Σε κλιμάκωση των κινητοποιήσεών τους προσανατολίζονται τα εργατικά συνδικάτα στη Γαλλία, αρχής γενομένης από τις 3 Ιουνίου, μετά την έγκριση από το υπουργικό συμβούλιο, την περασμένη Τετάρτη, του νομοσχεδίου μεταρρυθμίσεων του συνταξιοδοτικού συστήματος. Το θέμα των μεταρρυθμίσεων είχε έρθει στο προσκήνιο, ήδη, από το περασμένο φθινόπωρο.

Πολύ πριν έρθουν στο φως της δημοσιότητας οι κυβερνητικές προτάσεις, ο υπουργός Κοινωνικών Υποθέσεων, Φρανσουά Φιγιόν, υποστήριζε στην εφημερίδα «Λε Μοντ» στις αρχές Δεκεμβρίου, την αναγκαιότητα «εφαρμογής ενός δίκαιου συστήματος συνταξιοδότησης που θα αντιμετωπίζει ισότιμα όλους τους εργαζομένους, τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, ενώ παράλληλα θα αποσοβεί το ενδεχόμενο κατάρρευσης των συνταξιοδοτικών ταμείων, κάτι που θα συμβεί μετά βεβαιότητας μέσα στα επόμενα χρόνια αν δε ληφθούν μέτρα».

Ο Φιγιόν, τότε, είχε εμφανιστεί αισιόδοξος ότι οι προτάσεις του θα γίνουν αποδεκτές από όλους τους κοινωνικούς εταίρους (κυβέρνηση, εργοδότες και συνδικάτα). Μάλιστα, φρόντισε, πριν εκπονήσει το νομοσχέδιο, να επισκεφθεί την Ισπανία, τη Γερμανία και τη Φινλανδία, προκειμένου «να επωφεληθεί από την εμπειρία τους».

Οι προσδοκίες του Φιγιόν επαληθεύτηκαν ως ένα βαθμό. Τα κυβερνητικά σχέδια κατάφεραν να εξασφαλίσουν τη συμφωνία ορισμένων από τους κοινωνικούς εταίρους: Των τριών εργοδοτικών ενώσεων (MEDEF, CGPME, UPA), αλλά και δύο συνδικάτων (CFDT και CFE-CGC - το συνδικάτο των στελεχών επιχειρήσεων). Μάλιστα, σύμφωνα με ορισμένες δημοσιογραφικές πληροφορίες, η ηγεσία του συνδικάτου της CFDT «βοήθησε» τον Φιγιόν στη διατύπωση του νομοσχεδίου, με τρόπο τέτοιο ώστε να προκαλέσει τις μικρότερες δυνατές αντιδράσεις. Ετσι, παραδείγματος χάριν, αποφεύχθηκαν εκφράσεις όπως «επιμήκυνση του χρόνου εργασίας και των συνταξιοδοτικών εισφορών» και επιλέχθηκε ο όρος «εναρμόνιση».

Τα υπόλοιπα συνδικάτα, όμως, δεν επέδειξαν ανάλογη προθυμία. Τα συνδικάτα CGT, FO, FSU, Unsa αποχώρησαν από τον «κοινωνικό διάλογο», στις αρχές Μάη, παρά την παρέμβαση του ίδιου του πρωθυπουργού. Τα συνδικάτα προειδοποιούν την κυβέρνηση Ραφαρέν ότι αν επιμείνει στην αδιαλλαξία τότε θα επέλθει οριστική ρήξη με απρόβλεπτες συνέπειες για τη χώρα.

Η γαλλική κυβέρνηση υποστηρίζει ότι το συνταξιοδοτικό σύστημα βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης εξαιτίας της αύξησης του ποσοστού των συνταξιούχων και της μείωσης των εργαζομένων. Μέσα από τα 81 του άρθρα, το νομοσχέδιο μεταθέτει ουσιαστικά το βάρος της υποστήριξής του στους εργαζομένους, αφήνοντας στο απυρόβλητο, τόσο τη συμμετοχή των εργοδοτών, όσο και του κράτους.

Συγκεκριμένα, μία από τις κύριες προβλέψεις του νομοσχεδίου είναι η σταδιακή αύξηση των χρόνων εργασίας και εισφορών για τους δημοσίους υπαλλήλους από τα 37,5 χρόνια, που ισχύει σήμερα, στα 40 μεταξύ του 2004 - 2008, έτσι ώστε να «εναρμονιστεί» ο δημόσιος τομέας με το καθεστώς που ισχύει, ήδη, στον ιδιωτικό. Στη συνέχεια, το σύνολο των εργαζομένων θα κληθεί να παρατείνει για ακόμη ένα χρόνο τις εισφορές του στα συνταξιοδοτικά ταμεία, και την εργασία του φυσικά, μέχρι το 2012. Τον αρχικό αυτό σχεδιασμό θα καλούνται, σε τακτά χρονικά διαστήματα, να επανεξετάζουν οι κοινωνικοί εταίροι με βάση τα νεότερα οικονομικά και δημογραφικά στοιχεία. Αφήνεται, δηλαδή, το περιθώριο να επιμηκυνθούν περαιτέρω τα χρόνια εργασίας και εισφορών.

Επίσης, προβλέπεται να υιοθετηθούν «οικονομικά κίνητρα» για όσους εργαζομένους αποφασίσουν να συνεχίσουν την εργασία τους και μετά το πέρας των προβλεπόμενων χρονικών ορίων, δηλαδή μετά τα 60 τους χρόνια. Προς το παρόν, προτείνεται η αύξηση της σύνταξής τους κατά 3% για κάθε επιπλέον έτος εργασίας.

Αντίθετα, προβλέπεται επιβολή ενός είδους «οικονομικών κυρώσεων» σε όσους θελήσουν να βγουν στη σύνταξη νωρίτερα. Για τους ιδιωτικούς υπαλλήλους θα συνεχίσει να ισχύει η «ποινή» της μείωσης κατά 10% των συντάξεών τους αν πάρουν πρόωρη σύνταξη, ποσοστό που θα πέσει στο 5% το 2013. Για τους δημοσίους υπαλλήλους, που σήμερα έχουν δικαίωμα πρόωρης συνταξιοδότησης χωρίς καμία επιβάρυνση, προβλέπεται μείωση κατά 3% της σύνταξής τους για κάθε έτος λιγότερο από το ορισμένο όριο συνταξιοδότησης, από το 2008 και μετά. Αυτό το ποσοστό, ανά έτος, θα φθάσει το 5% το 2013.

Ο υπολογισμός των συντάξεων θα παραμείνει ως έχει: Με βάση τα τελευταία 6 χρόνια εργασίας για τους δημοσίους υπαλλήλους και με βάση τα 25 καλύτερα, από οικονομικής άποψης, χρόνια για τους ιδιωτικούς. Επίσης, θα παραμείνει και θα αυξηθεί ελαφρά το όριο των κατώτερων συντάξεων, για τους χαμηλόμισθους.

Οσοι άρχισαν να εργάζονται από τα 14 ή 15 ή 16 χρόνια τους, θα έχουν το δικαίωμα να κάνουν τα χαρτιά τους για σύνταξη μόλις ολοκληρώσουν 40 χρόνια εισφορών, ακόμη και αν δεν έχουν συμπληρώσει τα 60 τους χρόνια. Το νομοσχέδιο προβλέπει, επίσης, ότι οι μισθωτοί θα έχουν το δικαίωμα να «εξαγοράσουν» τα χρόνια σπουδών τους (με ανώτατο χρονικό όριο τα 3 χρόνια σπουδών), τα οποία, εφόσον πληρώσουν τις σχετικές εισφορές, θα μπορούν να τα προσθέσουν στα χρόνια εργασίας τους. Οσον αφορά στις προβλέψεις για τις οικογένειες, δηλαδή μειωμένα χρόνια εργασίας για τις μητέρες 3 παιδιών ή διακοπή της εργασίας για κάποιο χρονικό διάστημα μετά τη γέννηση του παιδιού, παραμένουν ως έχουν.

Επικουρικό ταμείο σύνταξης θα δημιουργηθεί και για τους εργαζομένους στο δημόσιο τομέα από τις αρχές του 2004, ενώ θα παραμείνει σε ισχύ το «συνταξιοδοτικό ταμείο αποταμίευσης», που ιδρύθηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση και στοχεύει στο να παροτρυνθούν οι εργαζόμενοι να καταθέτουν οι ίδιοι, επιπλέον χρήματα, προκειμένου να αποταμιεύουν για τη σύνταξή τους. Το νομοσχέδιο Φιγιόν απλώς μετατρέπει σε επ' αόριστον την κατάθεση χρημάτων σε αυτό το ταμείο καταργώντας το δεκαετές όριο που είχε θέσει η κυβέρνηση Ζοσπέν και προβλέπει φοροαπαλλαγές για όσους επιλέξουν να αποταμιεύσουν.

Τέλος, μετά από «συμβουλή» του συνδικάτου της CFDT όπως υποστηρίζουν δημοσιογραφικές πληροφορίες, ο Φιγιόν συμπεριέλαβε στο νομοσχέδιο και ένα άρθρο που προβλέπει την αύξηση της κρατικής συνεισφοράς στα συνταξιοδοτικά ταμεία κατά 0,2% από το 2006, με την προοπτική το ποσοστό αυτό να αυξηθεί στο 3% ανάμεσα στα 2008 - 2020. Από τις μεταρρυθμίσεις εξαιρούνται οι κλάδοι των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων, όπως είναι οι σιδηροδρομικοί.

Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί ότι όλο το κυβερνητικό σκεπτικό βασίζεται στην εκτίμηση ότι η ανεργία στη Γαλλία από 9,5% που βρίσκεται σήμερα, θα έχει μειωθεί στο 5% το 2020. Σε αντίθετη περίπτωση, ακόμη και κυβερνητικοί αξιωματούχοι παραδέχονται ότι το συνταξιοδοτικό σύστημα, ακόμη και αν εφαρμοστεί η μεταρρύθμιση, θα απειλείται και πάλι με κατάρρευση.

Ο Πρόεδρος Ζακ Σιράκ υπερασπιζόμενος το νομοσχέδιο στο υπουργικό συμβούλιο, την περασμένη Τετάρτη, μίλησε για «αναγκαία και δίκαιη» μεταρρύθμιση, που εγγυάται «το δικαίωμα όλων των εργαζομένων ανεξαιρέτως στη συνταξιοδότηση». Το ΚΚ Γαλλίας, διά στόματος του κοινοβουλευτικού του εκπροσώπου, Μαξίμ Γκρεμέτζ, τόνισε ότι όταν αρχίσει η συζήτηση του νομοσχεδίου στο Κοινοβούλιο, στις 10 Ιουνίου, θα καταθέσει 10.000 προτάσεις αλλαγής του, έτσι ώστε «να δοθεί η ευκαιρία και ο χρόνος στο κοινωνικό κίνημα να εκφραστεί με πυγμή και ενότητα, να επιμείνει στις προτάσεις του και να αναγκαστεί η κυβέρνηση να αποσύρει αυτό το απαράδεκτο πόνημα».

Τα συνδικάτα, από την πλευρά τους, έχουν καταθέσει τις δικές τους «εναλλακτικές» προτάσεις στήριξης του συνταξιοδοτικού συστήματος, που προβλέπουν αύξηση, τόσο των κρατικών, όσο και των εργοδοτικών εισφορών στα Ταμεία, έτσι ώστε να αποφευχθεί η κατάρρευση. Οι αντιδράσεις και οι προτάσεις των συνδικάτων (όσων δε συναίνεσαν στα κυβερνητικά σχέδια) φέρονται να βρίσκουν σύμφωνους το 73% των δημοσίων υπαλλήλων και το 57% των ιδιωτικών. Ο Ζαν Πιερ Ραφαρέν, πάντως, καθιστούσε σαφές ότι είναι αποφασισμένος να «τελειώσει» με τη μεταρρύθμιση πριν τις καλοκαιρινές διακοπές του Κοινοβουλίου, στα τέλη Ιουλίου. Το καλοκαίρι προοιωνίζεται «θερμό».