Ο μελετητής του Ονορέ ντε Μπαλζάκ, αυτού του βαθυστόχαστου πνευματικού αναστήματος, που κόσμησε την παγκόσμια λογοτεχνική κληρονομιά με το πλούσιο κοινωνικό, φιλοσοφικό έργο του, διαβάζοντας τα δημιουργήματά του μπορεί να παρακολουθήσει την πορεία της καλλιέργειας του πνεύματός του, σε τι εντρύφησε, τι τον επηρέασε, τι τον κατέκτησε, τι καταύγασε τη λαμπρή διάνοιά του.

Ιστορικό - φιλοσοφικό διήγημα οι «Προγραμμένοι» του, (σε μετάφραση της Ντορέτας Πέππα) αναφέρεται σε μια πτυχή της ζωής του Δάντε Αλιγκιέρη τον καιρό που ήταν εξόριστος στη Γαλλία, λόγω των πολιτικών αντιθέσεών του με την εξουσία στη Φλωρεντία.

Η Κόλαση, ο Παράδεισος, οι φιλοσοφικές απόψεις του 14ου αιώνα αναπτύσσονται σε στιλ διάλεξης. Η Τερέζα Ντονάτι -η Βεατρίκη- που πρόωρα χάθηκε και χαράχτηκε βαθιά η μορφή της στο συνολικό έργο του Δάντε, σκιτσάρεται στις τελευταίες σελίδες του διηγήματος διά της «ποιητικής» πένας του Μπαλζάκ, του γητευτή των λέξεων, ο οποίος συναρπάζει με την πυκνότητα των νοημάτων, τη λεπτότητα των αισθημάτων, την οξύτατη παρατηρητικότητα, την πλήρη ανθρωπογνωσία, που εδράζεται στη σπάνια οξύνοια και βαθύνοια της ξεχωριστής αυτής προσωπικότητας.

Κάθε βιβλίο του και μια πραγματεία, που βρίθει από συγκεκριμένα στοιχεία για την ολοκληρωμένη απόδοση του θέματός του. Λεπτομέρεια ως και στην παραμικρή πτυχή των ενδυμάτων, στην απόχρωση που παίρνει ο ουρανός, τα βουνά, οι λοφοσειρές, τα νερά στη δύση, οι κρυφές σκέψεις, τα συναισθήματα βίαια ή τρυφερά, καθώς αναδύονται από τα βάθη της ψυχής ή από την άβυσσο του ασυνείδητου. «Μια τρομερή μάχη συντάραξε την ψυχή του, ήρθε και επέδρασε στην εξωτερική του μορφή. Και όσο δυνατός κι αν έδειχνε κλονίστηκε σαν χορταράκι που λυγά στην αύρα, αυτή την αγγελιοφόρο των καταιγίδων».

Το διήγημα αυτό, ξεπερνώντας τα όρια του χρόνου, γράφτηκε στο Παρίσι, τον Οκτώβρη του 1831.