«Οι Τούρκοι, έως την περασμένη βδομάδα, ήταν σύμμαχοι του Σαντάμ. Τώρα, είναι απλώς ουδέτεροι». Ετσι περιέγραψε η εφημερίδα Washington Times τη στάση της Τουρκίας στον αμερικανοβρετανικό πόλεμο κατά του Ιράκ. Ο πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Αγκυρα Μόρτον Αμπράμοβιτς χαρακτήρισε, στην εφημερίδα Wall Street Journal, την περιθρύλητη στρατηγική σχέση Ουάσιγκτον - Αγκυρας με μόλις μία λέξη: «Κουρελιασμένη».

Η αμερικανική διοίκηση δακτυλοδείχνει την Αγκυρα ως μια από τις βασικές υπαιτίους για το ότι το σχέδιο «Αλλαγή Καθεστώτος Εξπρές» στο Ιράκ εξελίσσεται καταστροφικά, τουλάχιστον μέχρι στιγμής. «Η Τουρκία», έλεγε την Παρασκευή ο πρώην παθιασμένος «φίλος» της Τουρκίας, αναπληρωτής υπουργός Αμύνης των ΗΠΑ, Πολ Γούλφοβιτς, «έκανε ένα μεγάλο σφάλμα, αρνούμενη να επιτρέψει διέλευση αμερικανικών δυνάμεων» από το έδαφός της, για να εισβάλουν στο Ιράκ και να ανοίξουν το Βόρειο Μέτωπο.

Κορυφαίοι αξιωματούχοι στο υπουργείο Αμυνας και το Αμερικανικό Πεντάγωνο φέρονται «έξαλλοι» με το πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα με την τουρκική πολιτική ηγεσία. Ωστόσο, έγραφε το Middle East News Line την Τετάρτη, άλλοι κύκλοι στην αμερικανική κυβέρνηση κατηγορούν το Πεντάγωνο ότι παγιδεύτηκε: Αφελώς πείστηκε για την τουρκική υποστήριξη χωρίς να καταλάβει τι σήμαινε ο πόλεμος για την πιο «απαραίτητη» (κατά το κλισέ, ως πρότινος, του Γούλφοβιτς) σύμμαχο των ΗΠΑ στην περιοχή.

Τα (φραστικά) πυρά πολλών στις ΗΠΑ συγκεντρώνει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και η κυβέρνηση του κόμματος Δικαιοσύνης & Ανάπτυξης (ΑΚ). Ενός κόμματος, λένε, άπειρου στην εξουσία, λαϊκιστικού, με αντιαμερικανικά στοιχεία. Τέτοιες αναλύσεις είναι αναμφίβολα ρηχές. Το μυστικό έως σήμερα memorandum που είχαν υπογράψει, στις 8 Φλεβάρη, Ουάσιγκτον και Αγκυρα, γράφει το περιοδικό The Economist, προέβλεπε ότι οι Αμερικανοί θα έστηναν 9 μυστικές βάσεις στη Νοτιοανατολική Τουρκία, όπου πλειοψηφούν οι Κούρδοι. Κάτι που ακόμη και στους αμερικανοθρεμμένους στρατηγούς δεν άρεσε καθόλου.

Στην πραγματικότητα, ποτέ στην ιστορία των τελευταίων 50 χρόνων τα συμφέροντα των ΗΠΑ και της Τουρκίας δεν είχαν συγκρουστεί τόσο άμεσα. Το ενδεχόμενο δημιουργίας κουρδικού κράτους στο Βόρειο Ιράκ, αυτόνομου ή ανεξάρτητου, την επαύριο του ιρακινού πολέμου, εγγυάται διχοτόμηση της Τουρκίας. 73 χρόνια μετά την υπογραφή της, οι αναλυτές θυμήθηκαν την ανεφάρμοστη (ελέω Ατατούρκ) Συνθήκη των Σεβρών. Ηταν η άρνηση του Τζορτζ Ουόκερ Μπους να βάλει την υπογραφή του σ' ένα χαρτί, που θα απέκλειε ρητώς τη δημιουργία κουρδικού κράτους, όχι τα παζάρια για τα δολάρια, που ακύρωσαν την τουρκική συμμετοχή.

Τα πράγματα έγιναν χειρότερα, όταν οι Τούρκοι στρατηγοί, διά στόματος Αμπντουλά Γκιουλ, αξίωσαν να τους επιτραπεί να στείλουν δεκάδες χιλιάδες (επιπλέον) άνδρες στο Βόρειο Ιράκ, εκβιάζοντας τον Κόλιν Πάουελ ότι αλλιώς δε θα άνοιγαν αεροδιαδρόμους για τα αμερικανοβρετανικά αεροσκάφη. Η Ουάσιγκτον όχι μόνον αρνήθηκε, αλλά διακήρυξε σε όλους τους τόνους ότι οποιαδήποτε απρόσκλητη τουρκική βαθύτερη εισβολή «είναι ανεπιθύμητη», όπως σαν από κασέτα επανέλαβαν κατά χρονολογική σειρά (ή κλίμακα σπουδαιότητας, θα μπορούσε να υποθέσει κανείς) οι Μπάουτσερ, Πάουελ, Ράμσφελντ και Μπους.

Τα πράγματα έδειξαν να φθάνουν στο απροχώρητο στα μέσα της βδομάδας: Οι πληροφορίες περί εισβολής 1.500 Τούρκων κομάντος και οι επαναληφθείσες κουρδικές απειλές περί «αντίστασης με όλα τα μέσα» από τις δυνάμεις Τζαλάλ Ταλαμπανί και Μασούντ Μπαρζάνι εξώθησαν τους Αμερικανούς να στείλουν τον στρατηγό Οσμάν του Σώματος πεζοναυτών να συμμαζέψει τα πράγματα, αφού επαπειλούνταν πλέον ένας «πόλεμος μέσα στον πόλεμο».

Ο επικεφαλής του τουρκικού Γενικού Επιτελείου, Χιλμί Οζκιόκ, θέλησε να «καθησυχάσει» τους Αμερικανούς: Ο στρατηγός δήλωσε πως «τυχόν επέμβαση θα γίνει σε συντονισμό με τους συμμάχους». Μάλλον δεν τα κατάφερε και τόσο: Η προσεδάφιση 1.000 αλεξιπτωτιστών της 173ης αερομεταφερόμενης Μεραρχίας στο Βόρειο Ιράκ, έλεγαν Αμερικανοί αξιωματούχοι στην Παρασκευή στην εφημερίδα Guardian, αποσκοπεί «στην αποτροπή τουρκικής δράσης» και δεν αποτελεί «ουσιαστική απειλή για την ιρακινή Ρεπουμπλικανική Φρουρά σε Κιρκούκ και Μοσούλη».

Το Κιρκούκ, ξεκαθάρισε ο Αμερικανός ταγματάρχης Μάικ Χάστινγκς, χρησιμοποιώντας τη διόλου διπλωματική γλώσσα των στρατιωτικών, είναι το κλειδί. «Οι Ιρακινοί το θέλουν, οι Κούρδοι το θέλουν, οι Τούρκοι το θέλουν. Διάφορες άλλες ιρακινές εθνικές ομάδες το θέλουν. Με αυτή τη ρίψη, το ασφαλίζουμε μέχρι να μας αντικαταστήσουν άλλοι». Η απειλή προς την τουρκική πλευρά, σαφής...

Μονιμοποιείται η κρίση στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις; Είναι αυτό το «τέλος» της 50χρονης στενής σχέσεις Ουάσιγκτον - Αγκυρας, όπως στο πίσω μέρος του μυαλού τους εύχονται πολλοί (Ελλήνων πολιτικών κι επιχειρηματιών, που λαχταρούν την αντικατάστασή της στο ρόλο του περιφερειακού χωροφύλακα, περιλαμβανομένων;). Οχι απαραίτητα, και όχι προς το παρόν. Οι Τούρκοι, έλεγε ένας Αμερικανός αξιωματούχος σχολιάζοντας τη συνέντευξη Οζκιόκ, «έχουν ακόμη μια ευκαιρία να αποδείξουν ότι παραμένουν φίλοι μας». Από αυτές τις «εξετάσεις» θα κριθούν όλα: Το αν η Αγκυρα θα λάβει τα 9 δισ. που υπόσχεται ο Μπους σε βοήθεια και δάνεια, το κατά πόσο θα παραμείνει η «κομβική» σύμμαχος των ΗΠΑ. Κυρίως, αν θα παραμείνει ακέραια. Αυτό το τελευταίο, πάντως, όσο καλά και να τα πάει στις εξετάσεις, δεν είναι καθόλου σίγουρο.