Αυτός που μας ρωτά σκέφτεται ότι την κυβέρνηση την εκλέγουν με την ψήφο τους οι εργάτες, οι μισθωτοί, οι αυτοαπασχολούμενοι. Πράγματι, όλοι έχουμε από μία ψήφο. Δεν έχουμε όμως όλοι την ίδια δύναμη να επιδρούμε στη ζωή και στη συνείδηση των υπόλοιπων εργαζομένων. Δεν έχουμε όλοι στα χέρια μας επιχειρήσεις για να προσλάβουμε ή να απολύσουμε, δεν έχουμε όλοι τράπεζες, δεν έχουμε όλοι τηλεοπτικούς σταθμούς, ποδοσφαιρικές ομάδες. Δεν έχουμε όλοι στο πλευρό μας το νομοθετικό πλαίσιο, την αστυνομία και τη Δικαιοσύνη.

Κάτω από τον μανδύα της τυπικής ισότητας όλων των πολιτών απέναντι στον νόμο κρύβεται η ουσιαστική ανισότητα μεταξύ των ελάχιστων που κατέχουν τα μέσα παραγωγής, τα κλειδιά της οικονομίας, και της μεγάλης πλειοψηφίας, που αν δεν πουλήσει την εργατική της δύναμη δεν μπορεί μακροπρόθεσμα να επιβιώσει. Πολίτης είναι και ο τραπεζίτης, ο μεγαλομέτοχος, το αφεντικό, πολίτης είναι και ο εργαζόμενος που διαθέτει την «ελευθερία» να διαλέξει το αφεντικό του.

Αυτή η κουρτίνα της τυπικής ισότητας κρύβει τον ζυγό της μισθωτής σκλαβιάς, της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. Κρύβει τη ζούγκλα του ανταγωνισμού της αγοράς μέσα στην οποία κινείται καθημερινά ο εργάτης, ο βιοπαλαιστής αυτοαπασχολούμενος για να επιβιώσει. Κρύβει τη μόνιμη αθέατη βία που ασκεί το κεφάλαιο στους εργαζόμενους.

Πάνω σε αυτό το έδαφος υψώνονται απέναντι στην εργατική τάξη, στον λαό, τόσο η οργανωμένη βία του αστικού κράτους όσο και η συστηματική κρατική προσπάθεια ενσωμάτωσης της λαϊκής δυσαρέσκειας στο σύστημα και εγκλωβισμού της συνείδησης των εργαζομένων, ιδιαίτερα των νέων, στην κυρίαρχη ιδεολογία.

Μήπως όμως η ανάλυσή μας υποτιμά τις υπαρκτές διαφορές ανάμεσα στις διαφορετικές μορφές της δικτατορίας του κεφαλαίου, όπως ο φασισμός και η αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία; Ασφαλώς υπάρχει διαφορά στους όρους διεξαγωγής της ταξικής πάλης, αν υπάρχει κατάργηση της λειτουργίας των συνδικάτων, των πολιτικών κομμάτων, των αντιπολιτευόμενων μέσων ενημέρωσης.

Ομως οι διαφορετικές μορφές της δικτατορίας του κεφαλαίου δεν χωρίζονται με σινικά τείχη. Ακόμα και στην πιο εξελιγμένη μορφή κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, το περιεχόμενο της απόλυτης εξουσίας, δηλαδή της δικτατορίας της αστικής τάξης απέναντι στην εργατική τάξη και τον λαό, δεν αλλάζει. Η λειτουργία του αστικού κοινοβουλίου προσφέρει μεγαλύτερη σταθερότητα στην αστική εξουσία, γιατί διασφαλίζει μεγαλύτερη στήριξη ή ανοχή της πλειοψηφίας του λαού στη στρατηγική του κεφαλαίου.

Στην εποχή του μονοπωλιακού καπιταλισμού, καθώς η αστική τάξη γίνεται όλο και πιο αντιδραστική για να φράξει τον δρόμο της κοινωνικής απελευθέρωσης, τα όρια των δύο βασικών μορφών της δικτατορίας του κεφαλαίου, της κοινοβουλευτικής και της φασιστικής μορφής, γίνονται όλο και πιο θολά. Σε πολλά κράτη της ΕΕ τα Κομμουνιστικά Κόμματα και τα σύμβολά τους είναι σήμερα απαγορευμένα. Σε συνθήκες κοινοβουλευτικής δημοκρατίας στην Ελλάδα το ΚΚΕ ήταν παράνομο για μια εικοσαετία. Σε συνθήκες κοινοβουλευτικής δημοκρατίας λειτούργησαν κολαστήρια από τη Μακρόνησο έως το Γκουαντάναμο.

Ασφαλώς με το πέρασμα του χρόνου οι λειτουργίες του αστικού κράτους εκσυγχρονίζονται και αξιοποιούν τη σύγχρονη τεχνολογία. Στην οικονομία, τα σχέδια κρατικής παρέμβασης αναβαθμίζονται, δεν συγκρίνονται με την εποχή της Παρισινής Κομμούνας και της Οκτωβριανής Επανάστασης. Γενικότερα έχει αναβαθμιστεί σημαντικά σε σχέση με το παρελθόν η επιτελικότητα του αστικού κράτους, δηλαδή η ικανότητά του να σχεδιάζει, να εφαρμόζει, να παρακολουθεί, να αξιολογεί, να διορθώνει και να συντονίζει τις επιμέρους πολιτικές του.

Δικαιολογημένα κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί: Μήπως αυτή η αναβάθμιση των λειτουργιών του σύγχρονου αστικού κράτους μπορεί να οδηγήσει στον μετασχηματισμό του σε ένα κράτος πιο φιλικό προς τον λαό;

Εξάλλου αυτήν την υπόσχεση, ενός κράτους πιο αποτελεσματικού προς όφελος του λαού, τη δίνουν συνεχώς τα αστικά κόμματα. Ας θυμηθούμε τις διακηρύξεις για «εκσυγχρονισμό του κράτους», του Σημίτη, για «επανίδρυση του κράτους», του Καραμανλή, καθώς και τη σημερινή διαμάχη ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ για το αν η κυβέρνηση θεμελιώνει το «σύγχρονο επιτελικό κράτος» ή αντίθετα αντιμετωπίζουμε το «παρακράτος Μητσοτάκη».

Κάθε φορά που σηκώνεται η αντιπαράθεση για την αποτελεσματικότητα και την επιτελικότητα του κράτους, εμείς πρέπει να θέτουμε το ερώτημα: Επιτελικότητα για ποιον; Για τα συμφέροντα ποιας τάξης; Αποτελεσματικότητα για ποιον στόχο;

Η αλήθεια είναι ότι το αστικό κράτος προσαρμόζει κάθε φορά την πολιτική του, την οργάνωσή του, τη διάρθρωσή του, τις λειτουργίες του για να ανταποκριθεί στις εκάστοτε συγκεκριμένες ανάγκες της άρχουσας τάξης. Ομως αυτό δεν αλλάζει τον ταξικό χαρακτήρα του αστικού κράτους. Αντίθετα, οι όποιες αλλαγές γίνονται σταθερά σε αντιλαϊκή, αντιδραστική κατεύθυνση.

Για παράδειγμα, στις δύο πρώτες δεκαετίες μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο στην Ευρώπη, οι συγκεκριμένες ανάγκες του κεφαλαίου αφορούσαν τη γρήγορη κατασκευή μεγάλων αναγκαίων έργων υποδομής, την αντιμετώπιση της Σοβιετικής Ενωσης και των άλλων σοσιαλιστικών κρατών, την ενσωμάτωση του ισχυρού εργατικού κινήματος στο σύστημα. Τα αστικά κράτη αξιοποίησαν εκείνη τη μεταπολεμική περίοδο τα μεγάλα περιθώρια που τους έδιναν η άνοδος της παραγωγικότητας και η καταστροφή του υπερσυσσωρευμένου κεφαλαίου στον πόλεμο. Ετσι, είχαμε κρατικές επιχειρήσεις που επωμίζονταν το έργο της ανοικοδόμησης. Είχαμε την πολιτική του λεγόμενου «κράτους πρόνοιας», για να περιοριστεί η απόλυτη φτώχεια και να εδραιωθεί το κλίμα της ταξικής συνεργασίας.

Σήμερα οι ιδιαίτερες ανάγκες της καπιταλιστικής ανάπτυξης έχουν αλλάξει στην Ευρώπη. Η 4η Βιομηχανική Επανάσταση, η αύξηση της αναλογίας των μέσων παραγωγής σε σχέση με την εργατική δύναμη, ενισχύει την τάση πτώσης του ποσοστού κέρδους. Το πρόβλημα της υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου που δεν μπορεί να διασφαλίσει πλέον ικανοποιητική κερδοφορία έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις. Οι αντιθέσεις ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα και ο αγώνας για την πρωτοκαθεδρία ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα οξύνονται. Τα αντικειμενικά περιθώρια ενσωμάτωσης της λαϊκής δυσαρέσκειας μέσα από εκτεταμένα μέτρα κοινωνικής πολιτικής περιορίζονται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η κατάρρευση των δημόσιων συστημάτων Υγείας, την περίοδο της πανδημίας, σε ισχυρά καπιταλιστικά κράτη.

Για να αντιμετωπίσει τις αυξανόμενες δυσκολίες και να υπηρετήσει τις σύγχρονες ανάγκες του κεφαλαίου, το αστικό κράτος προσαρμόζει και αναβαθμίζει τις λειτουργίες του σε αντιδραστική κατεύθυνση. Αξιοποιεί τις νέες τεχνολογικές δυνατότητες. Ταυτόχρονα, επιχειρεί να εμφανίσει την αντιδραστική πολιτική προώθησης των στόχων του κεφαλαίου ως προοδευτική, που υπηρετεί τάχα το συμφέρον όλης της κοινωνίας.

Το επιτελικό αστικό κράτος προβάλλεται από τα αστικά κόμματα ως η προοδευτική απάντηση στο διεφθαρμένο, πελατειακό κράτος. Κανείς τους βέβαια δεν αναφέρεται στο ποιος διαφθείρει αστούς πολιτικούς και για ποιον σκοπό, όπως για παράδειγμα στα σκάνδαλα της «Novartis» και της «Siemens». Κανείς δεν εξηγεί πώς μετατρέπεται το δικαίωμα στην εργασία σε δυνατότητα για πολιτικό ρουσφέτι. Κανείς δεν μιλά για τη σαπίλα που γεννούν οι συναλλαγές πάνω και κάτω απ' το τραπέζι των ομίλων για να αυξήσουν τα κέρδη τους.

Η κρατική πολιτική για την πάταξη του κοινωνικού ριζοσπαστισμού και η ένταση του αντικομμουνισμού βαφτίζονται επίσης θωράκιση της δημοκρατίας από την υπονομευτική δράση των «δύο άκρων». Η αλυσίδα των νομοθετικών ρυθμίσεων που περιορίζουν τα δικαιώματα στην απεργία, στις διαδηλώσεις, στη συνδικαλιστική δράση, βαφτίζεται προστασία του δικαιώματος στην ομαλή οικονομική ζωή και στην ασφάλεια των επενδυτών.

Αντίστοιχα, ο ψηφιακός μετασχηματισμός του αστικού κράτους προβάλλεται ως διασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης όλων στις δημόσιες υποδομές, ως κατοχύρωση της διαφάνειας της κρατικής λειτουργίας και ως κατάργηση των χρονοβόρων γραφειοκρατικών εμποδίων στην εξυπηρέτηση του πολίτη. Ετσι, παρουσιάζονται σήμερα ως μέτρα εξυπηρέτησης του λαού το ηλεκτρονικό μητρώο πολιτών, το μητρώο ανθρώπινου δυναμικού του Δημοσίου, η διασυνδεσιμότητα των κρατικών υπηρεσιών.

Στην πραγματικότητα, τη θέση των παλιών χάρτινων φακέλων της Ασφάλειας για όσους «δεν συμμορφώνονταν προς τας υποδείξεις» έχει πάρει τώρα το προληπτικό ψηφιακό φακέλωμα του καθενός και της καθεμιάς, αφού συγκεντρώνεται σε ενιαία βάση για επεξεργασία και αξιοποίηση το σύνολο των ιατρικών, δικαστικών, οικονομικών και προσωπικών τους στοιχείων.

Και, φυσικά, δεν αναφερόμαστε σε κάποια ελληνική πρωτοτυπία. Η δυνατότητα μαζικής παρακολούθησης και επ' αόριστον αποθήκευσης και επεξεργασίας του συνόλου των ψηφιακών επικοινωνιών από την κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει αποκαλυφθεί εδώ και πολλά χρόνια, από τον πρώην πράκτορα της CIA Εντουαρντ Σνόουντεν. Γνωστή είναι επίσης η αμερικανική παρακολούθηση κυβερνήσεων κρατών του ΝΑΤΟ με το σύστημα «Echelon».

Αντίστοιχα, συλλέγονται για να αξιοποιηθούν σε ενιαία βάση όλες οι αξιολογήσεις, οι υπηρεσιακές μεταβολές, οι συνδικαλιστικές ενέργειες των δημοσίων υπαλλήλων.

Πρόσφατα ο αρμόδιος υπουργός εξήγησε πώς θα προχωρήσει το επόμενο διάστημα η αξιολόγηση όλων των δημοσίων υπαλλήλων, με βάση τον έλεγχο της συμβολής τους στην προώθηση της στοχοθεσίας του κράτους, την οποία προσπάθησε να παρουσιάσει ως πολιτικά άχρωμη και ουδέτερη.

Ασφαλώς η αξιοποίηση της νέας τεχνολογίας προσφέρει αντικειμενικά μια μείωση του χρόνου εξυπηρέτησης από τις κρατικές υπηρεσίες.

Ομως η ψηφιακή πρόσβαση των πολιτών στις κρατικές υπηρεσίες δεν καταργεί τους ταξικούς φραγμούς, ούτε τις κοινωνικές ανισότητες στην Υγεία και στη μόρφωση. Ολοι μπορούμε θεωρητικά να ζητήσουμε ψηφιακά ραντεβού για μαγνητική τομογραφία σε δημόσιο νοσοκομείο, το θέμα είναι ποια είναι η κατάληξη, ποιο είναι το πρακτικό αποτέλεσμα αυτού του αιτήματος. Ολοι ξέρουμε πώς αξιοποιείται σήμερα από το αστικό κράτος η δυνατότητα «ψηφιακής άυλης συνταγογράφησης» για τον περιορισμό των κρατικών δαπανών στην Υγεία.

Για να αναβαθμίσει την αποτελεσματικότητα των κρατικών λειτουργών σύμφωνα με τις σύγχρονες ανάγκες του κεφαλαίου, το αστικό κράτος προσαρμόζει επίσης τη διάρθρωσή του, με τη λεγόμενη πολυεπίπεδη διακυβέρνηση. Ετσι, ενισχύεται η κυβέρνηση ως ισχυρό επιτελικό κέντρο σχεδιασμού, λήψης και ελέγχου των αποφάσεων και υποβαθμίζεται η σημασία των κοινοβουλευτικών διαδικασιών, συχνά σε μια γρήγορη, τυπική επικύρωση των αποφάσεων. (...)

Παράλληλα αποκεντρώνονται ορισμένες κεντρικές κρατικές αρμοδιότητες και μεταφέρονται στην ευθύνη τοπικών κρατικών οργάνων. Οι Περιφέρειες και οι δήμοι ως κρατικοί θεσμοί βρίσκονται πιο κοντά στις τοπικές κοινωνίες, και γι' αυτό χρησιμοποιούνται για να ενσωματώνουν πιο εύκολα τη λαϊκή δυσαρέσκεια. Τα εκλεγμένα όργανά τους λειτουργούν μέσα στο πλαίσιο του ασφυκτικού κορσέ της έγκρισης των αποφάσεών τους από την κεντρική διοίκηση. Σχεδιάζουν επίσης σύμφωνα με συγκεκριμένους όρους για να λάβουν την κοινοτική χρηματοδότηση των προγραμμάτων στα οποία μετέχουν, όπως το ΕΣΠΑ.

Ετσι, τελικά χρεώνονται οι δήμοι και όχι οι κυβερνήσεις τη λαϊκή δυσαρέσκεια που προκαλεί ο περιορισμός της χρηματοδότησης από τον κρατικό προϋπολογισμό, καθώς και η εμπορευματοποίηση βασικών κοινωνικών δομών και υπηρεσιών, όπως η αύξηση των δημοτικών τελών για τη διαχείριση των απορριμμάτων και οι γνωστές ελλείψεις σε βρεφονηπιακούς σταθμούς.

Τα συμφέροντα των μονοπωλιακών ομίλων υπηρετούν επίσης η υποστελέχωση και ουσιαστική απαξίωση τεχνικών κρατικών υπηρεσιών και επιθεωρήσεων, η προώθηση ιδιωτικών φορέων επίβλεψης των έργων και των τομέων που αφορούν την ασφάλεια της εργασίας, την προστασία του περιβάλλοντος, την προστασία του λαού από φυσικές καταστροφές.

Το «σύγχρονο επιτελικό κράτος» στην Ελλάδα διαθέτει από τη μια 140.000 ένστολους και από την άλλη μόλις 18 επιθεωρητές Περιβάλλοντος και 3 επιθεωρητές Μεταλλείων.

Την ίδια στιγμή γίνεται προσπάθεια επέκτασης και εμβάθυνσης της κρατικής παρέμβασης σε όλες τις σφαίρες της κοινωνικής ζωής, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον πολιτισμό, τις θεατρικές και κινηματογραφικές παραγωγές. (...)

Απέναντί μας, σε τελευταία ανάλυση, έχουμε ένα κράτος πολύ ικανό και επιτελικό στο να στηρίζει την κερδοφορία των ομίλων, και ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο ανίκανο να ικανοποιήσει τις δικές μας ανάγκες.

Ενα κράτος και μια κυβέρνηση που πανηγυρίζει για το ρεκόρ προσέλκυσης επενδύσεων στην Ελλάδα την τελευταία διετία, και κρύβει ότι πίσω απ' αυτήν την επιτυχία κρύβεται η ισοπέδωση των εργατικών δικαιωμάτων και των μισθών, με τα τρία μνημόνια και τους νέους αντιλαϊκούς νόμους. Κρύβει ότι συνώνυμο αυτής της ανάπτυξης είναι η ακρίβεια και η ενεργειακή φτώχεια. (...)

Οσο κι αν αναβαθμίζεται ο αστικός επιτελικός σχεδιασμός, αποδεικνύεται ότι κανένα αστικό σχέδιο διαχείρισης δεν μπορεί να ακυρώσει τις αξεπέραστες αντιθέσεις και αντιφάσεις που γεννά η λειτουργία της καπιταλιστικής οικονομίας. Οι υποσχέσεις για «δίκαιη ανάπτυξη για όλους» συντρίβονται στο σκληρό έδαφος της πραγματικότητας. Κάθε φάρμακο για το ένα σύμπτωμα αποδεικνύεται δηλητήριο για το άλλο. Η αύξηση των επιτοκίων, για παράδειγμα, για να συγκρατηθεί ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη, αποδεικνύεται ότι επιταχύνει την πορεία προς την ύφεση και την εκδήλωση νέας οικονομικής κρίσης.

Φίλες και φίλοι,

Η λενινιστική θέση για τον ταξικό αντιδραστικό χαρακτήρα του αστικού κράτους βρίσκεται σταθερά στο στόχαστρο της κριτικής της σοσιαλδημοκρατίας και του οπορτουνιστικού ρεύματος. Μια λεπτομερής παρουσίαση της σχετικής ιδεολογικής διαπάλης ξεπερνά τα όρια της σημερινής συζήτησης. Θα σταθούμε όμως συνοπτικά σε ορισμένες βασικές πλευρές.

Δεσπόζουσα θέση στις οπορτουνιστικές αναλύσεις έχει η λαθεμένη προβολή του αστικού κράτους ως πεδίου της ταξικής πάλης, πεδίου στο οποίο αποτυπώνεται τάχα ο εκάστοτε συσχετισμός ανάμεσα στις δυνάμεις του κεφαλαίου και της εργασίας. Η λενινιστική θέση παρουσιάζεται ως εργαλειακή αντίληψη, που αδυνατεί τάχα να συλλάβει τη ζωντανή λειτουργία του κράτους και αντιλαμβάνεται το κράτος σχηματικά, ως ένα απλό εργαλείο στα χέρια της αστικής τάξης. Αντίστοιχα, το αστικό Σύνταγμα παρουσιάζεται ως το ουδέτερο εγγυητικό πλαίσιο των δημοκρατικών δικαιωμάτων και των λαϊκών ελευθεριών του πολίτη. (...)

Οι διαφορετικές λειτουργίες του αστικού κράτους προβάλλονται ως αυτοτελείς δομές, ως αυτοτελή πεδία στα οποία διεξάγεται ταξική αναμέτρηση. Αυτή η ανάλυση καταλήγει στη λαθεμένη θέση ότι μπορεί να αλλάξει ο συσχετισμός σε βάρος της άρχουσας τάξης μέσα σε ορισμένους μηχανισμούς του κράτους, όπως η Εκπαίδευση.

Και ποιος μπορεί τελικά να είναι ο φορέας του φιλολαϊκού μετασχηματισμού του αστικού κράτους; Ολοι μαντεύουμε την απάντησή τους. Μια «προοδευτική, αριστερή, αντισυστημική» κυβέρνηση, με τη στήριξη του εργατικού - λαϊκού κινήματος.

Οποιος αρνείται - όπως το ΚΚΕ - να ακολουθήσει αυτόν τον χρεοκοπημένο ιστορικά δρόμο, που οδήγησε σε στρατηγικές ήττες το Κομμουνιστικό Κίνημα, κατηγορείται ότι εγκαταλείπει τάχα την πάλη για την υπεράσπιση και τη διεύρυνση άμεσων κατακτήσεων που θα βελτιώσουν τη ζωή του λαού στον καπιταλισμό και θα ανοίξουν σταδιακά τον δρόμο προς τον σοσιαλισμό.

Ας εξετάσουμε αυτούς τους ισχυρισμούς.

Ασφαλώς το αστικό κράτος, για να φέρει σε πέρας την ταξική αποστολή του, οφείλει να διατηρεί μια σχετική αυτοτέλεια από τα άμεσα συμφέροντα κάθε μονοπωλιακού ομίλου. Αυτό είναι απαραίτητο για να εκφράσει τα στρατηγικά συμφέροντα της εγχώριας αστικής τάξης και για να παρέμβει ρυθμιστικά στον ανταγωνισμό των διαφόρων ομίλων για τη διανομή των μεριδίων αγοράς και των κερδών.

Το κράτος μπορεί ακόμα και να περιορίσει τα επενδυτικά σχέδια ενός ομίλου ή την κερδοφορία του, προκειμένου να θωρακίσει το γενικό στρατηγικό συμφέρον της άρχουσας τάξης. Παράλληλα, το αστικό κράτος οφείλει να παρακολουθεί άγρυπνα την πορεία της ταξικής πάλης και να παρεμβαίνει συνεχώς για να ενσωματώνει και να καταστέλλει τη λαϊκή δυσαρέσκεια. Και αυτή η παρέμβαση απαιτεί τη ζωντανή, επιτελική λειτουργία του κράτους.

Για παράδειγμα, μπροστά στην έκρηξη της ενεργειακής φτώχειας το κράτος μπορεί να περιορίσει προσωρινά τα κέρδη των παραγωγών και προμηθευτών Ενέργειας, για να μη μειωθεί σημαντικά η ανταγωνιστικότητα των ενεργοβόρων βιομηχανιών. Μπορεί επίσης να επιδοτήσει τα λαϊκά νοικοκυριά, για να μη μειωθεί απότομα η λαϊκή κατανάλωση και για να μην τροφοδοτήσει η αύξηση της λαϊκής δυσαρέσκειας μια άνοδο του κινήματος και των ριζοσπαστικών αγωνιστικών διαθέσεων.

Πώς πρέπει να κατανοήσουμε αυτήν την εξέλιξη; Σημαίνει τάχα ότι υπάρχει πολιτική βούληση του κράτους αυτόνομη από αυτή της αστικής τάξης; Μετατρέπεται το κράτος σε ένα ουδέτερο γήπεδο ταξικής αναμέτρησης;

Το αντίθετο συμβαίνει. Το κράτος παρεμβαίνει ενεργά για να διασφαλίσει τα στρατηγικά συμφέροντα της αστικής τάξης, δεν μετατοπίζεται σε φιλολαϊκή κατεύθυνση. Οι επιδοτήσεις από τον κρατικό προϋπολογισμό προέρχονται από τη φορολογία των εργαζομένων. Τα υπερκέρδη των ομίλων, που περιορίζονται, προέρχονται από τη λειτουργία της «απελευθερωμένης» αγοράς, την οποία κατοχυρώνει το ίδιο το κράτος, και από τη στρατηγική της «πράσινης μετάβασης», που εφαρμόζουν όλες οι κυβερνήσεις.

Η ζωντανή λειτουργία του κράτους έχει στόχο να διασφαλίσει και να οργανώσει την κυριαρχία της άρχουσας τάξης, να συμβάλει στη διαμόρφωση της στρατηγικής της, να προωθήσει τις κοινωνικές συμμαχίες της, να καταστείλει και να ενσωματώσει το εργατικό - λαϊκό κίνημα.

Η διεθνής ιστορική πείρα έχει επίσης επιβεβαιώσει πλήρως το θεωρητικό συμπέρασμα ότι οι λειτουργίες του αστικού κράτους - ιδεολογικές, οικονομικές, νομικές, κατασταλτικές - δεν αυτονομούνται, διαπλέκονται και υπηρετούν ενιαία τα στρατηγικά συμφέροντα της αστικής τάξης. Το κράτος δεν τεμαχίζεται σε αυτόνομες δομές και μηχανισμούς, ούτε οι λειτουργίες του μπορούν να αποτελέσουν αυτοτελή πεδία ταξικής πάλης.

Για παράδειγμα, το σχολείο δεν αποτελεί έναν αποκλειστικά ιδεολογικό μηχανισμό. Υπάρχει ταυτόχρονα η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού για τη συμμόρφωσή του «προς τας υποδείξεις», υπάρχει η απειλή της απόλυσης ή η απειλή αποβολής των μαθητών. Αλλο παράδειγμα: Η οικονομική πολιτική των πλειστηριασμών υλοποιείται με τη συνδρομή των δικαστηρίων και της αστυνομίας.

Ολες οι λειτουργίες του αστικού κράτους υπηρετούν τον ίδιο στόχο. Αντίστοιχα, το αστικό Σύνταγμα αποτυπώνει και διαμορφώνει σε νομική μορφή τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής, έχει ως στόχο τη διασφάλιση της λειτουργίας του καπιταλιστικού συστήματος και της κερδοφορίας του κεφαλαίου. Αποτελεί τη βασική νομοθετική έκφραση της δικτατορίας του κεφαλαίου και όχι τη νομική εγγύηση των λαϊκών ελευθεριών. Αν μπροστά σε κάθε νέα αντιδραστική αναθεώρηση του αστικού Συντάγματος υπερασπίζουμε το προηγούμενο, δίνουμε τη μάχη του μέλλοντος με τη σημαία του παρελθόντος.

Και η Ιστορία μάς έχει διδάξει ότι η επιλογή του δήθεν μικρότερου κακού οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια από το κακό στο χειρότερο. Μόνο όταν το εργατικό - λαϊκό κίνημα σημαδεύει και συγκρούεται αγωνιστικά με τον πραγματικό αντίπαλό του, την αστική τάξη, μόνο όταν βαδίζει στον δρόμο της ανατροπής, μπορεί να ανακόψει την επίθεση του κεφαλαίου και να αποσπάσει ορισμένες προσωρινές κατακτήσεις και νίκες. Αντίθετα, όταν το κίνημα μετατρέπεται σε υπηρέτη της κυβερνητικής εναλλαγής, ο λαός θα υποστεί σίγουρα νέες απώλειες.

Γι' αυτό και ο λαός δεν πρέπει να εναποθέτει τις ελπίδες του στην αλλαγή αστικής κυβέρνησης. Καμία αστική κυβέρνηση, όπως κι αν αυτοχαρακτηρίζεται, «προοδευτική» ή «αριστερή», δεν μπορεί να παρακάμψει ή να υπονομεύσει τις νομοτέλειες με τις οποίες λειτουργεί η καπιταλιστική οικονομία. Καμία διακυβέρνηση στο έδαφος του καπιταλισμού δεν μπορεί να σταθεί με πρόγραμμα που θα υπονομεύει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, την κερδοφορία του κεφαλαίου. Γι' αυτό, παρά τις προεκλογικές διακηρύξεις τους, όλες οι αστικές κυβερνήσεις εφαρμόζουν μετεκλογικά τα αντιλαϊκά μέτρα των προηγούμενων και παίρνουν νέα μέτρα για να αυξηθεί παραπέρα ο βαθμός εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης. Σκεφτείτε τι μας διδάσκει η διαδρομή από τις κυβερνήσεις Παπανδρέου, Σαμαρά και Τσίπρα στη συνέχεια, μέχρι τη σημερινή κυβέρνηση Μητσοτάκη. (...)

Παντού, στη Χιλή, στη Γαλλία, στην Ιταλία, μέχρι την Ελλάδα και την Κύπρο, αποδείχθηκε ότι το τρένο της αστικής διακυβέρνησης κινείται σταθερά στις ράγες που καθορίζει η εξουσία του κεφαλαίου, όσοι μηχανοδηγοί κι αν αλλάξουν. Ακόμα και συντηρητικές κυβερνήσεις, όπως πρόσφατα στη Βρετανία, υποχρεώθηκαν σε ελάχιστο χρόνο να αλλάξουν πολιτική μόλις τα κρατικά τους ομόλογα δέχτηκαν την επίθεση των αγορών.