Ο Γιάννης Καλατζόπουλος

Στα πολύ παλιά χρόνια, οι δυο μεγαλύτερες πόλεις της Ελλάδας, η Αθήνα και η Σπάρτη, βρίσκονταν σε πόλεμο. Οπως όλοι οι πόλεμοι, έτσι κι αυτός είχε φέρει στους ανθρώπους φτώχεια, βάσανα και δυστυχία. Δύο φίλοι από την Αθήνα, ο Πεισθέταιρος και ο Ευελπίδης, δεν αντέχουν άλλο αυτήν την κατάσταση. Αποφασίζουν να φύγουν και να πάνε να βρούνε ένα πουλί, τον κυρ-Εποπα τον Τσαλαπετεινό, για να τον ρωτήσουν μήπως έχει δει από εκεί ψηλά που πετάει, καμιά πόλη όπου οι άνθρωποι να ζουν ευτυχισμένοι.

-«Χμ... Τέτοια πόλη δεν υπάρχει. Αλλά εμείς τα πουλιά, έτσι ζούμε. Ξέγνοιαστα και ευτυχισμένα. Πάμε όπου θέλουμε, τσιμπολογάμε από τα δέντρα και τα χωράφια την τροφή μας, τα σπίτια μας τα φτιάχνουμε μόνοι μας. Γι' αυτό ούτε ζηλεύουμε ο ένας τον άλλο, ούτε πολέμους κάνουμε». Τότε του Πεισθέταιρου του ήρθε μια φοβερή ιδέα: να φτιάξουν τη Χώρα των Πουλιών και να ζήσουν εκεί ευτυχισμένοι. Ο Εποπας συμφώνησε, αλλά έπρεπε να φωνάξει και τα άλλα πουλιά για να αποφασίσουν όλα μαζί. Αλλά όταν ο Τσαλαπετεινός τους παρουσίασε τους δύο ανθρώπους εκείνα τρόμαξαν. Βλέπετε είχαν μάθει να φοβούνται τους ανθρώπους. Ο Πεισθέταιρος άρχισε να τους εξηγεί το σχέδιό του και τελικά κατάφερε να τα πείσει. Κι έχτισαν όλα τα πουλιά μια πόλη ονειρεμένη, χωρίς σκοτούρες, βάσανα και φτώχεια. Σιγά - σιγά όμως άρχισαν όλοι να διαμαρτύρονται, άνθρωποι και Θεοί...

«Η χώρα των πουλιών»

-- «Για μένα έχει πολλαπλή σημασία. Κατ' αρχήν είναι μια δικαίωση μετά από τόσα χρόνια, που αισθανόμουν εκτός των τειχών και λίγο σαν φωνή βοώντος εν τη ερήμω, τότε που προσπαθούσα να αρθρώσω έναν πιο προσωπικό λόγο στο θέατρο για παιδιά, να με καλεί το Εθνικό θέατρο να το κάνω από τις γραμμές του. Αλλά συναρτώνται και διάφορα άλλα που με κάνουν να νιώθω και λίγο αμήχανα. Οπως για παράδειγμα - το έγραψα και στην παραίτησή μου από το ΔΣ του ΣΕΗ - γιατί δε θα ήταν σωστό να είμαι σε τέτοια διευθυντική θέση και μέλος του ΔΣ του ΣΕΗ. Παραιτούμενος λοιπόν έγραψα ότι αισθάνομαι μια δυσκολία, γιατί όταν το σύστημα το οποίο επί χρόνια προσπαθείς να ανατρέψεις έρχεται και σε επιβραβεύει, κάπου πρέπει να αναρωτηθείς: Μήπως έχεις κάνει κάποιο λάθος, μήπως είσαι ανώδυνος για το σύστημα ή μήπως έχεις ξεφύγει από τη γραμμή την οποία έχεις χαράξει. Θέλω να πιστεύω ότι δε συμβαίνει αυτό. Απλώς φαίνεται ότι το θέατρο για παιδιά όλο και περισσότεροι άνθρωποι το αντιμετωπίζουν με την προσοχή και την ευλάβεια που του αξίζει, έτσι ώστε οι ιδιαίτερες πολιτικές ή ιδεολογικές και αισθητικές επιλογές ενός δημιουργού να μην αποτελούν εμπόδιο, όταν φαίνεται ότι αυτό που λέει έχει κάτι να πει στα παιδιά».

-- Και αυτές οι επιλογές σας έγιναν αποδεκτές από το Εθνικό;

-- «Δε θα μπορούσε να συμβεί διαφορετικά. Οταν μου προτάθηκε η θέση αυτή δε χρειάστηκε να το συζητήσουμε, παρ' όλα αυτά το είπα ότι κάνω θέατρο για παιδιά με ένα συγκεκριμένο τρόπο, είμαι αυτός που είμαι, δεν πρόκειται να αλλάξω επειδή αλλάζω χώρο. Αυτό έγινε αμέσως αποδεκτό, δε χρειάστηκε καμιά συζήτηση και θέλω να το πω αυτό για τον Νίκο Κούρκουλο και είναι προς τιμήν του. Οπως μου λέει και ο φίλος μου ο Δημήτρης Λέκκας "όταν φωνάζεις έναν υδραυλικό στο σπίτι σου δεν περιμένεις να σου φτιάξει τα φώτα". Είναι γνωστή η πορεία μου, είναι γνωστό το τι πρεσβεύω για το θέατρο για παιδιά».

-- Και η πολιτική και πολιτιστική σας παρέμβαση εκφράστηκε απόλυτα με το συγκεκριμένο έργο;

-- «Ανεβάζοντας τη "Χώρα των πουλιών", που είναι η λυρικότερη και πολιτικότερη νομίζω κωμωδία του Αριστοφάνη και ένα από τα πιο ποιητικά έργα του παγκόσμιου δραματολογίου, δεν μπορούσε παρά να είναι ορατή αυτή η παρέμβαση. Είναι ένα πολύ καθαρό σχόλιο πάνω στο πρόβλημα της ουτοπίας, πάνω στο θέμα ενός οράματος που αιώνες έχει η ανθρωπότητα, για έναν κόσμο απαλλαγμένο από τα δεινά και τα βάσανα των ανθρώπινων κοινωνιών. Αυτό, στη μακραίωνη πορεία της, πολλές φορές το επιχείρησε η ανθρωπότητα, άλλοτε με καλύτερα και άλλοτε με χειρότερα αποτελέσματα. Πάντως αυτό το όνειρο μοιάζει δύσκολο, οι παγκόσμιες εξελίξεις μάς το επιβεβαιώνουν, αλλά και αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που μας κάνει να πεισμώνουμε, κι όταν λέω "μας", εννοώ την ανθρωπότητα συνολικά, ανεξάρτητα από τους εκάστοτε συσχετισμούς δυνάμεων. Κάθε φορά που ένα όνειρο γκρεμίζεται ή διαψεύδεται, νομίζω ότι οι άνθρωποι σφίγγουν τα δόντια και λένε: την επόμενη φορά θα τα καταφέρουμε! Αυτό είναι το κύριο μήνυμα στο έργο του Αριστοφάνη, χωρίς να κάνω εγώ κάποια παρέμβαση, προσπαθώντας απλώς να είμαι πιστός σ' αυτό. Η παράστασή μας αρχίζει το 414 π.Χ. και τελειώνει το 1944 και είναι καθαρό ότι τελειώνει με τη Συμφωνία της Βάρκιζας».

-- Αμεσες και καθαρές δηλαδή οι πολιτικές και ιστορικές αναφορές...

-- «Στο έργο γίνεται ένας συμβιβασμός, τον οποίο ο Αριστοφάνης υπαινίσσεται, στην εποχή που η Αθηναίοι έκαναν ένα συμβιβασμό μεσούντος του Πελοποννησιακού πολέμου. Το έργο γράφτηκε μετά από τη Σικελική εκστρατεία και στην παράστασή μας γίνεται με τον τρόπο που έγινε κι εδώ, όταν δηλαδή - εν ονόματι μιας συμφιλίωσης και μιας ειρήνης που όλοι περίμεναν ένα καλύτερο μέλλον - παρέδωσαν τα όπλα τους κάποιοι. Ετσι κι εδώ τα πουλιά καταθέτουν τα ράμφη τους και προδίδονται, δυστυχώς».

-- Και ο Κάστρο;

-- «Ο Πεισθέταιρος είναι ένας επαναστάτης για την εποχή του και εκφράζει ένα διαφορετικό κόσμο, ο οποίος όμως περιβάλλεται και πολιορκείται πανταχόθεν και από τους ανθρώπους που θέλουν να ανατρέψουν αυτή την ιδανική πολιτεία, αλλά και από τους Θεούς των οποίων έχουν βλάψει τα συμφέροντα. Σήμερα ποια είναι η αντιστοιχία; Ποια είναι ένα κομμάτι, μια όαση διαφορετικού κόσμου αν όχι η Κούβα; Και μάλιστα μέσα στο μάτι του κυκλώνα, μέσα στο ρουθούνι του λιονταριού; Κι όμως συνεχίζει να αγωνίζεται με όλους τους κινδύνους που συνεπάγεται. Δηλαδή πόσο εύκολο είναι σήμερα για ανθρώπους έστω και εμποτισμένους με τα ιδανικά της κουβανικής επανάστασης μετά από τόσα χρόνια, να αντιστέκονται και να μένουν όρθιοι; Ηθικά όρθιοι, μέσα σ' ένα κόσμο γύρω - γύρω εχθρικό! Τι είναι άλλωστε όλο αυτό που βλέπουμε, όλες αυτές οι εκστρατείες κατά του Κάστρο, κατά της Κούβας, όλοι αυτοί οι δήθεν διαφωνούντες που φεύγουν; Δεν είναι μια ηθική εξαγορά; Ο Κάστρο λοιπόν, προσπαθούμε να πούμε στους θεατές μας, είναι η αντιστοιχία, σήμερα».

* * *

Διασκευή - σκηνοθεσία: Γιάννης Καλατζόπουλος. Σκηνικά - κοστούμια: Αννα Μαχαιριανάκη. Μουσική: Δημήτρης Λέκκας. Χορογραφία: Ντανιέλ Λομέλ. Παίζουν: Νίκος Δημητράτος, Σωτήρης Τζεβελέκος, Κώστας Δαρλάσης, Μάγια Πολιτάκη, Γιάννης Καλατζόπουλος, Σπύρος Φασιανός, Λίλα Μουτσοπούλου, Σπύρος Κωτσόπουλος, Δημήτρης Χαβρές, Ανδρέας Βαρούχας κ.ά.