Σύμφωνα με τους αρμόδιους επιστημονικούς φορείς παρακολούθησης του ηφαιστείου της Σαντορίνης, από τον Σεπτέμβρη του 2024 εμφανίζεται μια σεισμική δραστηριότητα στο κεντρικό ρήγμα της Καμένης, η οποία συνοδεύεται από έντονη παραμόρφωση που ξεκίνησε τέλη Ιούνη 2024.

Η κυβέρνηση της ΝΔ έχει ήδη ενημερωθεί και καθησυχάζει... Τα αστικά ΜΜΕ υποβαθμίζουν το γεγονός.

Η δραστηριότητα αυτή, σύμφωνα με ειδικούς επιστήμονες, είναι ανάλογη με την έξαρση του 2011 - 2012 και στην περιοχή που έχουν γεννήσει τις πιο σημαντικές ηφαιστειακές εκρήξεις της Σαντορίνης.

Είναι προφανές ότι η κυβέρνηση έπρεπε να έχει ήδη λάβει τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα παρακολούθησης της ηφαιστειακής δραστηριότητας στο νησί, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή που θα μπορούσε να κινδυνεύσει.

Παρακολούθηση που δεν αφορά μόνο τις μετρήσεις της συμπεριφοράς του ηφαιστείου, αλλά και την εξασφάλιση των προϋποθέσεων υλοποίησης ενός σχεδίου αντιμετώπισης της ηφαιστειακής δραστηριότητας, πολύ περισσότερο που κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί την έκταση και την ένταση του φαινομένου.

Η προετοιμασία και η λήψη προληπτικών μέτρων σε περιοχές που κινδυνεύουν από ηφαιστειακές εκρήξεις είναι ζωτικής σημασίας για την προστασία της ζωής και της περιουσίας του λαού. Για τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία, στην οικονομία και στην κοινωνία.

Ηταν Γενάρης του 2011 και μέχρι τον Μάρτη του 2013 οπότε εμφανίστηκαν σεισμική έξαρση και παραμορφώσεις στον φλοιό της γης στη Νέα Καμένη της Σαντορίνης.

Η τότε κυβέρνηση, στη μέση περίπου της έξαρσης (Φλεβάρης του 2012) και αφού είχαν περάσει 13 μήνες, συγκρότησε Επιστημονική Επιτροπή Παρακολούθησης Ηφαιστείου Σαντορίνης.

Είχαν προηγηθεί, το έτος 2002, η ψήφιση από την τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ του Ν. 3013/01-05-2002 για την αναβάθμιση της πολιτικής προστασίας και η ΥΑ 299/7-4-2003, έγκριση του σχεδίου «Ξενοκράτης».

Εφτασε το 2020 για να διαμορφωθεί στα χαρτιά το σχέδιο ΤΑΛΩΣ για το ηφαιστειακό σύμπλεγμα της Σαντορίνης, το οποίο αφορά τη διαχείριση των συνεπειών - επιπτώσεων από την εκδήλωση ηφαιστειακής δραστηριότητας στο σύμπλεγμα της Σαντορίνης. Δηλαδή, 7 χρόνια μετά την έξαρση που εμφανίστηκε το 2011 - 2013! Και φυσικά γεννιέται το ερώτημα: Τι θα είχε συμβεί αν η έξαρση αυτή είχε οδηγήσει σε έκρηξη;

Η Σαντορίνη την καλοκαιρινή τουριστική αιχμή φιλοξενεί 4 - 5 φορές τον πληθυσμό της σε τουρίστες, όμως το λιμάνι του Αθηνιού είναι το μοναδικό λιμάνι του νησιού στο οποίο μπορούν να ελλιμενιστούν οχηματαγωγά πλοία. Βρίσκεται μάλιστα εντός της καλντέρας (που αν γίνει έκρηξη δεν θα μπορέσουν να προσεγγίσουν) και συνδέεται με έναν μοναδικό δρόμο με το υπόλοιπο οδικό δίκτυο.

Η κυβέρνηση ισχυρίζεται, όπως πάντα, ότι με το σχέδιο ΤΑΛΩΣ, που αφορά ειδικά την αντιμετώπιση ηφαιστειακής έξαρσης ή και έκρηξης στη Σαντορίνη, τα 'χει όλα «έτοιμα»:

Αν γίνει σεισμός θα επέμβει με τον ΕΓΚΕΛΑΔΟ. Τα σίγουρα αποτελέσματά του τα έχουν νιώσει στο πετσί τους στο Αρκαλοχώρι, στην Κεφαλονιά, στη Θεσσαλία. Αν γίνει τσουνάμι θα αντιμετωπιστεί με τον ΔΑΡΔΑΝΟ ως πλημμύρα. Την αποτελεσματικότητά του την βιώνουν οι πλημμυροπαθείς της Θεσσαλίας και οι νεκροί της Μάνδρας. Δεν λέει πώς θα αντιμετωπίσει τις πυρκαγιές σε αστικό χώρο και τεχνολογικά ατυχήματα, όπως διάρρηξη δεξαμενών, διαρροή τοξικών κ.λπ., αλλά υποθέτουμε ότι θα γίνει με τον ΙΟΛΑΟ.

Η κυβέρνηση της ΝΔ δεν απαντά από πού θα διαφύγουν οι κάτοικοι, πόσοι και από ποιες διαδρομές, με τι μέσα. Με ποια εκπαίδευση, ποιες ασκήσεις και πότε έγιναν. Πού, πώς και πότε οι μαθητές, οι ασθενείς, τα ΑμεΑ, οι τουρίστες, που έχουν πλήρη άγνοια των τοπικών συνθηκών.

Οι τουριστικές επιχειρήσεις έχουν εξασφαλίσει τις ανάλογες προϋποθέσεις; Τι γίνεται με τον αντισεισμικό έλεγχο κάθε είδους οικήματος και πρώτα απ' όλα των κατοικιών; Σε ποια καταφύγια θα μείνουν προσωρινά αν χρειαστεί και πόσοι; Και αν δεν υπάρχουν ή δεν φτάνουν αυτά, ποιο και πού έχει προγραμματιστεί να γίνει;

Εχουν εξασφαλιστεί οι βασικές προϋποθέσεις επιβίωσης; Εχουν διασφαλιστεί τα αναγκαία φάρμακα, νερό, τροφή και οι υποδομές υποδοχής; Σε όλα αυτά η κυβέρνηση έπρεπε να έχει ήδη απαντήσει.

Είναι εμφανής η απουσία υλοποιήσιμου σχεδιασμού για την εκπαίδευση και καθοδήγηση του πληθυσμού κατά τη διάρκεια που εξελίσσεται μια καταστροφή. Φάνηκε ανάγλυφα αυτό σε κάθε εκδήλωση φυσικού φαινομένου (Μάτι, Μάνδρα, Ηλεία, Θεσσαλία, Αττική Οδός κ.λπ.) και σε άλλες καταστροφές, στις οποίες θρηνήσαμε δυστυχώς νεκρούς.

Οι κάτοικοι και οι τουρίστες αφήνονται στην ουσία στην τύχη τους και κινδυνεύουν σε μια καταστροφή.

Τελικά, όποιο ζήτημα πολιτικής προστασίας κι αν εξετάσουμε, θα διαπιστώσουμε τα μεγάλα κενά τόσο σε επίπεδο πρόληψης, όσο και σε επίπεδο σχεδιασμού έκτακτης ανάγκης. Το ίδιο το νομοθετικό πλαίσιο της πολιτικής προστασίας, σε συνδυασμό με τον ελλιπή έλεγχο εφαρμογής του, οδηγεί τελικά στη σημερινή εκρηκτική κατάσταση. Ομως, το πρόβλημα δεν αφορά την έλλειψη τεχνογνωσίας. Είναι βαθιά πολιτικό.

Το σχέδιο ΤΑΛΩΣ είναι ένα από τα πολλά σχέδια που έχουν μείνει στα χαρτιά. Χωρίς ασκήσεις ετοιμότητας, χωρίς να έχει ενημερωθεί ο πληθυσμός, χωρίς να υπάρχουν το αναγκαίο προσωπικό, υλικά, μέσα για να υλοποιηθεί ο όποιος σχεδιασμός (π.χ. ΕΚΑΒ, νοσοκομεία, Κέντρα Υγείας για περίθαλψη και αποκατάσταση των πληγέντων).

Κυρίως, όμως, αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που αναδεικνύει ότι ο αστικός σχεδιασμός για τις φυσικές και τεχνολογικές καταστροφές δεν μπορεί να αντιμετωπίσει ολοκληρωμένα το πρόβλημα της πολιτικής προστασίας, γιατί:

α) Δεν διαμορφώνεται με γνώμονα το σύνολο των λαϊκών αναγκών

β) Εστιάζει αποσπασματικά σε πλευρές και όχι στην αλληλεπίδραση το σύνολο των παραμέτρων που σχετίζονται με αυτήν. Π.χ. ο κίνδυνος από μια πλημμύρα δεν περιορίζεται στην παράσυρση των ανθρώπων από τα ορμητικά νερά και την καταστροφή υποδομών. Ο κίνδυνος από έναν σεισμό δεν περιορίζεται στην κατάρρευση των κατασκευών και στον τραυματισμό των ανθρώπων. Το παράδειγμα της Φουκουσίμα της Ιαπωνίας, το 2011, είναι χαρακτηριστικό. Μετά το τσουνάμι που ακολούθησε τον σεισμό χτυπήθηκε το πυρηνικό εργοστάσιο.

Στη Σαντορίνη και σε όλη την Ελλάδα: Είναι χαρακτηριστική η απουσία επαρκών ελεύθερων χώρων καταφυγής. Είναι τραγικές οι ελλείψεις οργανωτικής προετοιμασίας για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών. Είναι ανύπαρκτη η ενίσχυση των υποδομών, πολύ περισσότερο η δημιουργία νέων.

Τα κρατικά σχέδια δεν επικαιροποιούνται, λαμβάνοντας υπόψη αλλαγές που έχουν συμβεί σε μια περιοχή.

Τα σχέδια πολιτικής προστασίας διαμορφώνονται σύμφωνα με τους στόχους και τις ιεραρχήσεις της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, που αφορούν τη διασφάλιση της ανθεκτικότητας των κρίσιμων υποδομών από «εσωτερικούς και εξωτερικούς εχθρούς».

Αποτελούν έναν από τους κρίκους υλοποίησης της στρατηγικής του κεφαλαίου. Γιατί η πολιτική που θυσιάζει τη ζωή και το περιβάλλον για τα κέρδη των επιχειρηματικών ομίλων, είναι ίδια με αυτήν που κόβει μισθούς και συντάξεις, κατεδαφίζει εργασιακά, ασφαλιστικά και κοινωνικά δικαιώματα.

Επισημαίνουμε, επίσης, ότι η κατάσταση έχει χειροτερεύσει με τις μειωμένες δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού και την έλλειψη προσωπικού σε σχετικούς φορείς, την κατάργηση ελεγκτικών υπηρεσιών των πολεοδομιών, την ανυπαρξία εξειδικευμένων εργαζομένων στην τοπική διοίκηση, τη μεταφορά της κρατικής ευθύνης σε περιφερειακό επίπεδο, την κατάργηση ή υπολειτουργία των Υπηρεσιών και Τομέων Αποκατάστασης Σεισμοπλήκτων κ.λπ. Πλέον δεν προβλέπεται ούτε τυπικά ο κρατικός έλεγχος.

Αμεσα πρέπει να παρθούν βασικά προληπτικά μέτρα από το κράτος, όπως:

• Παρακολούθηση της ηφαιστειακής δραστηριότητας και συλλογή δεδομένων σε πραγματικό χρόνο.
• Ενημέρωση και συστηματική και σε τακτά χρονικά διαστήματα εκπαίδευση των κατοίκων (π.χ. διανομή οδηγιών για τις κατάλληλες ενέργειες κατά τη διάρκεια μιας έκρηξης, όπως η χρήση μάσκας για την προστασία από την τέφρα και η σωστή χρήση καταφυγίων).
• Δημιουργία υποδομής για την υλοποίηση του σχεδίου εκκένωσης, ακόμη και προληπτικής (καθορισμός διαδρομών εκκένωσης και υπαρκτά σχέδια απομάκρυνσης του πληθυσμού από τις επικίνδυνες περιοχές).
• Υπαρξη ή δημιουργία καταφυγίων και συστήματος προειδοποίησης.
• Ενίσχυση των υποδομών.
• Αμεσος αντισεισμικός έλεγχος και ενίσχυση κατά προτεραιότητα των δημόσιων κτιρίων, χώρων συγκέντρωσης (σχολεία, γυμναστήρια, νοσοκομεία κ.λπ.) και των υποδομών (άρδευσης, ύδρευσης κ.λπ.).
• Εξασφάλιση δομών που μπορούν να αντέξουν την πτώση στάχτης και τη σεισμική δραστηριότητα.

Η ουσιαστική πρόληψη των κινδύνων απαιτεί συνδυασμένη αντιμετώπιση με γνώμονα το σύνολο των λαϊκών αναγκών. Απαιτεί έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό, που να προωθεί ισόρροπα, αφενός δομικού χαρακτήρα, μακροπρόθεσμα μέτρα για την πρόληψη των επιπτώσεων και την προστασία των κατοικιών, κατασκευών κ.λπ. και αφετέρου μέτρα άμεσης απόδοσης για την καλύτερη αντιμετώπιση της κατάστασης μετά από μια πιθανή ηφαιστειακή εκδήλωση ή έκρηξη.

Σε αυτό το πλαίσιο απαιτείται χωροταξικός σχεδιασμός για διασφάλιση ελεύθερων χώρων, οδών διαφυγής και ενίσχυση των αναγκαίων έργων στη βάση της έγκαιρης και της συνολικής αντιμετώπισης των κινδύνων και των επιπτώσεων από την ηφαιστειακή δραστηριότητα. Οι δυνάμεις του ΚΚΕ πρωταγωνιστούν για τη λήψη άμεσων μέτρων σε αυτήν την κατεύθυνση.