Εχω ένα πουκάμισο

απ' τα φώτα των νερών

έχω ένα χρυσό σακάκι

απ' το λιόγερμα της Σάμος

(Γ. Ρίτσος)

Λίγος καιρός απομένει, πριν ο χειμώνας μάς καθηλώσει για τα καλά, πριν καταστήσει απαγορευτικές κάποιες μακρινές αποδράσεις. Τώρα, λοιπόν, τώρα που η φύση κι εμείς παίρνουμε μιαν ανάσα απ' την ένταση του καλοκαιριού, ένα φθινοπωριάτικο «πάρε - δώσε» με τη θάλασσα πολύ θα μας τονώσει...

Λέμε να πάμε ανατολικά, μόλις 1.280 μέτρα απ' τις ακτές της άλλοτε ακμάζουσας Ιωνίας. Τόσο απέχει το κοντινότερο σημείο της Σάμου, η Ψιλή Αμμος, απ' τα μικρασιατικά παράλια. Βίρα τις άγκυρες, λοιπόν... Αν τα ταξίδια σάς συναρπάζουν, αν το Αρχιπέλαγος σάς γοητεύει, αν οι εναλλαγές του πράσινου με το γαλάζιο σάς μαγεύουν, ...σαλπάρουμε! Σε 12 ώρες θα φτάσουμε στην «ψηλή», «πευκόεσσα», «υδρηλή», «αειθαλή», στην «και ορνίθων γάλα φέρουσα» Σάμο. Καθόλου δε θα βαρεθούμε, καθώς θα μας συντροφεύει ένα ατέλειωτο γρι - γρι από νησιά, που θα συναντάμε στη διαδρομή. Εξάλλου, έχει και το ταξίδι την αξία του...

Δύο λιμάνια έχει το νησί, στο Καρλόβασι και στο Βαθύ. Με πολλές ομορφιές και τα δύο, κουβαλούν την ιστορία τους, που εύκολα μπορούμε να προσεγγίσουμε, επισκεπτόμενοι, στο Βαθύ, την Πινακοθήκη, τη Δημόσια Βιβλιοθήκη, το Αρχαιολογικό, το Εκκλησιαστικό και Βυζαντινό Μουσείο, τη Μαυρογένειο Σχολή και στο Καρλόβασι την Πορφυριάδα Σχολή, το Ηγεμονικό Μέγαρο, το Χατζηγιάννειο, τη Μαθηματική Σχολή, το Λαογραφικό Μουσείο, το Καρνάγιο, τα Βυρσοδεψεία, τους Καταρράκτες στο Ποτάμι. Στο γραφικό Πυθαγόρειο, θα επισκεφτούμε τα λείψανα του Πολυκράτειου Τείχους της αρχαίας πόλης, τον Πύργο του Λογοθέτη, τα Ρωμαϊκά Λουτρά, το Ευπαλίνειο Ορυγμα, το Αρχαίο Θέατρο. Στους Μύλους, τον Πύργο του Σαρακήνη. Στο Ηραίον θα πάμε οπωσδήποτε, έστω κι αν δεν είμαστε πιστοί της θεάς Ηρας. Στους Μυτιληνιούς θα ξεναγηθούμε στο Παλαιοντολογικό και το Ορυκτολογικό Μουσείο, στο Μαραθόκαμπο θα βρεθούμε στο Σπήλαιο του Πυθαγόρα. Στ' Αυλάκια θα πάμε, απλά, επειδή είναι ωραία κι αυθεντικά! Ακόμη, πολλά μοναστήρια, έξοχα δείγματα αρχιτεκτονικής, θα συναντήσουμε σε πολλά χωριά του νησιού, με παλιότερο αυτό της Παναγίας της Βροντιανής (1476) στους Βουρλιώτες. Και μια και μιλάμε για μοναστήρια, δε θα παραλείψουμε να παραβρεθούμε σ' όποιο αντίστοιχο πανηγύρι γίνεται και να δοκιμάσουμε την παραδοσιακή «γιορτή», που προσφέρεται στους πανηγυριώτες.

Μην παρασυρθούμε απ' τις ατέλειωτες ομορφιές της θάλασσας και τις μαγευτικές παραλίες... Μην παραλείψουμε να περιδιαβούμε τα ορεινά χωριά της «υψηλής», αυτά τα εξαίσια μπαλκόνια με θέα το Αιγαίο. Αμπελος, Σταυρινήδες, Μανωλάτες, Βουρλιώτες, Πάνδροσος, Πύργος, Μαυρατζαίοι, Παγώνδας, Καστανιά, Πλάτανος, χωριά γραφικά και πεντακάθαρα, χτισμένα μέσα στο πράσινο, εκεί που η γη συναντιέται με τον ουρανό. Ας ζήσουμε εκεί μιαν ανατολή ή ένα απόγευμα, όταν ο ήλιος θα βάφει κόκκινη τη θάλασσα! Δε θα μπορέσουμε να ξεχάσουμε την πολύχρωμη βουνοσειρά της βόρειας ακτής της Σάμου. Παντού φροντισμένες καλλιέργειες, τ' αμπέλια σε μια σχεδόν κομψή διάταξη, σε πανάρχαιες χτισμένες πεζούλες, πλούσια δέντρα σ' όλες του πράσινου τις αποχρώσεις, απ' το ασημένιο σταχτοπράσινο της ελιάς στο πλούσιο πράσινο της λεμονιάς κι ως το σκοτεινό μαυροπράσινο του κυπαρισσιού. Η βλάστηση ξεκινάει απ' τη θάλασσα και τελειώνει εκεί που και τα βουνά σταματούν. Και, φυσικά, μια τέτοια βλάστηση δεν μπορεί παρά να φιλοξενεί και πλούσια πανίδα, σπάνια θηλαστικά, όπως το σαμιώτικο τσακάλι και τη μεσογειακή φώκια. Οι υγρότοποι που υπάρχουν στο νησί λειτουργούν ως σταθμοί μεταναστευτικών πουλιών. Ετσι, ανάλογα την εποχή, μπορούμε να θαυμάσουμε τα φλαμίνγκο, την καστανόχηνα, τον ακροκέφαλο, το μικροτσικνιά. Ενας περίπατος στις εξοχές μάς ανταμώνει με πέρδικες, τσίχλες, μπεκάτσες, κοτσύφια, ορτύκια, φάσες, τρυγόνια, δεκοχτούρες, κίσσες, πετροχελίδονα, ενώ κοντά στις ακτές κυρίαρχη είναι η παρουσία του γλάρου και λιγότερο του θαλασσοκόρακα, του αγριοπερίστερου, του μαυροπετρίτη, της αγριόπαπιας.

Δε θέλουμε να φύγουμε... Ομως, ο χρόνος είναι αμείλικτος. Θα πάρουμε ό,τι μπορούμε απ' την πανέμορφη κόρη της Αιγηίδας. Κρασί γλυκό, σαμιώτικο, σταφίδες, πετιμέζι, μουσταλευριά, μέλι, αρωματικά φυτά, λάδι, σούμα (ρακί) να μην ξεχάσουμε να προμηθευτούμε και, φυσικά, πήλινα και σίγουρα τη «δίκια κούπα».

Αποχαιρετούμε το νησί του Πυθαγόρα, του Αρίσταρχου, του Επίκουρου, τη Σάμο των Καρμανιόλων και του Λυκούργου Λογοθέτη, του βάρδου της Επανάστασης, Κλεάνθη, τη Σάμο της Εθνικής μας Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού.

Στα δυο βουνά της, τον πανύψηλο, μεγαλόπρεπο Κέρκη και τον Καρβούνη, βατό, εκτεταμένο και φιλόξενο, οι αντάρτες ξαγρυπνούν...

Θα ξανανταμώσουμε...