Εδώ και σχεδόν δυο δεκαετίες η Ουκρανία βρίσκεται στο στόχαστρο των ανταγωνισμών Δύσης - Ρωσίας και των μονοπωλιακών ομίλων τους, για δρόμους Ενέργειας και μεταφοράς της, για τις πλούσιες πλουτοπαραγωγικές πηγές και τη στρατηγική της θέση, μεταξύ Δύσης - Ανατολής και στη Μαύρη Θάλασσα. Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια αυξάνεται σημαντικά και το «πάτημα» της Κίνας στην Ουκρανία, με σημαντικές εμπορικές και επενδυτικές συμφωνίες.

Η δε αστική τάξη της Ουκρανίας εδώ και χρόνια εμπλέκει τον λαό της χώρας όλο και βαθύτερα σε αυτούς τους ανταγωνισμούς, επιδιώκοντας να ωφεληθεί περισσότερο από τα παραπάνω στοιχεία.

Ο λαός της καπιταλιστικής Ουκρανίας έχει την «ατυχία» να ζει σε μια χώρα - σημαντικό ενεργειακό κόμβο, κάτι που και στην Ελλάδα όλες οι αστικές κυβερνήσεις παρουσιάζουν σαν σημαντικό «γεωστρατηγικό πλεονέκτημα»...

Η Ουκρανία διαθέτει ένα τεράστιο και μοναδικό στον κόσμο σύστημα με 37,6 χιλιάδες χλμ. μεταφορικών αγωγών Ενέργειας, 120 σταθμούς διατήρησης της πίεσης του φυσικού αερίου και 13 υπόγειες αποθήκες φύλαξης.

Ετησίως από το έδαφος της Ουκρανίας μπορούσαν να μεταφέρονται έως και 130 δισ. κυβικά μέτρα ρωσικού φυσικού αερίου, με μεγάλα οικονομικά οφέλη από τα τέλη διαμετακόμισης. Ηταν το μεγαλύτερο «κανάλι» εξαγωγής ρωσικού φυσικού αερίου, ακόμα και μετά την κατασκευή του αγωγού «Nord Stream 1» στη Βαλτική μεταξύ Ρωσίας - Γερμανίας.

«Η Ουκρανία κλέβει το αέριό μας», ανέφερε μεταξύ άλλων ο Ρώσος Πρόεδρος Βλ. Πούτιν στο διάγγελμά του την περασμένη Δευτέρα, αναγνωρίζοντας την «ανεξαρτησία» του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ.

Ταυτόχρονα, σύμφωνα με παλιότερη έκθεση αρμόδιας υπηρεσίας του υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ, η Ουκρανία διαθέτει τα τρίτα μεγαλύτερα αποθέματα υδρογονανθράκων στην Ευρώπη, που ωστόσο παραμένουν ανεκμετάλλευτα και οι υψηλές ενεργειακές απαιτήσεις των ντόπιων βιομηχανιών, που βρίσκονται κυρίως στα ανατολικά, εξαρτώνται από τις ρωσικές εισαγωγές.

Τέλος, η Ουκρανία διαθέτει αξιόλογη βαριά βιομηχανία και διαστημικό πρόγραμμα - κληρονομιά της σοβιετικής περιόδου, αλλά και τεράστιες εκτάσεις καλλιεργήσιμης γης, με σιτηρά που τροφοδοτούν μεγάλο μέρος της Ευρώπης, την Κίνα κ.ά.

Σε ένα τέτοιο έδαφος, η σημερινή ρωσική εισβολή στην Ουκρανία δεν είναι κεραυνός εν αιθρία. Το χρονικό της αντιπαράθεσης είναι ενδεικτικό για τις ενδοαστικές αντιθέσεις και την παρέμβαση Δύσης και Ρωσίας, που συγκρούονται για την εκμετάλλευση του πλούτου και του λαού της Ουκρανίας:

Από το 2003 Ρωσία και Ουκρανία είχαν αντιπαραθέσεις στα Στενά του Κερτς, που ενώνουν την Αζοφική με τη Μαύρη Θάλασσα.

Στις προεδρικές εκλογές του 2004 στην Ουκρανία η Ρωσία υποστήριξε τον φιλορώσο υποψήφιο Β. Γιανουκόβιτς. Η λεγόμενη «πορτοκαλί επανάσταση» απέτρεψε την εκλογή του και κέρδισε ο φιλοδυτικός Β. Γιουσένκο. Κατά τη διάρκεια της θητείας του, η Ρωσία διέκοψε τις προμήθειες φυσικού αερίου στην Ουκρανία και τη διαμετακόμισή του στην ΕΕ δύο φορές, το 2006 και το 2009.

Το 2008 οι ΗΠΑ προσπάθησαν να συμπεριλάβουν την Ουκρανία και τη Γεωργία σε ένα επίσημο προπαρασκευαστικό πρόγραμμα ένταξης στο ΝΑΤΟ, με τη Ρωσία να αντιδρά έντονα και να αμφισβητεί την ανεξαρτησία της Ουκρανίας. Γερμανία και Γαλλία απέτρεψαν την πρόταση και η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι υποσχέθηκε μελλοντική ένταξη σε Ουκρανία και Γεωργία, αλλά χωρίς ημερομηνία.

Ετσι, η Ουκρανία προσπάθησε να προωθήσει τη σύνδεση με τη Δύση μέσω μιας συμφωνίας σύνδεσης με την ΕΕ. Στο μεταξύ, από το 2010 είχε εκλεγεί Πρόεδρος ο φιλορώσος Γιανουκόβιτς, ο οποίος όμως προσπαθούσε να ισορροπήσει ανάμεσα σε Δύση και Ρωσία, καθώς ένα τμήμα της ουκρανικής αστικής τάξης ωφελούνταν περισσότερο από τη σύνδεση με ΕΕ και ΝΑΤΟ (με διαφοροποιήσεις - ένα κομμάτι προς Γερμανία, άλλο προς ΗΠΑ) και ένα άλλο επιδίωκε ένταξη της Ουκρανίας στην Τελωνειακή Ενωση Ρωσίας - Λευκορωσίας - Καζακστάν (πρώτο στάδιο της «Ευρασιατικής Οικονομικής Ενωσης»).

Το 2013, λίγους μήνες πριν από την υπογραφή της συμφωνίας σύνδεσης Ουκρανίας - ΕΕ, η Μόσχα άσκησε τεράστια οικονομική πίεση στο Κίεβο. Τελικά ο Πρόεδρος Γιανουκόβιτς έθεσε σε αναμονή τη συμφωνία με τις Βρυξέλλες.

Στο μεταξύ, το διάστημα 2012 - 2013, επί προεδρίας Γιανουκόβιτς, υπογράφηκαν συμφωνίες ύψους πολλών δισ. δολαρίων μεταξύ της Ουκρανίας και ενεργειακών κολοσσών της Δύσης, όπως η «Chevron», η «Eni», η «Shell» και η «ExxonMobil», για δικαιώματα ερευνών και εκμετάλλευσης πετρελαίου και φυσικού αερίου. Οι εν λόγω συμφωνίες χαρακτηρίστηκαν τότε από τις ΗΠΑ ένα «μεγάλο βήμα προς την ενεργειακή ανεξαρτησία», ενώ το ρωσικό κεφάλαιο κινδύνευε με μεγάλες απώλειες.

Σε αυτό το φόντο, στα τέλη του 2013 οξύνθηκαν οι ενορχηστρωμένες αντικυβερνητικές κινήσεις της αντιπολίτευσης. Με την ενεργό εμπλοκή της ΕΕ και των ΗΠΑ και με νεοναζιστικά «τάγματα εφόδου» σε πρωταγωνιστικό ρόλο, στήθηκε το λεγόμενο «κίνημα της πλατείας Μαϊντάν», οδηγώντας τελικά στις αρχές του 2014 σε πραξικοπηματική ανατροπή της κυβέρνησης Γιανουκόβιτς.

Στο ανατολικό τμήμα, που ήταν παραδοσιακά πιο βιομηχανοποιημένο και πιο στενά συνδεδεμένο με τη Ρωσία, ξέσπασαν διαδηλώσεις κατά του νέου καθεστώτος στο Κίεβο, το οποίο τον Απρίλη ξεκίνησε «αντιτρομοκρατική επιχείρηση» στις περιοχές Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ, αξιοποιώντας παραστρατιωτικές δυνάμεις και τον φασιστικό «Δεξιό Τομέα». Σε απάντηση, στην Ανατολική Ουκρανία, με τη στήριξη της Ρωσίας, στήθηκαν οδοφράγματα, σχηματίστηκαν πολιτοφυλακές, προχώρησαν σε καταλήψεις κρατικών κτιρίων και στη συνέχεια σε ανακήρυξη των λεγόμενων «Λαϊκών Δημοκρατιών» του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ.

Είχαν προηγηθεί τον Μάρτη το δημοψήφισμα στην Κριμαία και η ενσωμάτωσή της στη Ρωσία. Τότε μάλιστα ρωσόφωνοι ανακήρυξαν και την Οδησσό, στον νότο, κυρίαρχη δημοκρατία και ζητούσαν να γίνει δημοψήφισμα για την ομοσπονδοποίηση της χώρας, πριν τη βάναυση καταστολή τους και το έγκλημα στα γραφεία των συνδικάτων, όπου πλήθος ανθρώπων κάηκε από τους φασίστες.

Το 2015 δημιουργήθηκε το διαπραγματευτικό «σχήμα της Νορμανδίας» (Γαλλία, Γερμανία, Ρωσία, Ουκρανία) και υπογράφηκαν οι συμφωνίες του Μινσκ για «διευθέτηση» της σύγκρουσης στο Ντονμπάς, μεταξύ της ουκρανικής κυβέρνησης και των φιλορώσων αυτονομιστών των αυτοαποκαλούμενων «Λαϊκών Δημοκρατιών».

Οι συμφωνίες του Μινσκ, που έμειναν στα χαρτιά, προέβλεπαν εκεχειρία, απευθείας συνομιλίες της ουκρανικής κυβέρνησης με τους φιλορώσους αυτονομιστές, αμνηστία, συνταγματικές αλλαγές στην Ουκρανία ώστε να αναγνωρίζεται «ειδικό καθεστώς» στο Ντονμπάς, διεξαγωγή εκλογών στο Ντονμπάς και παράδοση του ελέγχου των ανατολικών συνόρων με τη Ρωσία στις ουκρανικές αρχές.

Να σημειωθεί ότι το Κίεβο θεωρούσε τις συμφωνίες συνθηκολόγηση και, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, με την ενθάρρυνση των ΗΠΑ και την ανοχή της ΕΕ μιλούσε ανοιχτά για αναθεώρησή τους.