Σε κρίσιμη φάση εισέρχεται η ιμπεριαλιστική σύγκρουση ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ και Ρωσίας στην Ουκρανία, με το παζάρι μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας να «απλώνει» σε διάφορα μέτωπα και πρώτα και κύρια στον γεωπολιτικό συσχετισμό δυνάμεων στην Ευρώπη.

Την ίδια στιγμή, από το δικό τους πόστο, ΕΕ και «συμμαχίες προθύμων» προωθούν μακροπρόθεσμη στρατιωτική στήριξη και «εγγυήσεις ασφαλείας» για το Κίεβο, καθώς και επιτάχυνση και ενίσχυση της δικής τους πολεμικής προπαρασκευής.

Η πρόταση των ΗΠΑ για κατάπαυση του πυρός 30 ημερών, η οποία έγινε αποδεκτή από την Ουκρανία στις συνομιλίες στη Σαουδική Αραβία την Τρίτη, αλλά ουσιαστικά απορρίφθηκε εμμέσως από τη Ρωσία, έδειξε πως το παζάρι σκληραίνει και αφορά διάφορες πτυχές της ιμπεριαλιστικής σύγκρουσης στην Ανατολική Ευρώπη με αβέβαιη κατάληξη.

Η «προθυμία» του Κιέβου για κατάπαυση του πυρός έρχεται σε μια φάση όπου η Ρωσία σημειώνει σημαντικά εδαφικά κέρδη στην Ανατολική Ουκρανία, ενώ επιτάχυνε την αντεπίθεσή της στη ρωσική περιφέρεια Κουρσκ, από όπου έχει εκδιωχτεί ή αιχμαλωτιστεί η μεγάλη πλειοψηφία των ουκρανικών στρατευμάτων και απελευθερώθηκε η μεγαλύτερη πόλη και σημαντικός ενεργειακός κόμβος, η Σούτζα.

Την Πέμπτη ο ειδικός απεσταλμένος του Αμερικανού Προέδρου, Στιβ Γουίτκοφ, είχε συνομιλίες στη Μόσχα με τον Ρώσο Πρόεδρο, Βλ. Πούτιν, μεταφέροντας μηνύματα και όρους που θα αξιολογηθούν και ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντ. Τραμπ, «θα λάβει αποφάσεις για τα επόμενα βήματα» της διαπραγμάτευσης, δήλωσε ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου, Μ. Γουόλτς, εκφράζοντας «συγκρατημένη αισιοδοξία».

Ο Πούτιν «έθεσε ορισμένα ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν από κοινού», αλλά «υποστήριξε τη θέση του Τραμπ για τη διευθέτηση», ανέφερε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμ. Πεσκόφ, προσθέτοντας ότι προετοιμάζεται μια τηλεφωνική επικοινωνία Πούτιν - Τραμπ.

Ο Αμερικανός Πρόεδρος χαρακτήρισε «παραγωγικές» τις συζητήσεις στη Μόσχα και έκανε λόγο για «πολύ καλή πιθανότητα» να σταματήσει ο πόλεμος. Ζήτησε από τον Ρώσο Πρόεδρο να χαρίσει τη ζωή στους Ουκρανούς στρατιώτες που «έχουν περικυκλωθεί από τον ρωσικό στρατό» στο Κουρσκ.

Η βασική «γραμμή» που ακολούθησε ο Πούτιν στις δηλώσεις του την Πέμπτη ήταν η εξής: Μια «σκέτη» κατάπαυση του πυρός για τη Ρωσία σημαίνει προσωρινή διακοπή της προέλασης, ενώ για τον ουκρανικό στρατό σημαίνει ευκαιρία να ανασυγκροτηθεί και να επανεξοπλιστεί.

«Τα ρωσικά στρατεύματα προελαύνουν σχεδόν σε κάθε τομέα της γραμμής επαφής και υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις για να πολιορκήσουμε αρκετά μεγάλες μονάδες», υπογράμμισε ο Ρώσος Πρόεδρος, προσθέτοντας πως η Μόσχα θέλει εγγυήσεις ότι κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας η Ουκρανία δεν θα λάβει όπλα.

Να σημειωθεί ότι μετά την αποδοχή της κατάπαυσης του πυρός από το Κίεβο στις συνομιλίες στην Τζέντα, οι ΗΠΑ αποκατέστησαν την ανταλλαγή πληροφοριών με τον ουκρανικό στρατό και επανεκκίνησαν τις ροές αμερικανικού εξοπλισμού.

Εχοντας επίγνωση ότι η Ουάσιγκτον συνειδητοποιεί το στρατηγικό πλεονέκτημα της Ρωσίας και ότι όσο συνεχίζονται οι μάχες αυτό μεγαλώνει, ο Πούτιν στάθηκε ιδιαίτερα στην ανακατάληψη της ρωσικής περιφέρειας Κουρσκ, η οποία αλλάζει τη δυναμική του μετώπου και των διαπραγματεύσεων.

Οι ουκρανικές δυνάμεις εισέβαλαν τον Αύγουστο σε ένα τμήμα του Κουρσκ, σε μια προσπάθεια να αποσπάσουν ρωσικές δυνάμεις από την Ανατολική Ουκρανία και να χρησιμοποιήσουν την εισβολή ως διαπραγματευτικό χαρτί. Η ρωσική προέλαση στο Ντονμπάς ωστόσο συνεχίστηκε, ενώ πλέον οι ρωσικές δυνάμεις ετοιμάζονται να ολοκληρώσουν την ανάκτηση των εδαφών στο Κουρσκ.

Η Μόσχα θέλει να αξιοποιήσει το Κουρσκ για να προωθήσει το πάγιο αίτημά της για μια αποστρατιωτικοποιημένη, «ουδέτερη» ζώνη στην Ουκρανία, στο Σούμι, που συνορεύει με το Κουρσκ, αλλά και στη βορειοανατολική Ουκρανία στα σύνορα με τις ρωσικές περιοχές Μπριάνσκ και Μπέλγκοροντ, και στη νότια Ουκρανία κοντά στην Κριμαία.

Μετά την «αποφασιστική νίκη (ενάντια) στον εχθρό» «πρέπει να σκεφτούμε τη δημιουργία μιας ζώνης ασφαλείας κατά μήκος των συνόρων», τόνισε ο Πούτιν κατά την επίσκεψή του στο Κουρσκ, μια μέρα μετά τη συμφωνία της Ουκρανίας για εκεχειρία.

Περαιτέρω, ο Ρώσος Πρόεδρος έθεσε ζητήματα για την επιτήρηση μιας εκεχειρίας κατά μήκος των 2.000 χλμ. του μετώπου: «Ποιος θα αποφασίσει πού υπήρξε παραβίαση και ποιος θα κατηγορηθεί;».

«Στη Μόσχα επιβάλλουν στην ιδέα της κατάπαυσης του πυρός αυτούς τους όρους, ώστε να μην συμβεί τίποτα ή να το καθυστερήσουν», δήλωσε ο Ουκρανός Πρόεδρος, Β. Ζελένσκι.

Εξάλλου, συμπλήρωσε, η Ουάσιγκτον είχε εκφράσει ετοιμότητα να οργανώσει τον έλεγχο και την επαλήθευση της κατάπαυσης του πυρός: «Αυτό είναι δυνατό να διασφαλιστεί, με τις δυνατότητες της Αμερικής και της Ευρώπης».

Το Κίεβο έχει ήδη αρχίσει να σχηματίζει «μια εθνική ομάδα» για την παρακολούθηση μιας πιθανής εκεχειρίας», δήλωσε ο Ουκρανός ΥΠΕΞ, Α. Σιμπίχα.

«Συμφωνούμε με την πρόταση για παύση των εχθροπραξιών, αλλά αυτή θα πρέπει να οδηγεί σε διαρκή ειρήνη και να εξαλείψει τις βαθύτερες αιτίες της κρίσης», δήλωσε ο Πούτιν.

Η Μόσχα θα επιδιώξει η 30ήμερη κατάπαυση του πυρός να συνοδευτεί με γραπτές δεσμεύσεις σε σχέση με τους όρους της.

Σύμφωνα με δηλώσεις, «διαρροές» και αναλύσεις, ενδέχεται η Ρωσία να προτάξει μια σειρά από «μαξιμαλιστικές απαιτήσεις», προκειμένου να συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός, όπως: Να αναγνωριστούν η Κριμαία, η Σεβαστούπολη, η Χερσώνα, η Ζαπορίζια, το Ντονέτσκ και το Λουγκάνσκ ως ρωσικές περιοχές. Αποστρατιωτικοποίηση της Ουκρανίας, με τερματισμό της «δυτικής» στρατιωτικής βοήθειας, απαγόρευση ξένων στρατιωτικών δυνάμεων και δέσμευση για μη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Αλλαγή κυβέρνησης στην Ουκρανία. Μείωση των εξοπλισμών και των ΝΑΤΟικών δυνάμεων στην Ανατολική Ευρώπη, να μην αναπτυχθούν αμερικανικοί πύραυλοι μεσαίου βεληνεκούς στην Ευρώπη κ.ά.

Σύμφωνα με απόρρητο έγγραφο - που φέρεται να συντάχθηκε τον Φλεβάρη, αλλά πριν τις συνομιλίες μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας στο Ριάντ - από «δεξαμενή σκέψης» για λογαριασμό του Κρεμλίνου και το οποίο επικαλείται η αμερικανική εφημερίδα «Washington Post», «το σημερινό καθεστώς του Κιέβου δεν μπορεί να αλλάξει από το εσωτερικό της χώρας. Απαιτείται η πλήρης διάλυσή του».

Στο ίδιο έγγραφο εκτιμάται ότι «μια ειρηνική επίλυση του πολέμου στην Ουκρανία δεν μπορεί να συμβεί πριν από το 2026».

Πάντως, σύμφωνα με τον Τραμπ, που χαρακτήρισε την τοποθέτηση Πούτιν «ελπιδοφόρα αλλά ατελή», έχουν σκιαγραφηθεί κάποιοι όροι για μια εκεχειρία.

«Εχουμε συζητήσει για το ποιες περιοχές η Ουκρανία θα μπορούσε να διατηρήσει, ποιες να χάσει και για όλα τα άλλα στοιχεία μιας τελικής συμφωνίας. Για ένα μεγάλο εργοστάσιο παραγωγής Ενέργειας και ποιος θα το πάρει. Τι θα πάρει ο ένας, τι θα πάρει ο άλλος», είπε χαρακτηριστικά.

Για το ΝΑΤΟ επανέλαβε ότι «όλοι γνωρίζουν την απάντηση σε αυτό», υπονοώντας ότι δεν τίθεται θέμα ένταξης της Ουκρανίας.

«Επομένως, πολλές από τις λεπτομέρειες μιας τελικής συμφωνίας έχουν συζητηθεί στην πραγματικότητα (...) Δεν είναι μια εύκολη διαδικασία. Αλλά η πρώτη φάση είναι η κατάπαυση του πυρός», συμπλήρωσε ο Αμερικανός Πρόεδρος.

Ερωτηθείς σχετικά με τη δυνατότητα αυστηροποίησης των κυρώσεων κατά της Ρωσίας, είπε ότι δεν θα ήθελε να μιλήσει για «μοχλό πίεσης», επειδή «τώρα μιλάμε μαζί τους και οι δηλώσεις τους ήταν αρκετά θετικές».

Στο «τραπέζι» τίθενται μια σειρά ζητήματα που αφορούν την ευρωπαϊκή «αρχιτεκτονική ασφαλείας».

Ενδεικτικά, ο Πολωνός Πρόεδρος Αντρ. Ντούντα προέτρεψε τις ΗΠΑ να αναπτύξουν πυρηνικά όπλα στη χώρα, με τον Αμερικανό αντιπρόεδρο Τ. Ντ. Βανς να απαντά ότι η κυβέρνηση Τραμπ δεν θα υποστήριζε σενάριο ανάπτυξης πυρηνικών όπλων στην Ανατολική Ευρώπη.

Ο νέος υπερηχητικός βαλλιστικός πύραυλος μέσου βεληνεκούς «Oreshnik» - που δοκιμάστηκε τον Νοέμβρη σε επίθεση στην Ουκρανία, με τον Πούτιν να υπογραμμίζει τότε ότι δεν μπορεί να αναχαιτιστεί από τα «δυτικά» συστήματα αεράμυνας - θα αναπτυχθεί στη Λευκορωσία, δήλωσε ο Πρόεδρος της χώρας Αλ. Λουκασένκο την Παρασκευή.

«Τακτικά πυρηνικά όπλα έχουν μεταφερθεί σε εμάς. Σύντομα, τα πιο πρόσφατα υπερηχητικά οπλικά συστήματα "Oreshnik" θα τεθούν σε υπηρεσία στον λευκορωσικό στρατό», είπε.

Οι εκτοξευτές για πυραύλους «Oreshnik» θα παράγονται στη Λευκορωσία μέχρι το τέλος του έτους, πρόσθεσε, και στη συνέχεια η Λευκορωσία θα καθορίσει μαζί με τη Ρωσία πού θα τοποθετηθούν.

Στην Ευρώπη, τα κράτη - μέλη του ΝΑΤΟ εντείνουν τις αποστολές όπλων στην Ουκρανία και την πολεμική τους προετοιμασία.

Το Σάββατο ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ έχει συγκαλέσει - μέσω βιντεοδιάσκεψης - νέα σύνοδο της «συμμαχίας προθύμων» για τις «εγγυήσεις ασφαλείας» που θα μπορούσαν να δοθούν στο Κίεβο, συμπεριλαμβανομένης της αποστολής στρατευμάτων. Η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζ. Μελόνι δήλωσε ότι δεν θα συμμετάσχει στους «πρόθυμους».

Η ΕΕ θα πρέπει να είναι έτοιμη ακόμα και να διπλασιάσει τη στρατιωτική της βοήθεια προς την Ουκρανία φέτος, σε 40 δισ. ευρώ, αν χρειαστεί, σύμφωνα με την πρόταση της επικεφαλής της Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ, Κ. Κάλας, η οποία αναμένεται να συζητηθεί στην επικείμενη Σύνοδο Κορυφής.

Το προσχέδιο αναφέρει ότι η ΕΕ έδωσε πέρυσι περίπου 20 δισ. ευρώ σε στρατιωτική βοήθεια στο Κίεβο, και ενθαρρύνει τις χώρες της ΕΕ να δώσουν τουλάχιστον τα ίδια και το 2025, με το συνολικό ποσό να φτάνει ενδεχομένως τα 40 δισ. ευρώ, ανάλογα με τις ανάγκες.

Στο μεταξύ, διμερή συμφωνία «αμυντικής» συνεργασίας υπέγραψαν η Φινλανδία και η Ουκρανία, μεταξύ άλλων στους εξοπλισμούς, στην ανταλλαγή πληροφοριών μυστικών υπηρεσιών και στην παραγωγή πυρομαχικών. Επίσης η Φινλανδία θα χορηγήσει πακέτο στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία, αξίας περίπου 200 εκατ. ευρώ.

Η δε Γερμανία ετοιμάζει πρόσθετη βοήθεια στην Ουκρανία, αξίας 3 δισ. ευρώ.

Στο μεταξύ η Κομισιόν προτείνει να διαδραματίσει ρόλο στην κοινή αγορά πυραύλων, μη επανδρωμένων αεροσκαφών και άλλου στρατιωτικού εξοπλισμού, σύμφωνα με προσχέδιο της «Λευκής Βίβλου για το μέλλον της ευρωπαϊκής άμυνας» η οποία θα παρουσιαστεί την ερχόμενη βδομάδα.

Σύμφωνα με την πρόταση, η Κομισιόν θα μπορούσε «να λειτουργήσει ως κεντρικός φορέας αγορών, κατόπιν αιτήματός τους».

Κάτι ανάλογο είχε γίνει κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, με την αγορά εμβολίων μέσω της Κομισιόν.

Επίσης η ΕΕ μέσω των κρατών - μελών και του «Ευρωπαϊκού Οργανισμού Αμυνας» έχει ήδη προχωρήσει σε κοινή αγορά πυρομαχικών για την Ουκρανία.

«Η Ευρώπη δεν μπορεί να θεωρεί δεδομένες τις εγγυήσεις ασφαλείας των ΗΠΑ, και πρέπει να εντείνει ουσιαστικά τη συμβολή της για να διατηρήσει ισχυρό το ΝΑΤΟ», αναφέρει το προσχέδιο που είδε ο «Guardian».

«Η υπερβολική εξάρτηση από την προστασία των ΗΠΑ έχει βλάψει την ικανότητα της Ευρώπης να υπερασπίζεται τον εαυτό της και την αυτονομία της να δρα στη γειτονιά της», σημειώνεται επίσης. Και η Κομισιόν καλεί την Ευρώπη να ξεπεράσει αυτήν την εξάρτηση, αναπτύσσοντας «τις απαραίτητες ικανότητες μέσω αντίστοιχων κοινών ευρωπαϊκών έργων».