Με την επιστροφή του ΠΑΣΟΚ στην κυβερνητική εξουσία το 1993, σημείο αναφοράς της κυβερνητικής πολιτικής στο φάρμακο αποτελεί η λίστα φαρμάκων που καλύπτουν τα ασφαλιστικά Ταμεία. Σε σχετικό έγγραφο αρμόδιου υπουργείου αναφέρονται ως κύρια αίτια της υπερβολικής αύξησης της φαρμακευτικής δαπάνης:

α. Συνταγογράφηση ακριβών φαρμάκων, αντί φθηνών με την ίδια φαρμακολογική δράση.

β. Υπερσυνταγογράφηση. Δίνονται φάρμακα χωρίς να χρειάζεται, ενώ πολλά φάρμακα μένουν αχρησιμοποίητα.

Κατά την άποψη του υπουργείου, αυτά τα φαινόμενα οφείλονται στην έλλειψη καταλόγου συνταγογραφούμενων φαρμάκων, στην έλλειψη διάκρισης φαρμάκων σε απολύτως αναγκαία, αναγκαία και επικουρικά και στη μη κλιμάκωση της συμμετοχής των ασφαλισμένων, ανάλογα με την αναγκαιότητα χρήσης των φαρμάκων.

Τον πρώτο λόγο για την εφαρμογή της λίστας έχει ο διοικητής του ΙΚΑ, Γρ. Σολωμός. Το ΙΚΑ ξεκίνησε την εφαρμογή της λίστας απ' το Δεκέμβρη του 1993. Λίστα υπήρχε και πριν, αλλά υπήρχε μια χαλαρότητα στην εφαρμογή της. Σήμερα κυβερνητική επιλογή είναι η εφαρμογή της λίστας σε όλα τα ασφαλιστικά Ταμεία, γιατί η εφαρμογή της στο ΙΚΑ περιόρισε την αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης του Ιδρύματος, ισχυρίζεται η διοίκησή του. (Στον Πίνακα 1 φαίνεται η εξέλιξη των φαρμακευτικών δαπανών του Ιδρύματος)

Στο ενημερωτικό σημείωμα για το φάρμακο, που έδωσε η διοίκηση του ΙΚΑ στα μέλη του ΔΣ της ΓΣΕΕ, στην προσπάθειά της να αποσπάσει την έγκρισή της για τη λίστα, δε στέκεται στα πραγματικά αίτια του προβλήματος. Ετσι,

1. Αποδίδει την αύξηση των δαπανών φαρμακευτικής περίθαλψης στην υπερβολική αγορά και κατανάλωση φαρμάκων. Για να στηρίξει την άποψή της, επικαλείται έρευνα του Εργαστηρίου Πειραματικής Φαρμακολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αλλα τα στοιχεία της έρευνας, όπως τα παρουσιάζει, είναι αλληλοαναιρούμενα. Η διοίκηση του ΙΚΑ δεν απαντάει πώς συμβαίνει ανάμεσα στο 1975 - 1988 να έχουμε αύξηση κομματιών κατά 40% και αύξηση τιμών 900%, και στην τελευταία πενταετία αύξηση κομματιών 11,2% και αύξηση τιμών 350%.

2. Ισχυρίζεται η κυβέρνηση ότι ως αποτέλεσμα της μη σωστής συνταγογράφησης των φαρμάκων (υπάρχει και τέτοια και την καταδικάζουμε), ο αριθμός ασθενών που εισέρχονται στα νοσοκομεία λόγω φαρμακευτικών παρενεργειών, είναι πολύ υψηλός σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη των ευρωπαϊκών χωρών. Η εξήγηση που δίνει το ΙΚΑ είναι πολύ απλουστευτική. Σημαντικός παράγοντας είναι η έλλειψη παρενεργειών των κυκλοφορούντων φαρμάκων και αυτό βέβαια έχει να κάνει με το πόσο μελετήθηκαν πριν τεθούν σε κυκλοφορία. Υπάρχουν καταγγελίες ότι οι υπερήλικες σε διάφορα ιδρύματα προστασίας, χρησιμοποιούνται σχεδόν σαν πειραματόζωα. Ακόμη, σε μελέτη του Εργαστηρίου Φαρμακολογίας του Ιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών (1991), αναφέρεται ότι τα έτη 1987 - 1988 σε τέσσερις κλινικές παιδιατρικών νοσοκομείων της Αττικής, καταναλώθηκαν ουσίες που σύμφωνα με το Εθνικό Συνταγολόγιο δεν είχε μελετηθεί η χρήση τους σε παιδιά.

3. Η κυβέρνηση έφτιαξε τη λίστα με οικονομικά κατά βάση κριτήρια. Ετσι, με τα μέτρα που αποφασίστηκαν στο Διυπουργικό Οργανο:

α. Δεν περιλαμβάνονται στη λίστα ιδιοσκευάσματα των οποίων η τιμή δεν μπορεί να δικαιολογηθεί με αντίστοιχο θεραπευτικό πλεονέκτημα σε σύγκριση με άλλα θεραπευτικώς ισοδύναμα ιδιοσκευάσματα. Δε λέει όμως το ΙΚΑ ότι ο ΕΟΦ δεν έχει κάνει μελέτες βιοδιαθεσιμότητας και βιοϊσοδυναμίας για τα ιδιοσκευάσματα που κυκλοφορούν. Αρα, η οποιαδήποτε επιτροπή φτιάχνει τη λίστα χωρίς να έχει όλα τα απαιτούμενα επιστημονικά δεδομένα.

β. Η λίστα θα περιλαμβάνει ιδιοσκευάσματα ταξινομημένα κατά θεραπευτική κατηγορία των οποίων το ΚΗΘ (Κόστος Ημερήσιας Θεραπείας) δε θα υπερβαίνει τον μέσο όρο του ΚΗΘ όλων των κυκλοφορούντων στην Ελλάδα ομοειδών πρωτοτύπων ιδιοσκευασμάτων. Οσα ιδιοσκευάσματα έχουν τιμή μεγαλύτερη του μέσου όρου του ΚΗΘ των θεραπευτικώς ισοδυνάμων διαγράφονται από τη λίστα του ΙΚΑ. Μετά πεντάμηνη χρονική προθεσμία για μείωση της τιμής τους, όσα προσαρμόσουν την τιμή τους στα επίπεδα του μέσου όρου του αντίστοιχου ΚΗΘ εγγράφονται στον κατάλογο. Συνταγές με ιδιοσκευάσματα εκτός λίστας δεν εξοφλούνται από τα ασφαλιστικά Ταμεία.

4. Ισχυρίζεται η κυβέρνηση ότι η λίστα θα περιλαμβάνει όλα τα φάρμακα, δηλαδή τις δραστικές ουσίες που χρησιμοποιεί η σύγχρονη θεραπευτική. Ομως, αν δούμε τον τιμοκατάλογο των φαρμάκων του 1994 και τη λίστα του ΙΚΑ, παρατηρούμε ότι στον τιμοκατάλογο περιλαμβάνονται περίπου 1.200 δραστικές ουσίες ή συνδυασμοί δραστικών ουσιών που κυκλοφορούν σε 2.450 εμπορικές ονομασίες, σε περίπου 4.500 μορφές ιδιοσκευασμάτων. Η πρώτη λίστα του ΙΚΑ περιλάμβανε 1.326 ιδιοσκευάσματα σε 2.265 μορφές (Δεκέμβρης 1993). Με συμπληρωματικές λίστες στις 26.9.94 προστέθηκαν 66 ιδιοσκευάσματα σε 84 μορφές. Στις 2.11.94, 28 ιδιοσκευάσματα σε 38 μορφές. Στις 14.12.94, 178 ιδιοσκευάσματα σε 208 μορφές. Ετσι, σήμερα έχουμε στη λίστα του ΙΚΑ 1.628 ιδιοσκευάσματα σε 2.585 μορφές. Την ίδια στιγμή ο διοικητής του ΙΚΑ μας ρωτάει να του πούμε ένα ακριβό φάρμακο που δεν υπάρχει στη λίστα.

5. Ενα επιχείρημα της κυβέρνησης για τη λίστα, είναι ότι αυτή υπάρχει σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αυτό πράγματι συμβαίνει. Ομως, η ύπαρξη λίστας, σε καμία χώρα της Ευρώπης δεν έλυσε το πρόβλημα της πολυφαρμακίας. Κύριος σκοπός της επιβολής της λίστας είναι να μειωθούν οι δαπάνες των ασφαλιστικών Ταμείων, όπως γίνεται με όλες τις κοινωνικές δαπάνες. Οι κατασκευαστές της λίστας γνωρίζουν πολύ καλά ότι ο ασθενής θα αγοράσει το φάρμακο που θα του προτείνει ο γιατρός πληρώνοντάς το εξ ολοκλήρου από την τσέπη του. Ενα άλλο μέτρο που προωθεί η Ευρωπαϊκή Ενωση, είναι τα μη υποχρεωτικά συνταγογραφούμενα φάρμακα, τα οποία έχουν ελεύθερα διαμορφούμενη τιμή.

6. Η διοίκηση του ΙΚΑ παρουσίασε κάποια στοιχεία για την ποιότητα των παραγόμενων φαρμάκων. Αυτά στηρίζονταν στα αποτελέσματα μελέτης του 1987. Σήμερα σ' όλα τα εργοστάσια παραγωγής εφαρμόζονται ενιαίες προδιαγραφές για τη σωστή παραγωγική διαδικασία και το σωστό ποιοτικό έλεγχο, για να έχουμε καλή ποιότητα προϊόντων. Οι επιθεωρητές του ΕΟΦ είναι ιδιαίτερα αυστηροί στην υλοποίηση αυτών των κατευθύνσεων και πολύ καλά κάνουν. Ομως, βασικό στοιχείο για την ποιότητα είναι η επιμόρφωση του προσωπικού και ιδιαίτερα των υπευθύνων επιστημόνων. Σήμερα, η οποιαδήποτε επιμόρφωση γίνεται κύρια από τις πολυεθνικές που θέλουν να προωθήσουν τα προϊόντα τους, είτε από κλαδικούς σύλλογος των εργαζομένων, ενώ τον κύριο λόγο έπρεπε να έχουν ο ΕΟΦ και τα πανεπιστήμια. Ιδιαίτερη ευθύνη έχει το Πανεπιστήμιο Αθηνών, αφού σχεδόν όλες οι φαρμακοβιομηχανίες βρίσκονται στην Αττική και τους γύρω νομούς. Δυστυχώς, η δράση των πανεπιστημίων είναι πλήρως ενταγμένη στην υλοποίηση των πολιτικών της ΕΕ. Ετσι, αντί για ημερίδες που θα βοηθάνε στην ανάπτυξη της παραγωγής, έχουμε ημερίδες για "το παρόν και το μέλλον της φαρμακοοικονομίας" (τομέας φαρμ. τεχνολογίας πανεπιστήμιο Αθηνών - χορηγός ASTRA), ημερίδες για την ανάγκη να προωθηθούν παραπέρα και στην Ελλάδα τα Μη Συνταγογραφούμενα Φάρμακα (διήμερο στο "Χίλτον", Νοέμβρης '94 - χορηγοί μια σειρά φαρμακοβιομηχανιών). Αλλά και στο 8ο Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Συνέδριο αυτά ήταν τα κύρια θέματα.

7. Η λίστα αποπροσανατολίζει και κρύβει τους πραγματικούς ληστές των ασφαλιστικών Ταμείων. Θα σταθούμε σε τρία παραδείγματα. Το φάρμακο με τις μεγαλύτερες πωλήσεις σ' όλο τον κόσμο είναι το "Ζαντάκ" της GLAXO. Θεραπεύει το έλκος του στομάχου, η δραστική ουσία που έχει το φάρμακο είναι η RANITIDINE Hcl. Στη χώρα μας, οι πωλήσεις του συγκεκριμένου φαρμάκου ήταν το 1994, 4,1 δισ. δραχμές (εισπράξεις της εταιρίας) και το 1995, κατ' εκτίμηση, θα είναι 5,1 δισ. δραχμές. Πέρα από το πρωτότυπο, κυκλοφορούν 21 αντίγραφα. Συνολικά κυκλοφορούν 46 μορφές ιδιοσκευασμάτων με την ίδια δραστική ουσία (RANITIDINE Hcl). Η τιμή της δραστικής ουσίας είναι 75 - 90 δολάρια ανά kg, δηλαδή το ένα αξίζει 19 - 22,5 δραχμές, ενώ βιομηχανοποιημένο ο ασθενής ή το ασφαλιστικό του ταμείο το πληρώνει 676 - 1.138 δραχμές.

Η "NIFEDIPINE" είναι μία δραστική ουσία που χρησιμοποιείται ως αντιστηθαγχικό και αντι - υπερτασικό. Το φάρμακο με τις μεγαλύτερες πωλήσεις στην Ελλάδα, που έχει ως δραστική ουσία την "NIFEDIPINE", είναι το "ADALAT" της BAYER. Κυκλοφορεί στην Ελλάδα από το 1981 και οι πωλήσεις του το 1994 ήταν 2,1 δισ. δραχμές. Η τιμή της "NIFEDIPINE" είναι 120 δολάρια ανά kg. Εκτός του "ADALAT" κυκλοφορούν άλλα δέκα φάρμακα με την ίδια δραστική ουσία, συνολικά σε 23 μορφές. Η αξία της δραστικής ουσίας που περιέχεται στο κουτί είναι 7,5 - 18 δραχμές. Η χονδρική τιμή κυμαίνεται από 781 - 1.580 δραχμές και η λιανική που πληρώνει ο ασθενής διπλάσια.

Η "CEFATRIZINE" (κεφαλοσπορίνη ευρέως φάσματος) κυκλοφορεί στην Ελλάδα εκτός του "KENTACEF" της BMS σε άλλα επτά αντίγραφα, συνολικά 18 ιδιοσκευάσματα έχουν αυτή τη δραστική ουσία. Η αξία της δραστικής στο κουτί είναι 375 - 750 δραχμές και η χονδρική τιμή 1.230 - 3.382 δραχμές. Στα αντιβιοτικά γενικά η συμμετοχή του δραστικού είναι σημαντικά μεγαλύτερη απ' ό,τι στα άλλα φάρμακα. Για το λόγο αυτό αποφασίστηκε, άλλωστε, και η κατασκευή του εργοστασίου στον Αγιο Στέφανο Πάτρας, ύψος επένδυσης δύο δισ. δραχμές σε τιμές 1989. Ομως, η κυβέρνηση το κρατά κλειστό με το σκεπτικό ότι το κράτος δεν μπορεί να είναι επιχειρηματίας.

Ο πιο επιτυχής και μεγαλύτερης διάρκειας απεργιακός αγώνας, στην ιστορία της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, άρχιζε πριν 49 χρόνια στο κρατίδιο Σλέσβιγκ Χολστάιν. Στις 24 Οκτώβρη, στα βόρεια του κρατιδίου αυτού, 26.300 μεταλλουργοί σε 15 εργοστάσια πραγματοποιούσαν στάση εργασίας, με κεντρικό αίτημα τη συνέχιση καταβολής του κανονικού μισθού στη διάρκεια ασθένειας των εργαζομένων. Πολύ σύντομα, ο αριθμός αυτός ανερχόταν σε 34.000. Η μεγαλειώδης αυτή απεργιακή κινητοποίηση έμελλε να διαρκέσει 114 ολόκληρες μέρες...

Οι ασθένειες και τα εργατικά ατυχήματα στη διάρκεια της δεκαετίας του '50 κάθε άλλο παρά σπάνιο φαινόμενο αποτελούσαν. Τότε, η μεγάλη πλειοψηφία των μεταλλουργών ήταν αναγκασμένη να εργάζεται σε υπαίθριους χώρους, ενώ το χειμώνα η θέρμανση στους κλειστούς χώρους ήταν ανύπαρκτη. Στα ναυπηγεία του Κιέλου από τους 13.000 εργαζόμενους το χειμώνα του 1955 οι 3.000 ήταν άρρωστοι. Κάθε τέταρτος εργάτης ήταν θύμα κάποιου ατυχήματος. Μπροστά στην τραγική αυτή κατάσταση που επικρατούσε στον τομέα συνθηκών εργασίας, φυσικό ήταν η καταβολή του κανονικού μισθού σε περίπτωση ασθένειας να μετατραπεί σε κεντρικό αίτημα των συνδικάτων. Ηδη, από τον Αύγουστο ακόμα του 1955 το Συνδικάτο Μετάλλου είχε πάρει την απόφαση, σύμφωνα με την οποία, εκεί, όπου είναι δυνατό, να καταγγελθούν οι Συλλογικές Συμβάσεις. Ηταν ολοφάνερο, λοιπόν, ότι παίρνονταν όλα τα αναγκαία μέτρα για τις επικείμενες σκληρές αντιπαραθέσεις μεταξύ μεταλλουργών και επιχειρηματιών.

Ολα έδειχναν ότι ο απεργιακός αγώνας επρόκειτο σύντομα να ξεσπάσει... Τον Απρίλη το Συνδικάτο Μετάλλου στο Σλέσβιγκ Χολστάιν παρουσίασε τα σχετικά αιτήματα και στις 28 Ιούλη άρχιζαν οι πρώτες διαπραγματεύσεις, στη διάρκεια των οποίων δεν είχε επιτευχθεί καμιά συγκεκριμένη συμφωνία. Ανυποχώρητες και οι δυο πλευρές. Διεξάγεται ψηφοφορία στις συνδικαλιστικές οργανώσεις, με αποτέλεσμα το 77,5% των μελών να τάσσονται υπέρ της άμεσης απεργιακής κινητοποίησης.

Ο απεργιακός αγώνας είχε αποφασιστεί ν' αρχίσει, πριν απ' όλα, από τα μεγάλα εργοστάσια. Στην πρωτεύουσα, το Σλέσβιγκ Χολστάιν, το Κίελο, είχε σχηματιστεί το Καθοδηγητικό Απεργιακό Κέντρο. Ολες ανεξαίρετα οι εκκλήσεις και κατευθύνσεις του Συνδικάτου Μετάλλου έγιναν αποδεκτές από το σύνολο των απεργών. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι, λίγες μέρες, πριν την έναρξη της απεργίας, πολλοί εργαζόμενοι έσπευσαν αμέσως να γίνουν μέλη του Συνδικάτου, συνειδητοποιώντας ότι μόνο με τον τρόπο αυτό είναι δυνατή η εκπλήρωση των αιτημάτων τους.

Ταυτόχρονα, οι μεγαλοεπιχειρηματίες, προκειμένου να τρομοκρατήσουν τους απεργούς, εξαπόλυσαν ένα κύμα απολύσεων, τρομοκρατώντας ακόμα και μεσαία κυρίως συνδικαλιστικά στελέχη. Επίσης, στο σύνολό του ο μεγαλοαστικός Τύπος της εποχής είχε εξαπολύσει μια πρωτοφανή καμπάνια κατασυκοφάντησης των απεργών, αποκαλώντας τις Ομάδες Περιφρούρησης της Απεργίας "κοινούς τρομοκράτες...".

Κι όμως, η βρώμικη αυτή προπαγάνδα δεν είχε καμιά απήχηση στον πληθυσμό, για τον απλούστατο και μόνο λόγο: Οι εφημερίδες των απεργών φρόντιζαν έγκαιρα και με κάθε τρόπο να ενημερώνουν τους εργάτες και τις οικογένειές τους. Ταυτόχρονα, όμως, αποφασιστική ήταν η συμβολή του Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας, το οποίο πριν λίγους μήνες, είχε τεθεί εκτός νόμου από την κυβέρνηση του καγκελάριου Κόνραντ Αντενάουερ, κάτι που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ετσι η ΟΔ Γερμανίας αυτή τη στιγμή είναι η μοναδική χώρα στην Ευρώπη, όπου είναι ακόμα απαγορευμένο το Κομμουνιστικό Κόμμα. Και παρά το γεγονός ότι το ΚΚΓ είχε δεχτεί ένα σοβαρότατο οργανωτικό χτύπημα, με τα παράνομα μέσα ενημέρωσης που διέθετε, το ραδιόφωνο και τον Τύπο, βρισκόταν μέρα και νύχτα στο πλευρό των απεργών. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να σημειωθεί ότι σ' όλα τα μεγάλα εργοστάσια πολλοί συνδικαλιστές ήταν κομμουνιστές, πρωτοστατώντας στην απεργιακή κινητοποίηση.

Μεταλλεργάτες απ' όλες τις γωνιές της Δυτικής Γερμανίας εκδήλωναν έμπρακτα την αλληλεγγύη τους, στέλνοντας σημαντικά χρηματικά ποσά στους απεργούς συναδέλφους τους, που τόσο είχαν ανάγκη. Και κάτι το πρωτοφανές: Τα συνδικάτα της τότε νεαρής Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας, η Ελεύθερη Γερμανική Συνδικαλιστική Συνομοσπονδία, εκδηλώνοντας την αλληλεγγύη της, είχε αποστείλει ένα σεβαστό χρηματικό ποσό, το οποίο, όμως, δεν έγινε αποδεχτό από το Καθοδηγητικό Απεργιακό Κέντρο. Ο πρωτόγονος αντικομμουνισμός τότε στη Δυτική Γερμανία είχε φτάσει κυριολεκτικά στο αποκορύφωμά του. Κι όμως τα χρήματα αυτά μοιράστηκαν στις εργατικές συνοικίες. Λίγο αργότερα, δυο σοσιαλδημοκράτες εργάτες, που είχαν συμμετάσχει στο μοίρασμα των χρημάτων, οδηγήθηκαν στο δικαστήριο με την κατηγορία της "προδοσίας της χώρας"!!! Ο καθένας απ' αυτούς είχε καταδικαστεί σε οχτώ μήνες φυλάκιση.

Οι απεργιακές κινητοποιήσεις συνεχίστηκαν ανυποχώρητα, ώσπου σε μια ορισμένη χρονική στιγμή παρεμβαίνει η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση και άρχισαν οι διαπραγματεύσεις υπό την προεδρία του ίδιου του καγκελάριου Αντενάουερ. Το αποτέλεσμα ήταν να επιτευχθεί η γνωστή "Συμφωνία της Βόννης", η οποία προέβλεπε την κατά 90% καταβολή του κανονικού μισθού για τη διάρκεια 28 ημερών ασθένειας. Ετσι, τελείωνε η πρώτη φάση της μεγαλειώδους αυτής απεργιακής κινητοποίησης των Γερμανών μεταλλεργατών με μεγάλη επιτυχία. Ο απεργιακός αγώνας όμως συνεχίστηκε τα επόμενα πέντε χρόνια και σ' άλλα μέρη της Δυτικής Γερμανίας, ώσπου επιτεύχθηκε η καταβολή ολόκληρου του μισθού σε περίπτωση ασθένειας.

Σήμερα, 50 σχεδόν χρόνια μετά, οι Γερμανοί μεγαλοεπιχειρηματίες φέρονται αποφασισμένοι να καταληστέψουν την οικονομική αυτή κατάκτηση των Γερμανών εργαζομένων, περικόπτοντας το 20% της καταβολής του κανονικού μισθού στην περίπτωση αρρώστιας τους. Η αντίσταση, όμως, των Γερμανών εργαζομένων ενάντια στις αυθαιρεσίες του μεγάλου κεφαλαίου μεγαλώνει όλο και περισσότερο, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από τις πρόσφατες απεργιακές κινητοποιήσεις των εκατοντάδων χιλιάδων εργαζομένων. Στις πρώτες γραμμές της αντίστασης αυτής βρίσκονται, όπως τότε, και πάλι οι Γερμανοί μεταλλεργάτες.

Νίκος ΗΛΙΑΔΗΣ - ΗΛΙΟΥΔΗΣ

Ενα από τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά των προεδρικών εκλογών της 5ης Νοέμβρη στις ΗΠΑ ήταν η αύξηση της αποχής.

Για την ακρίβεια, επρόκειτο για επαναύξηση. Η αποχή ήταν ήδη πολύ μεγάλη σε προηγούμενες εκλογές. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα στοιχεία του 1988 δημιούργησαν διαφωνίες μεταξύ των ειδικών: Ηταν η συμμετοχή 48% ή 49%;

Στις προεδρικές εκλογές του 1992, η συμμετοχή αυξήθηκε λίγο. Πόσο αυξήθηκε; Ούτε αυτό είναι σαφές. Υπολογίστηκε, πάντως, γύρω στο 53 - 55%. Τόσο που ο Πρόεδρος Κλίντον θεώρησε αναγκαίο να κάνει, στην ομιλία της ανάληψης των καθηκόντων του, λόγο για "ιστορικούς αριθμούς" της συμμετοχής.Τώρα, επιστρέφουμε στον παλιό καλό καιρό. Δηλαδή, στην αραιωμένη συμμετοχή. Οι κ. Παπαχελάς και Ρουσσόπουλος, που επάνδρωσαν το συνεργείο του MEGA στην Ουάσιγκτον, θεωρούν στις ανταποκρίσεις τους ότι η αποχή ξεπέρασε το 50%.

Σύμφωνα με το ASSOCIATED PRESS (τηλεγράφημα 00250/6.11.96), τα ακόμη ατελή στοιχεία δείχνουν ότι ψήφισαν κάτω από 96.000.000 Αμερικανοί. Αν αυτό επαληθευτεί, τελικά, θα ισοδυναμεί με ποσοστό συμμετοχής 48,9%, που θα είναι το χαμηλότερο από το 1824. Σε σύγκριση με τις προεδρικές εκλογές του 1988, ο αριθμός των ψηφισάντων μειώθηκε κατά πάνω από 5.000.000. Το τηλεγράφημα του ΑΡ (Νο 00611/6.11.96) αλλά και τα δημοσιεύματα της NEW YORK HERALD TRIBUNE δημιουργούν, πάντως, την εντύπωση ότι ο συνολικός αριθμός αυτών που ψήφισαν δεν ήταν πάνω από 93.000.000, πράγμα που, εάν αληθεύει, σημαίνει συμμετοχή γύρω στο 47,5% και μείωση σε σύγκριση με το 1992 κατά πάνω από 8.000.000. "Η συμμετοχή ήταν άθλια", γράφει χαρακτηριστικά η NYHT της 7ης Νοέμβρη - μια διαπίστωση με την οποία δύσκολα διαφωνεί κανείς.

Οι ανταποκριτές του συνεργείου του MEGA είναι κατηγορηματικοί: Εκείνοι που, κατά κανόνα, δεν ψήφισαν στις 5 Νοέμβρη (και, μάλιστα, εκείνοι που δεν είχαν καν "εγγραφεί στους καταλόγους για να ψηφίσουν") είναι εκείνοι που θεωρούνται "μη προνομιούχοι" και θεωρούν και οι ίδιοι τον εαυτό τους σαν τέτοιο: Οι λιγότερο εύπορες κατηγορίες του πληθυσμού και οι εθνικές μειονότητες.

Στην πραγματικότητα, εκείνο που ξέρουμε ότι συμβαίνει είναι το εξής: Δεν ψηφίζει η τεράστια πλειοψηφία της εργατικής τάξης και της λιγότερο ευνοημένης εργαζόμενης μικροαστικής μάζας. Αντίθετα, ψηφίζει το πιο ευνοημένο τμήμα του πληθυσμού: Οι διάφορες κατηγορίες της αστικής τάξης, τα πιο ευνοημένα τμήματα των μεσαίων τάξεων και, περιστασιακά, τα πιο ειδικευμένα στρώματα του εργατικού δυναμικού.

Πρόκειται, ασφαλώς, για ένα φαινόμενο πιο πολύπλοκο, αφού κρύβει και άλλες πλευρές (στις ΗΠΑ, π.χ., το εθνικό πρόβλημα κ.ά.), αλλά αυτό δεν αλλάζει τη βασική παράμετρο.

Από την άλλη, πρόκειται για μια εργαστηριακή απόδειξη (για να μην πούμε "εργαστηριακή εκδήλωση") μιας γνωστής παρατήρησης του Β.Ι. Λένιν:

"Οι σημερινοί μισθωτοί δούλοι, εξαιτίας των όρων της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης, πιέζονται τόσο πολύ από την ανέχεια και την εξαθλίωση, που "δεν ενδιαφέρονται για τη δημοκρατία", "δεν ενδιαφέρονται για την πολιτική" και, μέσα στις συνθήκες της συνηθισμένης ειρηνικής ροής των γεγονότων, η πλειοψηφία του πληθυσμού έχει παραμεριστεί από τη συμμετοχή στην κοινωνική και πολιτική ζωή".

Εδώ, άλλωστε, θα πρέπει να αποδοθεί και ένα άλλο φαινόμενο: Η φανερή τάση ανόδου της αποχής.

Πράγματι, η άνοδος αυτή είναι αναμφισβήτητη και, μάλιστα, όχι μικρή: Ενώ, στη δεκαετία του 60, η μέση συμμετοχή στις προεδρικές εκλογές ήταν περί το 63%, σήμερα έχει πέσει κάτω του 50%. Και αυτό, στις προεδρικές εκλογές, γιατί, στις άλλες, η συμμετοχή είναι, συχνά, καθαρά συμβολική.

Πού πρέπει να το αποδώσουμε αυτό;

Εδώ βρίσκεται το σημείο στο οποίο δεν μπορεί κανείς, δυστυχώς, να μην διαφωνήσει με τους συναδέλφους του MEGA. Εκείνοι δίνουν την εντύπωση ότι θεωρούν την αύξηση της αποχής σαν μια ένδειξη της βελτίωσης της οικονομικής κατάστασης της χώρας. Τα στοιχεία, όμως, δείχνουν (δυστυχώς, επαναλαμβάνουμε) το ακριβώς αντίθετο. Κατ' αρχήν, η πορεία μείωσης της συμμετοχής στη δεκαετία του 70 δεν μπορεί να θεωρηθεί άσχετη με μια εξέλιξη που παρουσιάζεται γύρω στο 1973 - 74: Την έναρξη μείωσης των πραγματικών αποδοχών της μάζας του πληθυσμού, μείωσης που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με τους επικρατεστέρους υπολογισμούς, στη διάρκεια της υπερεικοσαετίας αυτής, η μέση αμοιβή έχασε το 20% περίπου της πραγματικής της αξίας. Στο μεταξύ, καθώς τα χρόνια περνούν, η τάση αυτή αρχίζει να ξεπερνά τα πλαίσια των απλών πραγματικών αμοιβών και να αγκαλιάζει και νέους τομείς, παίρνοντας νέες ποιοτικά διαστάσεις. Ετσι, έχουμε τη θεαματική εμφάνιση του προβλήματος των αστέγων, που κανείς δεν ξέρει πόσοι ακριβώς είναι, σε μια χώρα όπου - σημειώνουμε - όχι μόνο δεν μπορεί να γίνει λόγος για οικονομική αδυναμία, αλλά και η παραγωγικότητα της εργασίας είναι ιδιαίτερα υψηλή ακριβώς στον οικοδομικό τομέα. Ακόμη περισσότερο, λίγο πριν την ψηφοφορία, ο Πρόεδρος Κλίντον κατήργησε, με ένα απλό διάταγμα, όλο το, όχι πολύ σπουδαίο, "κοινωνικό κράτος" των ΗΠΑ, γεγονός που δε βλέπουμε πώς δεν είχε δραματικές συνέπειες για την "ποιότητα ζωής" του πληθυσμού, την οποία ο κ. Παπαχελάς φαίνεται να εκτιμά σαν βασικό στοιχείο των ανησυχιών των εκλογέων της 5ης Νοέμβρη 1996.

Στις γενικές συνθήκες των ΗΠΑ, όπου η κυριαρχία του κεφαλαίου (και, στις ημέρες μας, του μονοπωλιακού κεφαλαίου) όχι μόνο δεν έχει ποτέ στα σοβαρά αμφισβητηθεί, αλλά παίζει και ένα κρίσιμο διεθνή ρόλο, η κύρια πολιτική μορφή έκφρασης της εξέλιξης αυτής είναι η αποχή από τις εκλογές, δηλ. μια διαφοροποιημένη μορφή υποταγής.

Ενδιαφέρον έχει να δούμε ότι αυτό ισχύει όχι μόνο για τους ψηφοφόρους αλλά και για τους υποψηφίους. Το τηλεγράφημα Νο 00514/7.11.96 του ASSOCIATED PRESS, με τον χαρακτηριστικό τίτλο "Το παντοδύναμο δολάριο", εκτιμά ότι οι ευπορότεροι υποψήφιοι ήταν αυτοί που, γενικά, νίκησαν στις εκλογές για τη Βουλή και τη Γερουσία. Υπολογίζει, μάλιστα, ότι οι υποψήφιοι για τη Βουλή που νίκησαν δαπάνησαν 4 δολ. κατά μέσο όρο για κάθε ψήφο που πήραν, ενώ οι ηττημένοι 2,80 δολ.

Τα παραπάνω είναι αυτό που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε "γενικούς όρους διεξαγωγής των εκλογών". Σημαντικό, όμως, ρόλο έπαιξαν και οι "συγκεκριμένοι όροι" της διεξαγωγής τους.

Ολα δείχνουν ότι μία από τις σημαντικότερες συγκεκριμένες αιτίες της μείωσης της συμμετοχής πρέπει να αναζητηθεί στην επάνοδο της έντονης δικομματικής "ποιότητας" των εκλογών.

Πριν προχωρήσουμε, πρέπει να πούμε ότι η, όχι πολύ μεγάλη αλλά πραγματική, αύξηση της συμμετοχής το 1992 οφειλόταν αποκλειστικά στην αμφισβήτηση αυτής της ποιότητας.

Τα στοιχεία είναι κατηγορηματικά. Κατ' αρχήν, σύμφωνα το CNN, ένα 15% των ψηφοφόρων δήλωσε στα περιβόητα πλέον EXIT POLLS ότι η απόφασή του να ψηφίσει οφειλόταν αποκλειστικά και μόνο στην ύπαρξη ενός τρίτου υποψηφίου, του Ρος Περό. Το αποτέλεσμα ήρθε να επικυρώσει τη δήλωση: Ο Ρος Περό συγκέντρωσε το 19,03% των ψήφων (19.200.000 ψήφους). Στις πιο πολλές πολιτείες, κυρίως τις δυτικές, ξεπέρασε το 20% και, σε όχι λίγες, το 25%. Σε μία πολιτεία, τη Γιούτα, κατέλαβε τη 2η θέση, εκτοπίζοντας στην τρίτη τον Μπ. Κλίντον. Δεν μπορεί να υπάρχει σοβαρή αμφιβολία ότι, το 1992, ο τρίτος υποψήφιος πήρε, από στατιστική άποψη, τις ψήφους όλων όσοι αύξησαν τη συμμετοχή, κυρίως μεταξύ των λευκών ψηφοφόρων.

O ίδιος αυτός υποψήφιος συμμετείχε και στις εκλογές της 5ης Νοέμβρη. Ωστόσο, για λόγους που μένουν ακόμη να φωτιστούν, δεν προκάλεσε το ίδιο ενδιαφέρον. Συγκέντρωσε μόνο 7.980.000 ψήφους, δηλ. το 8,57%.

Είναι πολύ χαρακτηριστικό ότι το άθροισμα της αύξησης της αποχής και της αύξησης των ψήφων του Μπ. Κλίντον από το 1992 (8.000.000 + 2.200.000) δίνει άθροισμα 10.200.000, αριθμό πολύ κοντινό στον αριθμό των ψήφων που έχασε ο Ρος Περό (11.200.000) σε σύγκριση με το 1992.

Συνεπώς, δεν μπορεί να υπάρχει αμφιβολία ότι η επικράτηση ή η επανεπικράτηση του στεγανού και παραδοσιακού δικομματισμού ήταν ένας βασικός λόγος της μείωσης της συμμετοχής, δηλ. της επιστροφής στην παραδοσιακή πλήρως παθητική αποδοχή της κατάστασης πραγμάτων.

Αλλωστε, έχουμε και ένα ενδεικτικό παράδειγμα σε μια άλλη χώρα. Οι πρόσφατες εκλογές της Ν. Ζηλανδίας ήταν οι πρώτες στην ιστορία της χώρας που έγιναν με το σύστημα της απλής αναλογικής, μια αλλαγή που στρεφόταν ευθέως ενάντια στο καθιερωμένο δικομματικό μονοπώλιο. Η συμμετοχή ξεπέρασε το 90%, έναντι περίπου 70% κατά μέσο όρο στο παρελθόν.

Θανάσης ΠΑΠΑΡΗΓΑΣ

Το φάρμακο πρέπει να αντιμετωπιστεί ως κοινωνικό αγαθό και ως βασικός παράγοντας για την υγεία. Γι' αυτό πρέπει να μπορεί να το παίρνει ο ασθενής σε προσιτή τιμή. Δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν εμπόρευμα και πολύ περισσότερο σαν καταναλωτικό αγαθό. Δεν πρέπει να γίνεται αντικείμενο ανταγωνισμού, συσσωρεύοντας κέρδη στους βιομηχάνους.

Αρα, το κράτος πρέπει να έχει την κύρια ευθύνη στην παραγωγή και διάθεσή του. Γι' αυτό πρέπει να υπάρξει η εξής κατεύθυνση:

1. Να ολοκληρωθεί η μελέτη και η έκδοση Εθνικού Συνταγολογίου.

2. Να προχωρήσουν οι μελέτες βιοδιαθεσιμότητας και βιοϊσοδυναμίας των ιδιοσκευασμάτων, με ευθύνη του ΕΟΦ σε συνεργασία με νοσοκομεία και πανεπιστήμια.

3. Να τροποποιηθεί ο νόμος 1965/91 και να επανέλθει στο σύνολό του ο ιδρυτικός νόμος 1316 περί ΕΟΦ. Να λειτουργήσουν οι επιχειρήσεις που προβλέπει (κρατική φαρμακαποθήκη, εθνική φαρμακοβιομηχανία) και να ανοίξουν το ταχύτερο τα κλειστά εργοστάσια ιδιοκτησίας ΕΟΦ.

4. Το ΕΟΦόσημο να πάει για τους σκοπούς που θεσπίστηκε. Σε αντίθετη περίπτωση να καταργηθεί.

5. Για τη συγκράτηση, αλλά και τη μείωση των τιμών, να γίνει ανακοστολόγηση από μηδενική βάση με πλήρη διαφάνεια. Το θεωρούμε εντελώς απαραίτητο για τη διασφάλιση των συμφερόντων των εργαζομένων και των ασφαλιστικών τους Ταμείων.

6. Να μην εξαιρεθούν από τον έλεγχο τιμών τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα.

7. Να περιοριστεί ουσιαστικά η δαπάνη των 3Δ (Διοίκηση - Διάθεση - Διαφήμιση).

8. Να λειτουργήσει ουσιαστικά η επιτροπή φαρμακευτικής επαγρύπνησης. Τα στοιχεία που συγκεντρώνει να δημοσιεύονται στον ημερήσιο Τύπο.

Η υλοποίηση των προτάσεων αυτών, που μπορεί να γίνει, αφού λείπει η πολιτική βούληση, μόνο με ισχυρή πίεση του συνδικαλιστικού κινήματος, θα ανέστρεφε την υπάρχουσα κατάσταση. Η κοινή ανακοίνωση της Ομοσπονδίας Συνταξιούχων ΙΚΑ, της Ομοσπονδίας Εργαζομένων στο Φάρμακο, του Φαρμακευτικού Συλλόγου Αττικής, που δημοσιεύτηκε στο "Ρ" είναι μια αρχή που πρέπει να συνεχιστεί.

Στον Πίνακα 2 φαίνεται ποιος παίρνει και τι απ' την τελική τιμή του φαρμάκου. Ως υπόδειγμα χρησιμοποιήθηκε ένα κουτί των 1.000 δραχμών και οι υπολογισμοί έγιναν με βάση τα στοιχεία της έκτακτης Επιτροπής Τιμών (Μάρτης 1995).

Η κυβέρνηση στις προτάσεις που κάνει και τις σκέψεις που εκφράζει, συζητάει για όλα τ' άλλα και αφήνει εκτός απ' την εισφορά προς τον ΕΟΦ (ΕΟΦόσημο), το Φόρο Προστιθέμενης Αξίας. Αφήνει ουσιαστικά στο απυρόβλητο την καθαρή τιμή φαρμακοβιομηχανίας, που όμως με βάση αυτή την τιμή βγαίνουν και όλες οι επιβαρύνσεις.

Η Ομοσπονδία Εργαζομένων στο Φάρμακο (ΟΕΦΣΕΕ) έκανε έρευνα στην αγορά για τις δραστικές ουσίες και διαπίστωσε τα εξής: Για τη δραστική ουσία RANITIDINE Hol (ZANTAK κλπ.) το 1 gr αξίζει 20 - 23 δραχμές και ο ασθενής ή το ασφαλιστικό Ταμείο το πληρώνει βιομηχανοποιημένο 676 - 1.138 δραχμές. Για τη δραστική ουσία NIFEDIPINE (ADALAT κλπ.) η δραστική ουσία που περιέχεται σ' ένα κουτί αξίζει 8 - 18 δραχμές και η χονδρική τιμή κυμαίνεται 781 - 1.580 δραχμές.

Τέτοιες αποκλίσεις καταγράφονται στην έκθεση της Επιτροπής Τιμών του υπουργείου Εμπορίου που συστήθηκε πριν περίπου δύο χρόνια, και φαίνονται στον Πίνακα 3. Επίσης, δραστική ουσία εισήχθη στην Ελλάδα από την εδώ θυγατρική με 5.000 δολάρια το κιλό. Την ίδια στιγμή, άλλη ελληνική επιχείρηση έκανε εισαγωγή της ίδιας δραστικής με 75 δολάρια το κιλό (ΟΤ 24.11.1994).

Βέβαια από αυτή την πολιτική κάποιοι κερδίζουν όπως δείχνει ο Πίνακας 4.

Ιδιαίτερα πλουσιοπάροχη είναι η κυβέρνηση στα κίνητρα που δίνει για νέες επενδύσεις στην υγεία. Στις αρχές Δεκεμβρίου του 1995, στην υπό σύσταση εταιρία ΦΑΡΜΕΡ ΑΕ - επένδυση για τη μετεγκατάσταση, επέκταση και τον εκσυγχρονισμό μονάδας παραγωγής φαρμάκων και καλλυντικών στη ΒΙΠΕ Αλεξανδρούπολης, με συνολικό κόστος 481 εκατ. δραχμές, δόθηκε επιχορήγηση 317.980.000 δραχμών. Επιπλέον δόθηκε επιδότηση επιτοκίου 67% για τραπεζικό δάνειο 42.770.000 δραχμών. Κάποιοι πράγματι κτυπούν φλέβα χρυσού.

Και σαν να μη φτάνουν όλ' αυτά, έρχονται και άλλα τεχνάσματα όπως τα Μη Συνταγογραφούμενα Φάρμακα (ΜΗΣΥΦΑ), που θα προσθέσουν στη συνέχεια βάρη στις πλάτες των ασφαλισμένων και των συνταξιούχων.

Στις χώρες της Ευρώπης, η δαπάνη για τα ΜΗΣΥΦΑ φτάνει το 30% του συνόλου της φαρμακευτικής δαπάνης και φυσικά αυτό πληρώνεται στο σύνολό του από τον ασθενή. Αν αυτό γίνει και στην Ελλάδα και στο κόστος αυτό προσθέσουμε το 25% που είναι η συμμετοχή του ασφαλισμένου στα περισσότερα φάρμακα σήμερα, συν το ποσό που θα κληθούν να πληρώσουν οι ασφαλισμένοι με τις διάφορες λίστες που θα ισχύουν, θα φτάνει να πληρώνει ο ασφαλισμένος το 60 - 70% της φαρμακευτικής δαπάνης από την τσέπη του.

Αυτό, βέβαια, ούτε εκσυγχρονισμός είναι ούτε λύση για τα ασφαλιστικά Ταμεία. Αυτό ταιριάζει απόλυτα με το "η εγχείρηση πέτυχε, ο ασθενής απεβίωσε".

Ο Τούρκος Πρόεδρος, Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, απέφυγε επιμελώς αναφορές στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όσο βρισκόταν στη Γερμανία. Το κλίμα ήταν ιδιαιτέρως "συναινετικό" κι από την πλευρά των οικοδεσποτών - συνδαιτυμόνων του, άλλωστε...

Ο Μπιλ Κλίντον ξεσπά σε γέλια, λίγο μετά την επιβεβαίωση της παραμονής του στον προεδρικό θώκο των ΗΠΑ. Πληροφορίες που τον έφεραν να γελά με το... ποσοστό της συμμετοχής στις εκλογές, δεν επιβεβαιώθηκαν...

Τα κείμενα έγραψε ο Παναγιώτης ΜΠΟΤΣΗΣ, Χημικός Φαρμακοβιομηχανίας, μέλος της ΕΕ της ΟΕΦΣΕΕ και μέλος της ΚΟΒ του ΚΚΕ των εργαζομένων στο φάρμακο

Οι σημερινοί Γερμανοί μεταλλεργάτες, συνεχίζοντας την παράδοση των πιό μαχητικών κινητοποιήσεων των παλαιότερων συναδέλφων τους, αγωνίζονται ενάντια στην περικοπή του επιδόματος ασθένειας, που με τόσες θυσίες καταχτήθηκε πριν 49 χρόνια.