σ' εσένα το μαθητή, που από χτες μπήκες στη δοκιμασία των εξετάσεων, απευθύνομαι. Με συγχωρείς που σε ανησυχώ τέτοιες ώρες και σε παρακαλώ μην παρεξηγήσεις αυτά που θα σου πω. Δε θέλω να σ' ορμηνέψω, σαν μεγαλύτερος, ούτε να σου μεταφέρω την πείρα από τη δική μου συμμετοχή σε ανάλογες εξετάσεις, πριν από 25 χρόνια.

Να σου πω τις σκέψεις μου, θέλω. Για να τις συζητήσουμε. Να μιλήσουμε, αν θέλεις, για τα μεγάλα ψέματα και τις πικρές αλήθειες που αφορούν την εκπαίδευση, την παιδεία, τη νεολαία, το μέλλον. Να βρούμε τις αιτίες και να διακρίνουμε τις λύσεις του προβλήματος. Να κάνουμε την αυτοκριτική μας, που αφήσαμε τους ενόχους να γίνουν δικαστές σας.

σου είπαν πως αν πετύχεις σ' αυτές τις εξετάσεις, θέτεις τις βάσεις για να εξασφαλίσεις το μέλλον σου. Νομίζω ότι το μέλλον ποτέ δεν εξασφαλίζεται κι είναι αέναη η προσπάθεια να συμπορευτείς με το χρόνο για να το αλλάξεις. Σ' αυτή τη διαδικασία εξετάζεσαι συνεχώς και προχωρείς βήμα - βήμα, μέρα με τη μέρα, αγώνα με τον αγώνα. Κι ύστερα, πετυχαίνοντας σ' αυτές τις εξετάσεις ποιο μέλλον θα εξασφαλίσεις; Θα χαιρόσουν να ζεις σ' έναν αυριανό κόσμο πιστό αντίγραφο, ή και χειρότερο του σημερινού; Θα ήσουν ευχαριστημένος να εξασφαλίσεις μια θέση στη «ρουτίνα» και στη «μιζέρια»; Θα ήσουν ευτυχής να συμμετέχεις σε μια μελλοντική κοινωνία σήψης και διαφθοράς;

σ' εξετάζουν για να διαπιστώσουν πόσα συγκράτησες απ' όσες, πολλές άχρηστες κι επιβλαβείς, γνώσεις προσπάθησαν να σου «χώσουν» στο κεφάλι. Κι όσο περισσότερες «χαζομάρες» αποδείξεις ότι συγκράτησες, τόσο μεγαλύτερο βαθμό θα πάρεις. Ξέρεις, όμως, πως οι γνώσεις δε μετριούνται σε αριθμούς κι η ανθρώπινη ευτυχία δε βαθμολογείται με μόρια. Σ' εξετάζουν για να μετρήσουν πόσα χρήματα πλήρωσαν οι γονείς σου στα φροντιστήρια και στα «ιδιαίτερα» της παραπαιδείας. Ξέρεις, όμως, πως δεν αναπτύσσονται σωστά και δεν προχωρούν μπροστά οι κοινωνίες, χωρίς δημόσια και δωρεάν παιδεία για όλους, χωρίς την παροχή ουσιαστικής μόρφωσης στους νέους ανθρώπους.

μη νομίζεις πως είμαι από εκείνους που, ελαφρά τη καρδία, καταδικάζουν, apriori, ό,τι προέρχεται από το «σύστημα». Αντιθέτως, πιστεύω πως ό,τι μαθαίνει ο άνθρωπος προς όφελός του είναι, αρκεί να το «περνάει» απ' το μυαλό και να το «εξετάζει» με τη σκέψη του. Απλώς θέλω να σου πω ότι και να μην «περάσεις επιτυχώς» από αυτές τις εξετάσεις, μην επιτρέψεις σε κανένα να σου πει πως απέτυχες. Αποτυχημένος θα είσαι αν δε θελήσεις ν' αγωνιστείς κι εσύ, μαζί με χιλιάδες άλλους νέους - μαζί και με μας τους μεγαλύτερους, που, αν και «περάσαμε» στις εξετάσεις, δεν καταφέραμε ν' αλλάξουμε προς το καλύτερο ούτε την παιδεία, ούτε την κοινωνία - για ν' αλλάξουμε τον κόσμο...