Το ΠΔ 85 πρέπει άμεσα να αποσυρθεί και στο ΚΚΕ θα κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας, στη Βουλή και στους δρόμους, για να υλοποιηθεί το δίκαιο αυτό αίτημα των καλλιτεχνών. Παράλληλα, πρέπει να αντιτάξουμε ΣΗΜΕΡΑ, τις σπουδές και το επάγγελμα που έχουμε ανάγκη, που είναι και σύγχρονο και εφικτό, που πατάει στις ίδιες τις εξελίξεις και τις δυνατότητες της Τέχνης μας.

Η εκπαίδευση των ηθοποιών, των μουσικών, των χορευτών, ποτέ δεν έγινε ανώτατη, παρέμεινε καθηλωμένη σε ένα αόριστο επίπεδο, με μεγάλη μάλιστα ποικιλομορφία και διαβαθμίσεις, που εξυπηρετεί ακριβώς την πίεση των επαγγελματικών και εργασιακών δικαιωμάτων όλων των καλλιτεχνών προς τα κάτω (...). Και μετά την όποια εκπαίδευση και τα όποιο πτυχίο; Το χάος και η ζούγκλα της αγοράς της Τέχνης, η καλλιεργούμενη ανθρωποφαγία, ο ανταγωνισμός, το σταρ-σύστεμ, η ανταμοιβή του καλλιτέχνη που «πουλάει» - ανεξαρτήτως πτυχίου -, που «αφιερώνεται στην τέχνη του» και δεν διαμαρτύρεται για την έλλειψη Συλλογικών Συμβάσεων, τις άθλιες συνθήκες εργασίας, τις απλήρωτες ώρες προβών, τα απλήρωτα εκτός έδρας.

Η αρχική ακαδημαϊκή αντιστοίχιση των δραματικών σχολών, σχολών χορού και κινηματογράφου με τα τεχνολογικά Ιδρύματα (ΤΕΙ), κράτησε μόλις 24 χρόνια, από το 1981 μέχρι το 2003. Για τα Ωδεία ούτε λόγος, παρέμειναν ξεκρέμαστα, παρά το γεγονός ότι οι σπουδές σε αυτά ξεκινούν από πολύ μικρή ηλικία και τελειώνουν μετά από 10 και 12 χρόνια καθημερινής πολύωρης δουλειάς ως επί το πλείστον.

Ας παρακολουθήσουμε όμως λίγο την αλληλουχία των εξελίξεων που έχει τη σημασία της. Το 2001 τα ΤΕΙ βαπτίστηκαν Ανώτατα (κατ' όνομα, γιατί στην πράξη δεν άλλαξε κάτι στα προγράμματα σπουδών τους, στα πτυχία τους που ήταν κατώτερα των αντίστοιχων Πανεπιστημίων, στις υποδομές τους κ.λπ.). Επρόκειτο λοιπόν για... βαφτίσια κυριολεκτικά, μια λεγόμενη «ακαδημαϊκή» ισοτίμηση, που στην πράξη, δε σηματοδοτούσε ουσιαστική επαγγελματική αντιστοίχιση και ισοτιμία. Οι δραματικές Σχολές και Σχολές χορού ήταν ήδη από το 1981 ισότιμες με ΤΕΙ. Τα βαφτίσια των ΤΕΙ σε Ανώτατα περιέπλεξαν την κατάσταση και άφησαν περίπου ξεκρέμαστες τις καλλιτεχνικές σχολές που θεσμικά ισοτιμούνταν με ανώτερες, και όχι ανώτατες, έστω κατ' όνομα. Το 2017, η τότε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, με την Κοινή Υπουργική Απόφαση Γαβρόγλου (που μάλιστα, όσοι θυμούνται το επιβεβαιώνουν, καθυστέρησε ο ίδιος ο υπουργός αδικαιολόγητα να υπογράψει), επικύρωσε την ακαδημαϊκή ισοτιμία των απόφοιτων των δραματικών σχολών με τα ΤΕΙ αλλά, εννοείται, μόνο μέχρι το 2003 και για τους απόφοιτους έως εκείνη τη χρονιά. Στην ουσία επέτεινε την ισοτιμία που ήδη ίσχυε για 2 χρόνια μόνο. Για τους μεταγενέστερους, ουδείς γνωρίζει και οι πάντες νίπτουν τας χείρας τους... Μέχρι σήμερα...

Να επισημάνουμε εδώ ότι και με την ισοτίμηση με ΤΕΙ, και μέχρι το 2003, πάλι οι απόφοιτοι καλλιτεχνικών σχολών δεν μπορούσαν να κάνουν απευθείας μεταπτυχιακά ή να δώσουν κατατακτήριες σε άλλες Σχολές, όπως άλλωστε δεν μπορούσαν ούτε οι απόφοιτοι ΤΕΙ. Τουλάχιστον όχι χωρίς κωλύματα και έναν κυκεώνα γραφειοκρατίας, χαρτούρας, ενστάσεων, ταλαιπωρίας χρόνων. Αλλωστε, οι απόφοιτοι ΤΕΙ και μετά την κατ' όνομα ανωτατοποίησή τους, πάλι δεν ισοτιμήθηκαν ουσιαστικά με τα Πανεπιστήμια, ούτε καν ακαδημαϊκά, δεν μπορούσαν για παράδειγμα να κάνουν απευθείας διδακτορικά στην ακαδημαϊκή τους πορεία, ενώ για την αμιγώς επαγγελματική... ούτε λόγος (...).

Τι έγινε όμως το 2003 και γιατί η ακαδημαϊκή ισοτίμηση έγινε μόνο μέχρι εκεί; Από το 2001 με την κατ' όνομα ανωτατοποίηση των ΤΕΙ μέχρι και το 2003, ολοκληρώθηκαν νομοθετικά διάφορες ρυθμίσεις, μακριά ωστόσο από την ουσία του προβλήματος, που αφορούσαν στη μετονομασία των Τεχνολογικών Ιδρυμάτων σε Ανώτατα. Θυμίζουμε ότι η ισοτίμηση των δραματικών σχολών και σχολών χορού με ΤΕΙ, η παράταση μάλλον ορθότερα για τους απόφοιτους μέχρι το 2003, έγινε νομοθετικά το 2017, για τους μουσικούς 2 χρόνια νωρίτερα. Εν τω μεταξύ, είχε προηγηθεί η συγκρότηση του λεγόμενου Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων το 2008 και του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων κάποια χρόνια αργότερα. Εν συντομία, πρόκειται για μια κλίμακα 8 επιπέδων ακαδημαϊκού χαρακτήρα που αντιστοιχίζουν διάφορα πτυχία των χωρών - μελών της ΕΕ μεταξύ τους, προκειμένου να διευκολύνεται η κινητικότητα του εργατικού δυναμικού εντός της ΕΕ.

Να επισημάνουμε εδώ ότι όλες οι κυβερνήσεις έχουν καταστήσει σαφές ότι είναι άλλο η ακαδημαϊκή ισοτίμηση και άλλο η επαγγελματική αντιστοιχία, για τα οποία μάλιστα υπάρχουν και διαφορετικές δομές αναγνώρισης (ΔΟΑΤΑΠ - πρώην ΔΙΚΑΤΣΑ για την ακαδημαϊκή ισοτίμηση, ΣΑΕΠ - Συμβούλιο Αναγνώρισης Επαγγελματικών Προσόντων και ΕΟΠΠΕΠ για την επαγγελματική αντιστοιχία). Τι επιδιώκουν με αυτό το τέχνασμα του διαχωρισμού ακαδημαϊκής και επαγγελματικής ισοτιμίας; Μα προφανώς, να διαχωρίσουν ακόμα περαιτέρω το πτυχίο από την πρόσβαση στο επάγγελμα. Αλλο δηλαδή το τι πτυχίο έχει κάποιος και άλλο τι επαγγελματικά δικαιώματα έχει, τι μπορεί να κάνει στο επάγγελμά του. Γι΄ αυτό, άλλωστε, αντικατέστησαν στη σύγχρονη αστική - ευρωενωσιακής προέλευσης - ορολογία τα επαγγελματικά δικαιώματα από τα επαγγελματικά περιγράμματα (...).

Ξαναπιάνουμε τώρα το νήμα. Από το 2003 και μετά, οι αστικές κυβερνήσεις σκόπιμα καλλιέργησαν την εντύπωση ότι οι καλλιτεχνικές σχολές είναι αδιαβάθμιστες και ότι δήθεν η λύση του προβλήματος είναι η διαβάθμισή τους. Στην πραγματικότητα ωστόσο, δεν είναι ακριβές ότι είναι αδιαβάθμιστες και σίγουρα δεν είναι αυτή η λύση στο ενιαίο πρόβλημα της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης και του καλλιτεχνικού επαγγέλματος. Αρκεί να περιηγηθεί κανείς στην επίσημη ιστοσελίδα του ΕΟΠΠΕΠ για να διαπιστώσει ότι οι Ανώτερες Σχολές κατατάσσονται ξεκάθαρα και εδώ και χρόνια στο επίπεδο 5. Οσο για τα ΤΕΙ, μόλις πρόσφατα έληξε η κατάταξή τους στο επίπεδο 6, και αυτό με μια παράλληλη συζήτηση που εξελίσσεται ακόμα για το εάν το επίπεδο 6 πρέπει να διαχωριστεί σε 6Α και 6Β, για να συμπεριλάβει την απόσταση που έχουν ακόμα και σήμερα τα ΤΕΙ από τα Πανεπιστήμια. Και 6Γ πιθανά στο μέλλον για να συμπεριλάβει και τα κολέγια... Τα λέμε όλα αυτά, που φαντάζουν και λίγο φαιδρά, για να επισημάνουμε ότι η κατάταξη και διαβάθμιση όλων των πτυχίων, και των καλλιτεχνικών Σχολών, δεν απαντά σε καμιά περίπτωση στο ερώτημα: τι πτυχίο παίρνουμε, τι αξία έχει, τι μας εξασφαλίζει επαγγελματικά, τι δικαιώματα κατοχυρώνει.

«Τι έρχεται όμως στην πράξη τότε να υπηρετήσει το ΠΔ 85», θα ρωτήσει εύλογα κανείς; Ερχεται να υπηρετήσει τη δική τους, την αστική στρατηγική, που θέλει πτυχία διαβαθμισμένα, πτυχία πολλών ταχυτήτων και κατηγοριών, ούτως ώστε ο κάθε εργοδότης να έχει να επιλέξει από μια μεγάλη γκάμα και να αγοράζει το πτυχίο και τον εργαζόμενο που θέλει. Τα πολλά και διαβαθμισμένα πτυχία είναι το εργαλείο τους, το εργαλείο των καπιταλιστών, για την κατάργηση κάθε έννοιας συλλογικής σύμβασης, συλλογικής διεκδίκησης, για την παραπέρα ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων. Να γιατί δεν μπορεί το κίνημα, των καλλιτεχνών εν προκειμένω, να υιοθετήσει ως προμετωπίδα των διεκδικήσεών του τη διαβάθμιση των πτυχίων.

Θα ανοίξει με την εξέλιξη αυτή ο δρόμος για να μπουν κάθε είδους κολέγια και ΙΕΚ στον τομέα της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης; Μα ο δρόμος ήταν ανοιχτός και παραμένει, όσο τον συγκεκριμένο χώρο τον λυμαίνεται ο ιδιωτικός τομέας, όσο οι αστικές κυβερνήσεις διαχρονικά παραχωρούν όλο και πιο ζωτικά τμήματα της εκπαίδευσης σε ιδιώτες επιχειρηματίες. Μήπως δεν έκαναν το ίδιο το 2017, με την εγκύκλιο Γαβρόγλου που προέβλεπε τη δυνατότητα αποφοίτων κολεγίων να διορίζονται στη δημόσια εκπαίδευση; Αλλά και το 2020, με τροπολογία της Κεραμέως βάσει της οποίας οι απόφοιτοι κολεγίων εγγράφονται πλέον στις αντίστοιχες επαγγελματικές ενώσεις; Το έγκλημα, λοιπόν, είναι διαχρονικό και θα συνεχιζόταν, ήταν αναμενόμενο. Είναι νόμος άλλωστε ότι στον καπιταλισμό, καμιά αγορά δεν κλείνει, ειδικά αν είναι κερδοφόρα, όπως είναι η εκπαιδευτική, καμιά κυβέρνηση δεν την περιορίζει, παρά γίνεται πιο μεγάλη, πιο ανταγωνιστική, καταπνίγει τελικά τον μικρό ιδιοκτήτη ιδιωτικής σχολής για παράδειγμα, καθώς ανοίγουν μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις της εκπαίδευσης, εν είδει κυριολεκτικά σούπερ μάρκετ...

Είναι, ρωτάμε, δόκιμο αίτημα, δόκιμο από τη σκοπιά του κινήματος, της αποτελεσματικότητας και της ποιότητας - αν θέλετε - των αγώνων, να διαχωρίσουμε όπως προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ, την ακαδημαϊκή από την επαγγελματική διαβάθμιση και το προσοντολόγιο και να ζητήσουμε να εγγράφονται οι απόφοιτοι καλλιτεχνικών σχολών ως ΤΕ; Και μάλιστα μέχρι το 2003... Η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση, λένε στο ποδόσφαιρο και αυτό ισχύει και στο γήπεδο αλλά και στους κοινωνικούς αγώνες, στους αγώνες της τάξης μας (...).

Σήμερα υπάρχει ανάγκη να διαμορφώσουμε αιτήματα, διεκδικήσεις με το βλέμμα μπροστά, σε αυτά που δικαιούμαστε πραγματικά, που αξίζουν στον καλλιτέχνη αλλά και στο Θέατρο, στον Χορό, στη Μουσική, στον Κινηματογράφο του 21ου αιώνα.

Η κυβέρνηση σήμερα τρίβει κυριολεκτικά τα χέρια της, όταν βλέπει για παράδειγμα τους ηθοποιούς απέναντι στους θεατρολόγους, τους μουσικούς των Ωδείων απέναντι στους μουσικολόγους κ.ο.κ. Είναι βούτυρο στο ψωμί τους να δημιουργούνται τεχνητές διαχωριστικές γραμμές μέσα στους εργαζόμενους σε έναν κλάδο, να οχυρώνονται τμήματα των εργαζομένων πίσω από μερικά, αποσπασματικά δηλαδή αιτήματα που φέρνουν αντιμέτωπους μεταξύ τους τους εργαζόμενους που πλήττονται από την ίδια επίθεση και να μένει αλώβητη η ίδια η πολιτική της κυβέρνησης, να τη βγάζει λάδι (...).

Σήμερα υπάρχει ανάγκη για μια δημόσια, δωρεάν, αποκλειστικά ανώτατη καλλιτεχνική εκπαίδευση. Με το πτυχίο μοναδική προϋπόθεση για την πρόσβαση στο επάγγελμα. Μια ουσιαστικά ανώτατη εκπαίδευση, επαγγελματικού χαρακτήρα, χωρίς ανορθολογικούς διαχωρισμούς ακαδημαϊκής και επαγγελματικής της ισοτιμίας με άλλα πτυχία ανώτατου επιπέδου.

Με καθορισμένο πρόγραμμα σπουδών ανά καλλιτεχνικό αντικείμενο, που να καλύπτεται από μια επαρκή διάρκεια σπουδών και να εξασφαλίζει την ολόπλευρη θεωρητική και πρακτική επαφή του σπουδαστή με το αντίστοιχο αντικείμενο. Ενα πρόγραμμα σπουδών που να είναι εμπλουτισμένο από μαθήματα που αντικειμενικά αποτελούν τη βάση της γνώσης και ερμηνείας του κόσμου, την ανάπτυξη της κοσμοθεώρησης, όπως είναι η φιλοσοφία και η Ιστορία, μέσα σε αυτή ειδικά η Ιστορία των Τεχνών. Που θα εξασφαλίζει επίσης την ενιαία αισθητική αντίληψη και θεώρηση, την αντικειμενική συνάφεια των διαφόρων καλλιτεχνικών αντικειμένων μεταξύ τους. Θα παρέχει δηλαδή βασικές γνώσεις σε όλες τις Τέχνες, στοιχείο αναγκαίο για την ολοκληρωμένη αισθητική αντίληψη του καλλιτέχνη. Ταυτόχρονα, θα δίνει τη δυνατότητα στον σπουδαστή να έρθει σε επαφή πρακτική, εφαρμοσμένη, από τα πρώτα χρόνια των ανώτατων σπουδών, με το αντικείμενό του, επιβεβαιώνοντας έτσι τη θεωρητική γνώση μέσα από την οργανωμένη επιστημονικά εμπειρία (...).

Σε αυτό το πλαίσιο, θα συνεκτιμάται και το ταλέντο που είναι αντικειμενικά απαραίτητο στον καλλιτέχνη, αλλά που αυτό θα καλλιεργείται, θα εκφράζεται και θα εξελίσσεται από τις πολύ μικρές ηλικίες, μέσα από τη συνολική στήριξη της Αισθητικής Αγωγής ήδη από την προσχολική ηλικία και αγωγή. Αλλωστε, το ταλέντο είναι στην πραγματικότητα κοινωνικό ταλέντο, αφού το κοινωνικό επιδρά διαλεκτικά στο βιολογικό. Το κοινωνικό περιβάλλον μπορεί να αναδείξει, να εμπλουτίσει, ή αντίστροφα να αποδυναμώσει, να διαστρεβλώσει την όποια κλίση μπορεί να έχει ένας δυνάμει καλλιτέχνης.

Αυτή η Ανώτατη Καλλιτεχνική Εκπαίδευση θα στηρίζεται, όπως ειπώθηκε, στην οργανωμένη, συστηματική αισθητική αγωγή που θα απλώνεται από την προσχολική αγωγή μέχρι και την ολοκλήρωση 12χρονης υποχρεωτικής σχολικής εκπαίδευσης. Στο πλαίσιο αυτό, η επαφή με τις Τέχνες δεν θα είναι πάρεργο, ούτε μόνο δημιουργική απασχόληση, αλλά σοβαρή, οριζόντια και κάθετα, σε ποικιλία δηλαδή και σε βάθος, επαφή με τον πλούσιο κόσμο των Τεχνών. Δημόσια Ωδεία, δημόσιες Σχολές χορού και θεατρικά εργαστήρια θα πλαισιώνουν τη σχολική δραστηριότητα, ενισχύοντας την αναγκαία επαφή του παιδιού με τις Τέχνες που είναι προϋπόθεση για τη διαμόρφωση ολοκληρωμένης προσωπικότητας.

Στο πλαίσιο αυτό, οι δημόσιες Ανώτατες Καλλιτεχνικές Σχολές, εποπτευόμενες από το υπουργείο Παιδείας συνεπικουρούμενο από το υπουργείο Πολιτισμού, μπορούν να συμπεριλάβουν ειδικά προγράμματα σπουδών, μεταβατικά, για όσους θέλουν να αναβαθμίσουν τα πτυχία τους από κατώτερες σχολές, με την ευθύνη του κράτους και των ίδιων των ανώτατων σχολών. Οι καλλιτέχνες αυτοί θα προβλέπεται να παίρνουν ειδικές άδειες, με αποδοχές, οι άνεργοι θα επιδοτούνται για να παρακολουθήσουν τέτοια προγράμματα αναβάθμισης και επικαιροποίησης των σπουδών τους. Που, άλλωστε, κατά διαστήματα, είναι απαιτητά για κάθε απόφοιτο, ακόμα και ανώτατης σχολής, προκειμένου να παρακολουθεί τις σύγχρονες εξελίξεις στο αντικείμενό του.

Για όλους τους σπουδαστές θα προβλέπεται δωρεάν και καθολική πρόσβαση σε όλα τα καλλιτεχνικά δρώμενα, ως συστατικό και αναγκαίο μέρος των σπουδών τους.

Μέσα σε ένα τέτοιο σύστημα δημόσιων, αποκλειστικά ανώτατων καλλιτεχνικών σπουδών μπορούν σταδιακά να απορροφηθούν και οι σημερινές ιδιωτικές σχολές, αξιοποιώντας το ήδη υπάρχον έμπειρο διδακτικό προσωπικό τους, εντάσσοντάς το στο προσωπικό των ανώτατων σχολών. Σε αυτήν την προοπτική, μέσα από μια καλλιτεχνική εκπαίδευση αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν, ανώτατου επιπέδου, ο σπουδαστής δεν θα χρειάζεται να χώνει βαθιά το χέρι στην τσέπη για να ολοκληρώσει τις σπουδές του, ενώ η φοίτηση δεν θα είναι υπόθεση αυτών που μπορούν να εξασφαλίσουν τα αντίστοιχα δίδακτρα.

Σας βεβαιώνουμε ότι αυτή η πρόταση δεν πρόκειται να υλοποιηθεί από κανένα από τα αστικά κόμματα που κυβέρνησαν μέχρι σήμερα και που σε λίγους μήνες ετοιμάζονται πάλι να πλειοδοτήσουν σε υποσχέσεις, για να αποσπάσουν την ψήφο και των καλλιτεχνών ενόψει εκλογών. Ο λόγος που δεν εφαρμόζεται είναι ένας και μοναδικός: Αυτή η πρόταση απαιτεί σύγκρουση με την εμπορευματοποίηση του Πολιτισμού και της Εκπαίδευσης, σύγκρουση με την ΕΕ του πλαισίου Προσόντων και των διαβαθμισμένων πτυχίων, σύγκρουση με τους επιχειρηματικούς κολοσσούς, τον καθένα ξεχωριστά και όλους μαζί, στον χώρο των Τεχνών. Τελικά, ναι, απαιτεί να ανοίξει ο δρόμος για μια άλλη κοινωνία όπου οι Τέχνες, η εκπαίδευση, ο καλλιτέχνης, δεν θα συνθλίβονται στις Συμπληγάδες της κερδοφορίας των μεγαλοεπιχειρηματιών. Ο δρόμος αυτός μπορεί να ανοίξει από σήμερα. Να γράψουμε το δικό μας έργο, το δικό μας τραγούδι, ένα αισιόδοξο έργο και ένα αισιόδοξο τραγούδι, όπου πρωταγωνιστής θα είναι ο εργαζόμενος, ο εργαζόμενος καλλιτέχνης, και όπου το τέλος θα σφραγιστεί με την πραγματοποίηση μιας κοινωνίας όμορφης, με υψηλά ιδανικά και πλέρια ανάπτυξη των επιστημών και των Τεχνών, μιας κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.