Οικονομική (και πολιτική) ατμομηχανή της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) ονόμαζαν τη Γερμανία έως πριν λίγους μήνες Γερμανοί και ξένοι ειδήμονες, ενώ άλλοι προτιμούσαν να την αποκαλούν πλούσια (ή και η πλουσιότερη) χώρα της Ευρώπης. Αυτοί οι επαινετικοί τίτλοι φαίνεται να έχασαν από καιρό τη λάμψη τους. Τώρα εξακολουθούν μεν πολλοί να θεωρούν αυτήν τη χώρα πλούσια, όμως η βαθμολογία δε σχετίζεται με μια γενική ευημερία του πληθυσμού, αλλά περισσότερο με το βαθύ πλούτο μερικών εκατοντάδων πολυδισεκατομμυριούχων. Αντίθετα, βαθύ είναι το χάσμα που χωρίζει αυτούς τους λίγους από τα εκατομμύρια των εργαζομένων, μισοεργαζομένων και, πολύ περισσότερο, των ανέργων της Γερμανίας.

Τους ανέργους, δηλαδή το στατιστικά επίσημο αριθμό τους, δεν τους βλέπει να μειώνονται μελλοντικά ούτε κατά μια ντουζίνα χιλιάδες ακόμη και ο πρόεδρος του Συνδέσμου Γερμανικής Βιομηχανίας (BDI), Μίχαελ Ρογκόβσκι. Στην πρόσφατη βιομηχανική έκθεση του Ανόβερου «παρηγόρησε» τα εκατομμύρια των ανθρώπων που ζητούν, αλλά δε βρίσκουν εργασία, με την πρόγνωση ότι ο αριθμός τους θα αυξηθεί (επίσημα) έως 5 εκατομμύρια, τον ερχόμενο χειμώνα και ότι «αισθητή ελάφρυνση» στην αγορά εργασίας, παρά τις «μεταρρυθμίσεις» της κυβέρνησης, δεν πρέπει να αναμένεται πριν το 2005: «Θα χρειαστούμε 2 έως 3 χρόνια, αν όχι μάλιστα 4 έως 5, έως ότου επιτευχθεί πραγματική στροφή», είπε.

Κοντά σ' αυτό το δυσοίωνο μήνυμα, ήρθε η ταυτόχρονη διαπίστωση της Κομισιόν της ΕΕ ότι η γερμανική οικονομία στο τρέχον έτος θα σημειώσει την ουσιαστικά μηδαμινή άνοδο του 0,4% και ότι το δημόσιο χρέος της χώρας, αντίθετα από τα οριζόμενα στο λεγόμενο «Σύμφωνο Σταθερότητας», θα ξεπεράσει άλλη μια φορά το ποσοστό του 3%.

Αναλυτές έσπευσαν να κολλήσουν στη διαπίστωση αυτή τον όχι τιμητικό τίτλο ότι η Γερμανία αποτελεί το «τελευταίο φωτάκι της ΕΕ», το φως μιας πυγολαμπίδας.

Μέσα σ' αυτήν την κατάσταση, ο σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ και οι εταίροι του στην κυβέρνηση «Πράσινοι» βιάζονται να εφαρμόσουν τις «μεταρρυθμίσεις» τους, με τις οποίες πιστεύουν ότι θα αντιμετωπίσουν τον κατήφορο της οικονομίας. Αυτό μάλιστα, παρά την αντίθεση που εκδηλώνεται δημόσια από στελέχη των δυο κυβερνητικών κομμάτων και κυρίως από τη βάση, όπως επίσης και από τα συνδικάτα (συνέδριο του SPD την 1η του Ιούνη).

Η εβδομαδιαία εφημερίδα του Αμβούργου «Die Zeit» (αρ. 13 της 20ής Μάρτη) σημειώνει σχετικά: «Μαζικές διαμαρτυρίες - μέχρι απειλές για προσφυγή στο Συνταγματικό Δικαστήριο - αντηχούν στον Σρέντερ από τα συνδικάτα και τους κοινωνικούς συνδέσμους, που γενικά ισχύουν σαν παραδοσιακοί λόχοι των σοσιαλδημοκρατών. Επίσης πιστοί στα συνδικάτα βουλευτές της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του SPD ...ανήγγειλαν αντιρρήσεις... Είτε πρόκειται για τον πρόεδρο της DGB (Ομοσπονδίας Συνδικάτων), τον Μίχαελ Ζόμερ, είτε τον πρόεδρο της (συνδικαλιστικής ένωσης) Ver.di, Φρανκ Μπσίρσκε, είτε για τους προέδρους της IG - Metall και του βιομηχανικού Συνδικάτου Οικοδόμων, τους Κλάους Τσβίκελ και Κλάους Βιζεχίγκελ - κανείς απ' αυτούς δε βρήκε μια καλή κουβέντα για τα κυβερνητικά σχέδια. «Μετά από 16 χρόνια αναδιανομής από τα κάτω προς τα πάνω, μας λένε τώρα ότι δεν έγινε αρκετή αναδιανομή», εξοργίστηκε ο Μπσίρσκε.

Ο Ζόμερ κατηγόρησε την Ατζέντα (του Σρέντερ) σαν «πρόγραμμα μείωσης δαπανών, που θα οδηγήσει πολλούς ανθρώπους στη φτώχεια. Πραγματικά, πολύ γρήγορα μπορούν να διαπιστωθούν οι χαμένοι... Είναι οι εργάτες και οι υπάλληλοι, είναι τα μέλη των (κρατικών) Ταμείων Ασθενείας και πριν απ' όλα είναι οι μεγαλύτερης ηλικίας άνεργοι και οι μακροχρόνια άνεργοι». Αυτά διαπιστώνει η «Die Zeit», πολλές άλλες γερμανικές εφημερίδες ασχολούνται με τα «μεταρρυθμιστικά» σχέδια του καγκελάριου στον κοινωνικό, εργασιακό, συνταξιοδοτικό τομέα και τον τομέα της Υγείας. Κατά πλειοψηφία, τα σχόλιά τους συγκλίνουν στη διαπίστωση ότι τα νέα μέτρα θα αποβούν σε βάρος των «ασθενέστερων μελών της κοινωνίας». Ομως, ο καγκελάριος δε δέχεται συζήτηση για λεπτομέρειες, είχε πει, δέχεται να συνομιλήσει με τους ενδιαφερόμενους, όχι όμως για τις βασικές αρχές των «μεταρρυθμίσεων». Απέρριψε, μάλιστα, αρχικά την πρόταση σοσιαλδημοκρατών στελεχών για τη σύγκληση έκτακτου συνεδρίου του κόμματος και προτίμησε να συγκαλέσει τέσσερις ξεχωριστές συνδιασκέψεις. Υπό την ισχυρή πίεση της κομματικής βάσης, υποχώρησε και συμφώνησε τελικά να συγκληθεί έκτακτο συνέδριο του SPD στα τέλη του Μάη.

Αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής είναι ότι αρκετά μέλη του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος εγκαταλείπουν το κόμμα και επιστρέφουν τα κομματικά τους βιβλιάρια. Μάλιστα, η «Νόιες Ντόιτσλαντ» (8 Απρίλη) ανέφερε σε ποιες περιφέρειες και πόσα μέλη εγκατέλειψαν το κόμμα τους τον τελευταίο καιρό. Στη Σαξονία, π.χ., επέστρεψαν τα βιβλιάρια 19 μέλη, με το αιτιολογικό της διαφωνίας με τη ρότα του Σρέντερ. Η πρόεδρος της τοπικής οργάνωσης του SPD, Κονστάντσε Κρελ, δήλωσε ότι αυτό είναι «λυπηρό, αλλά όχι δραματικό». Ναι, αλλά στη Βαυαρία έφυγαν από το SPD περί τους 2.000, στην Εσση 600 και στη Βόρεια Ρηνανία - Βεστφαλία 3.312 (τους 3 τελευταίους μήνες), γράφει η εφημερίδα. Επίσης και οι «Πράσινοι» συγκάλεσαν για τον Ιούνη έκτακτο συνέδριο για να πείσουν τη βάση να υποστηρίξει τις μεταρρυθμίσεις.

Η «Die Zeit», που προανέφερα, ασχολείται σε εκτεταμένο άρθρο και με την κατάσταση της IG-Metall (του Συνδικάτου Μεταλλοβιομηχανίας) με 2,6 εκατομμύρια μέλη, του μεγαλύτερου συνδικάτου μετάλλου στην Ευρώπη. Στις αρχές της δεκαετίας του '90, γράφει, η IG-Metall είχε 3,4 εκατομμύρια μέλη: «Οπως άλλα γερμανικά συνδικάτα, έτσι και η IG-Metall έχασε μέλη... Μόνο το 11,2% προέρχεται από τον υπαλληλικό τομέα. Επίσης οι γυναίκες και οι νέοι αντιπροσωπεύονται κάτω από το μέσο όρο, αντίθετα αντιπροσωπεύονται πάνω από το μέσο όρο οι άνδρες και άτομα μεγάλης ηλικίας».

Η εφημερίδα εξηγεί και τους λόγους. Ενας απ' αυτούς, η μεγάλη ανεργία: «Στη Σαξονία - Ανχάλτη, ο αριθμός των θέσεων εργασίας στη βιομηχανία, από 360.000, κατέβηκε μετά τη στροφή (την ένωση της Γερμανίας), σε 33.000. Το 11,6% των μελών της Metall είναι σε όλη τη Γερμανία άνεργοι... Μπορεί να πει κανείς ότι το συνδικάτο έχει γίνει η μεγαλύτερη οργάνωση ανέργων της δημοκρατίας».

Για τις διαθέσεις που επικρατούν στις επιχειρήσεις, είναι χαρακτηριστικές οι ακόλουθες δηλώσεις (στην ίδια εφημερίδα): Ο προϊστάμενος του συνδικάτου της IG-Metall του Μαγδεμβούργου (Ανατ. Γερμανία), Ντέτλεφ Κιλ, είπε: «Η μεταρρύθμιση θεωρείται στα εργοστάσια όλο και περισσότερο σαν συνώνυμη με την αφαίρεση του χρήματος από την τσέπη των "μικρών ανθρώπων", τη στιγμή που "οι πλούσιοι" μένουν ανενόχλητοι. Οι περιουσίες δε θίγονται, τα κοντσέρν δεν πληρώνουν φόρους, αλλά οι εργαζόμενοι καλούνται να πληρώσουν... «Σοσιαλδημοκράτες και συνδικάτα δεν είναι πια αυτόματα μια ενότητα», διαπιστώνει στο Βερολίνο η αριστερή σοσιαλδημοκράτισσα Αντρέα Νάλες. Και ο Χάρτμουτ Κνουπ, προϊστάμενος του συνδικάτου του Ρεμσάιντ - Ζόλινγκεν, δηλώνει ότι το SPD σαν «κλασικό εργατικό κόμμα έχει τελειώσει. Επειδή πολλοί το βλέπουν έτσι, μεγαλώνει η επιθυμία για εναλλακτική λύση. Ετσι, όταν ο αποστάτης Οσκαρ Λαφοντέν ήταν πρόσφατα καλεσμένος στη Σβάινφουρτ, 1.000 συνδικαλιστές τον επευφήμησαν όρθιοι. Τον Λαφοντέν οι μεταλλεργάτες μπορούν να τον ακούνε. Οι απλές συνταγές του είναι βάλσαμο». Αυτά, κατά την εφημερίδα του Αμβούργου.

Και οι ηγέτες των συνδικάτων τι κάνουν; «Απειλούν!». Χαρακτηριστικά, η αντιπρόεδρος της DGB, Ούρζουλα Ενγκελεν - Κέφερ δήλωσε στη «Βελτ» πως είναι «πικρό» ότι ο καγκελάριος, παρά την υποστήριξη από την DGB στις εκλογές, «βαδίζει ένα δρόμο που δεν είναι ανεκτός από τους εργαζόμενους». Και απείλησε «μαζικές διαμαρτυρίες». Τι είδους και πότε θα γίνουν δεν το ξεκαθάρισε.

Επίσης ο Γίργκεν Πέτερς, αντιπρόεδρος της IG-Metall έχει πει ότι η Πρωτομαγιά μπορεί να γίνει θερμή. Πώς θα γίνει «θερμή» δεν το είπε. Ο Πέτερς εκλέχτηκε από τη διοίκηση της IG-Metall την Τρίτη 8 Απρίλη υποψήφιος για το πόστο του προέδρου της μεγάλης αυτής οργάνωσης. Η οριστική εκλογή του θα γίνει από το συνέδριο της IG-Metall τον ερχόμενο Οκτώβρη, στη Δρέσδη.

Τι αναμένεται, όμως, στους προσεχείς μήνες; Ο Φραντς Μιντεφέρινγκ, πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του SPD, δήλωσε ότι οι διαμαρτυρίες «δε θα αλλάξουν» τη σχεδιασμένη ρότα της κυβέρνησης. Ισως αποδειχθεί ότι έχει δίκιο ο Καρλ Νόλε, σοσιαλδημοκράτης βουλευτής στην τοπική Βουλή της Σαξονίας, που δήλωσε στη «Νόιες Ντόιτσλαντ» (9 Απρίλη): «Τα συνδικάτα είναι δυστυχώς επιρρεπή στο δηλητήριο του νεοφιλελευθερισμού».

Τελειώνοντας θα επικαλεστώ πάλι τη «Die Zeit» (10 Απρίλη). Τέσσερις συντάκτες της απασχολούνται σε ολοσέλιδο άρθρο με τον έως τώρα «πόλεμο των λόγων» των συνδικαλιστικών ηγετών κατά του Σρέντερ. Ο τίτλος του άρθρου είναι χαρακτηριστικός: «Οχι, όχι! Τα συνδικάτα βρίζουν δυνατά τη μεταρρυθμιστική ρότα του Σρέντερ. Η διαμαρτυρία κρύβει την αδυναμία τους». Η γνώμη των τεσσάρων δημοσιογράφων για το «θερμό Μάη» είναι η εξής: Τα συνδικάτα, δηλαδή οι ηγέτες τους, «θέλουν να κατεβάσουν το Μάη εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους στους δρόμους. Μόνο στο κρατίδιο της Βάδης - Βυρτεμβέργης, η IG-Metall θέλει να διαδηλώσει στη Στουτγκάρδη, στο Οφενμπουργκ, στη Χαϊδελβέργη, στο Μανχάιμ και την Ουλμ. Και στην περίπτωση που όλα αυτά δεν επαρκούν, ο πρόεδρος της Ver.di, Φρανκ Μπσίρσκε, έχει εξαγγείλει ένα «θερμό φθινόπωρο». Αλλά πόσο πραγματικά θα προχωρήσουν τα συνδικάτα; Μπορούν να τραβήξουν την αντιπαράθεση έως τα άκρα;

Στην ερώτηση αυτή δίνουν την απάντηση ότι οι συνδικαλιστικοί ηγέτες δε θέλουν να ανατρέψουν τον καγκελάριο. Ούτε οι ηγέτες, που έχω προαναφέρει, ούτε ο βουλευτής Ρίντιγκερ Φάιτ, που θεωρείται ως ο «αριστερός μέσα στους αριστερούς» (σοσιαλδημοκράτες): «Ολοι μαζί θα ήθελαν να κυβερνηθούν αλλιώς. Μερικές βελτιώσεις στις σχεδιαζόμενες μεταρρυθμίσεις... αυτό θα πρέπει να το επιτύχουν με τις διαμαρτυρίες τους, ελπίζουν τα συνδικάτα. Κάτι περισσότερο δεν υπάρχει, αυτή τη φορά, αυτό το γνωρίζουν...».

Πασχαλινό άσπρισμα των σπιτιών και συνέχιση της «ίδιας πολιτικής για τους εκατομμυριούχους και όχι για τα εκατομμύρια των ανθρώπων» - έτσι γράφει επιστολογράφος της «Νόιες Ντόιτσλαντ» (8 Απρίλη).