύτρωση. Η απώλεια των χαμένων ανθρώπων θα πάρει την πραγματική της διάσταση. Θα καταχωρηθεί στη μνήμη και θα αξιολογηθεί σαν ένα κομμάτι της ανθρώπινης πορείας μέσα στο χρόνο.

Η ταινία, όπου βρει την ευκαιρία, περνάει τις υλιστικές απόψεις της. Το νερό που κυλάει σε ένα ποτάμι, σε κάποια κομβική σκηνή της ταινίας, «πουθενά δεν είναι το ίδιο, συνεχώς μεταβάλλεται (όπως η ύλη) και ποτέ δε γυρνάει στην πηγή του (όπως και ο χρόνος)», θα πει ο γέρος τρόφιμος στη νέα γυναίκα. Τα δέντρα, πάνω από το μνήμα της πεθαμένης γυναίκας του, δεν έχουν μείνει ίδια στο χρόνο που πέρασε. Εχουν ψηλώσει από το «λίπασμά» της (άλλη μεταβολή - μετατροπή της ύλης).

Παίζουν: Γιοσίρο Σάιτο, Κανάκο Μασούντα, Μασίκο Ονο, Σιγκέκι Ούντα, Μακίκο Γουατανάμπε.

Τόσο τα «Παιχνίδια Εξουσίας», όσο και τα παιχνίδια της εξαρτημένης κινηματογραφίας, έχουν, τελικά, τον ίδιο πατέρα, την εξουσία! Την κυρίαρχη τάξη, δηλαδή! Αυτή που ελέγχει το μηχανισμό, που, με όλα τα μέσα, επιβάλλει τη θέλησή της!

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η εξουσία διάλεξε έναν πονηρό τρόπο να μας μιλήσει για τα «παιχνίδια» της! Διάλεξε τον γεννημένο στο Βερολίνο (1931), από Ρώσο πατέρα και Γερμανίδα μητέρα, πολύ καλό σκηνοθέτη, βραβευμένο με Οσκαρ, Μάικλ Νίκολς, ο οποίος μεγάλωσε στην Αμερική, να κάνει το δικό του «παιχνίδι». Τον έβαλε, και εκείνος δέχτηκε, να περάσει έναν πολεμοκάπηλο, έναν φασίστα, έναν πράκτορα της CIA, έναν δολοφόνο, σαν έναν χαριτωμένο και ιδεολόγο playboy! Μαζί του έτρεξαν και γνωστοί και καλοί ηθοποιοί!

Η ταινία του Νίκολς, υποτίθεται, μας αφηγείται την αληθινή ιστορία του γερουσιαστή Τσάρλι Ουίλσον, ενός πράκτορα της CIA, και μιας «πανέμορφης κοσμικής κυρίας», μιας πλούσιας «εκκεντρικής» κυρίας από το Χιούστον. Το ζευγάρι αυτό, ορμώμενο, σύμφωνα με την ταινία, από τον βαθύ πατριωτισμό του (και τον βαθύτερο αντικομμουνισμό του, στην πραγματικότητα), έφερε σε πέρας την «πιο πετυχημένη μυστική επιχείρηση» της δεκαετίας του 1980. Οι δυο τους (τι λέτε καλέ!) τροφοδοτούσαν τους αντάρτες του Αφγανιστάν με όπλα και βοήθησαν (με αυτόν τον τρόπο) στην «πτώση της Σοβιετικής Ενωσης». Οι δύο τους, όχι η Αμερική!

Μια ανοησία που είπε, αν την είπε, ο πρόεδρος - δικτάτορας του Πακιστάν Ζία «Ο Τσάρλι τα κατάφερε», είναι η άποψη της ταινίας. Η οποία βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του δημοσιογράφου Τζορτζ Κράιλ. Ο Νίκολς, μετά τον Κράιλ, στεφανώνει τον Ουίλσον με το στεφάνι του νικητή. Τον θεωρεί σαν τον πανέξυπνο πράκτορα που τους έβαλε όλους στο τσεπάκι του. Και πίσω από αυτή την υπερβολή εξαφανίζονται τα εργοστάσια και οι εταιρείες της πολεμικής βιομηχανίας, η αμερικάνικη στρατιωτική μηχανή, που στα τέλη του '70 έριξε όλο το βάρος της στην περιοχή αυτή του κόσμου. Ο Ουίλσον, μόνον αυτός, σύμφωνα με την ταινία, μονομάχησε με τη Σοβιετική Ενωση και τη νίκησε!

Τα «Παιχνίδια Εξουσίας», φαντάζουν πολύ αποκαλυπτικά για την αμερικάνικη εξωτερική πολιτική και τους στόχους της. Είναι πολλές οι στιγμές που ο θεατής νιώθει ότι βλέπει μια καταγγελτική ταινία. Στην ουσία, όλος αυτός ο «αντιαμερικανισμός» της, δεν είναι παρά το επίστρωμα για να περάσει επάνω του ο οδοστρωτήρας του αντικομμουνισμού της! Το τι ακούγεται σε βάρος της Σοβιετικής Ενωσης και του κομμουνισμού γενικότερα, ο χειρότερος αντικομμουνιστής Μινχάουζεν δε θα μπορούσε να τα σκεφτεί! Μιλάει για εισβολή των Σοβιετικών, μιλάει, κυρίως, για το «σαδισμό» τους! (Μαζεύανε, λέει, τους Αφγανούς, κυρίως μικρά παιδιά και γυναίκες, σε μικρούς χώρους και περνούσανε με τα τανκς πάνω από τα κορμιά τους, για να διασκεδάσουν)!

Εγραψα στον πρόλογο ότι πρόκειται για πονηρή και πολύ επικίνδυνη ταινία. Είναι τέτοια, γιατί εξωτερικά φαντάζει σαν μια καλογυρισμένη περιπέτεια, με πολύ χιούμορ και άλλες τσαχπινιές, με κοσμοπολίτικο αέρα, με αρχοντιά, ενώ στην ουσία στάζει φαρμάκι! Ενα ύπουλο αντικομμουνιστικό φαρμάκι!

Παίζουν: Τομ Χανκς, Τζούλια Ρόμπερτς, Φιλίπ Σέιμουρ Χόφμαν.

Η «χαριτωμένη» ρομαντική κομεντί «ΥΓ:Σ' Αγαπώ», του Ρίτσαρντ Λα Γκραβενές. Ο πεθαμένος νεαρός άντρας στέλνει (από τον τάφο του) γράμματα στη γυναίκα του (που εξακολουθεί να τον λατρεύει) για να την καθοδηγεί. Ακόμα και στην επιλογή του νέου της άντρα!..

Αξίζει μόνον σαν δείγμα μεσοαστικού κινηματογράφου! Οι αντιλήψεις της ταινίας, ο ψυχισμός της, είναι βαθιά μεσοαστικός. Ενας ψύχραιμος θεατής, που τυχαία θα βρεθεί στην αίθουσα, μπορεί να κάνει τις κοινωνιολογικές μελέτες του.

Παίζουν: Χίλαρι Σουάνκ, Τζέραρντ Μπάτλερ, Λίζα Κούντροου, Τζίνα Γκέρσον, Κάθι Μπέιτς.

«Αλιεντ Εναντίον Κυνηγού 2», των Αδελφών (Γκρεγκ και Κόλιν) Στράους και «Η Πολιορκία»του Ούβε Μπολ. Το πρώτο καταπιάνεται με εξωγήινους και το δεύτερο με μυθικά τέρατα! Και τα δύο βλάπτουν τον ίδιο τον κινηματογράφο και το γούστο μας!

Το δεύτερο βλάφτει περισσότερο, γιατί είναι αγριότερο και φασιστικότερο από το πρώτο! Πρόκειται για αντιγραφή ενός ...φιλοβασιλικού βιντεογκέιμ. Βασιλιάδες, τέρατα, στρατοί, βία, δύναμη, και μαύρη μαγεία! Μακριά!