Κυριακή 25 Μάη 2003
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 4
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Η τηλεόραση ως στρέβλωση του καθημερινού (1)

Ομολογώ πως θα ήθελα να αποφύγω τη διατύπωση μιας εκτίμησης που θα αφορά στην ποιότητα του τηλεοπτικού θεάματος. Ετσι θα αποφύγω να προσθέσω κι εγώ την προσωπική μου σχετικά άποψη, που δε βλέπω το λόγο να είναι αυτή πιο σωστή από τις άλλες. Αν θέλουμε να έχουμε μια αντικειμενική άποψη κι αυτό δεν ισχύει μόνο για την τηλεόραση, αλλά για κάθε αντικειμενικό φαινόμενο είτε αυτό αναπτύσσεται στο χώρο της κοινωνίας, είτε του πολιτισμού, της οικονομίας, της πολιτικής, πρέπει να απομακρύνουμε όλες τις απόψεις που έχουν διατυπωθεί γι' αυτό και να επιχειρήσουμε μια δική μας προσέγγιση. Κι αυτή η «απομάκρυνση» δεν είναι αυθαίρετη διαδικασία. Χαρακτηρίζεται με τον όρο «αποδόμηση» και έχει προταθεί με διαφορετικούς τρόπους την κάθε φορά από μεγάλους θεωρητικούς της κοινωνιολογίας (Marx, Heideger, Gadammer, Derida). Ετσι θα επιχειρήσουμε, μετά την «αποδόμηση» μια δική μας προσέγγιση που θα θεμελιώνεται σε μια συγκεκριμένη θεωρητική αφετηρία. Γιατί οι συζητήσεις, που αναπτύσσονται και αφορούν στην τηλεόραση είναι χωρίς συγκεκριμένη θεωρητική βάση ανάλυσης ερμηνείας. Οι πιο πολλές από αυτές θεμελιώνονται σε προσωπικές εκτιμήσεις και διατυπώνονται «ex oficio» (καλλιτέχνες, αθλητές, γιατροί, δημοσιογράφοι, αστυνομικοί, πολιτικοί). Αποτέλεσμα: η τηλεόραση δεν προβάλλεται ως κοινωνικό φαινόμενο, αλλά ως πεδίο προβολής της προσωπικής μας ιστορίας.

Εγώ προτείνω πρώτ' απ' όλα να ορίσουμε την TV ως αντικειμενικό φαινόμενο και τότε θα καταλάβουμε ότι ο ορισμός αυτός πρέπει να προκύπτει από τον τρόπο προσέγγισής του φαινομένου. Και δε θα ήταν αυθαίρετο, αν έλεγα πως μια τέτοια διαδικασία μάς οδηγεί κατευθείαν στη διατύπωση μιας εκτίμησης.

Η τηλεόραση είναι ένα τεχνολογικό προϊόν (τεχνολογική προσέγγιση). Μέσα στις δυνατότητες της λειτουργίας του εμπεριέχεται μια χαρακτηριστική και επώδυνη συνάμα αντίφαση. Μπορεί και διεισδύει στον προσωπικό ανθρώπινο χώρο ενώ την ίδια στιγμή το Πρόσωπο έχει τη δυνατότητα να εμποδίσει τη Διείσδυση. Να αλλάξει κανάλι ή να κλείσει το μηχάνημα. Η συνύπαρξη αυτών των δυνατοτήτων συνιστά την πρώτη δοκιμασία στην περιοχή του τηλεοπτικού φαινομένου: τη δοκιμασία της ελευθερίας. Γιατί κανένας μας ασφαλώς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι είναι στο χέρι μας να ακυρώσουμε τη λειτουργία της Τηλεόρασης. Αυτή η άποψη δεν είναι πολιτική, δε θεμελιώνει, δηλαδή, πρόταση αντίστασης. Αποτελεί όμως τη μοναδική δυνατότητα ακύρωσης της TV ως τεχνολογικού προϊόντος, γιατί αφαιρεί από τα χέρια της πολιτικής, του κεφαλαίου, της ιδεολογίας, του απολίτικου αθλητικού αποπροσανατολισμού το εργαλείο παρέμβασης στον προσωπικό ή στον κοινωνικό χώρο. Και μένα προσωπικά μου θυμίζει την πρόταση του Μαρξ όπου λέει τα ακόλουθα: «Αρα το ερώτημα τίθεται τώρα με τον ακόλουθο τρόπο: Τι άλλο από το εγώ είναι το πνεύμα. Ενώ η πρωταρχική ερώτηση ήτανε: με τη δημιουργία του εκ του μηδενός (του πνεύματος δηλαδή) τι άλλο είναι εκτός από τον εαυτό του». Αρα θα μπορούσαμε να ερμηνεύσουμε την πρόταση του Μαρξ ως μια ολόκληρη θεωρία, με βάση την οποία, σε τελευταία ανάλυση, το υλικό μας εγώ, οι φυσικές μας δυνατότητες, με άλλα λόγια, είναι δυνατό να δράσουν στο όνομα της πνευματικής μας απόφασης είτε είναι αυτή πολιτική είτε ιδεολογική, είτε απλά κοινωνιολογική. Κατά την άποψή μου, επομένως και εκεί θέλω να καταλήξω, είναι λάθος, όταν στις συζητήσεις που κάνουμε για την TV δε λαμβάνουμε υπόψη μας την τεχνολογική της υπόσταση και τις κοινωνικές δυνατότητες που εμπεριέχει αυτή. Δε λαμβάνουμε, με άλλα λόγια, τον τρόπο που η τηλεόραση λειτουργεί, κατακτά τον προσωπικό ή τον κοινωνικό χώρο αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο της προσωπική μας αντίστασης.

(συνεχίζεται)


Του Γ. Χ. ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΑΔΗ


Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ