Μέσα σε δύο μήνες και με αφορμή δύο κινηματογραφικά φεστιβάλ (Δράμας και Θεσσαλονίκης) ο υπουργός Πολιτισμού, Ε. Βενιζέλος, υποσχέθηκε στους κινηματογραφιστές την ίδρυση Τμήματος Κινηματογράφου στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για ένα «ρεκόρ» μέσα στο μεγαλύτερο «ρεκόρ» των υποσχέσεων των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ από το 1981 μέχρι σήμερα για «λύση» του πάγιου αιτήματος του κόσμου του κινηματογράφου της χώρας μας, για τη δημιουργία κρατικής Ακαδημίας Κινηματογράφου.

Δε χρειάζεται να είσαι κινηματογραφιστής για να καταλάβεις πως είναι τελείως διαφορετικό να μιλάς για πανεπιστημιακό τμήμα και για κινηματογραφική ακαδημία. Οι συλλογικοί φορείς των κινηματογραφιστών, αλλά και τα παλαιότερα συνέδρια της ΠΟΘΑ (Πανελλήνια Ομοσπονδία Θεάματος - Ακροάματος) και των άλλων σχετικών φορέων έθεσαν το θέμα στις πραγματικές του διαστάσεις και εμπνεόμενοι από την αντίστοιχη πείρα του εξωτερικού κατέθεσαν τεκμηριωμένες προτάσεις. Αξίζει να θυμίσουμε τις σχετικές προτάσεις της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών στο Α' Πανελλήνιο Συνέδριο για τον Κινηματογράφο το Δεκέμβρη του 1980. Μεταξύ άλλων, η ΕΕΣ πρότεινε την ίδρυση Ανώτατης Σχολής Κινηματογράφου (κρατικής) «για τον πλήρη καταρτισμό στελεχών ικανών ν' ανταποκριθούν στις σύγχρονες και μελλοντικές συνθήκες παραγωγής». Μια τέτοια σχολή θα κατάρτιζε σκηνοθέτες, διευθυντές φωτογραφίας, ηχολήπτες, μοντέρ και διευθυντές παραγωγής. Στη συνολική πρόταση υπήρχε και ενδεικτικός κατάλογος του τεχνολογικού εξοπλισμού της σχολής, που αποτελείται από ό,τι πιο σύγχρονο υπήρχε εκείνη την εποχή.

Είναι επίσης εντυπωσιακό το γεγονός, ότι οι κινηματογραφιστές πρότειναν και μαθήματα ειδικής, όπως την ονόμαζαν, εκπαίδευσης, η οποία θα «καθορίζεται από το αντικείμενο της επιστήμης για την οποία ο κινηματογράφος χρησιμοποιείται και περιλαμβάνει ψυχολογία, εθνολογία, καθώς επίσης γεωλογία, γεωγραφία, αστρονομία, γεωπονική, ζωολογία, ωκεανογραφία, χημεία, βιολογία και ιατρική»!

Θα είχε ενδιαφέρον πράγματι να μάθουμε τι από τα παραπάνω περιλαμβάνονται στις «νέες» υποσχέσεις της κυβέρνησης, αν και η απορία είναι μάλλον ρητορικού χαρακτήρα. Αλλωστε για όλα αυτά χρειάζεται χρόνος, μέθοδος, σχεδιασμός και συνεργασία με τους ενδιαφερόμενους φορείς και γνώστες του αντικειμένου. Τι από όλα αυτά μπορεί να περιέχει η υπουργική «εξαγγελία», δεδομένου μάλιστα ότι συνοδεύεται από την υπόσχεση πως το τμήμα στο ΑΠΘ θα λειτουργήσει από το Σεπτέμβρη του 2004!

Μιας και ο λόγος για υποσχέσεις, να θυμίσουμε και τις θέσεις του ΠΑΣΟΚ για τον κινηματογράφο, έτσι όπως είχαν κωδικοποιηθεί από τη Μελίνα Μερκούρη στο ίδιο συνέδριο, η οποία μίλησε εκ μέρους του συγκεκριμένου κόμματος. Μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στην «ανάπτυξη της κινηματογραφικής παιδείας με την ενίσχυση και τη σωστή οργάνωση των λεσχών, την είσοδο του κινηματογράφου στην εκπαίδευση και τη δημιουργία άρτια εξοπλισμένων σχολών κρατικών και ιδιωτικών, για όλες τις ιδικότητες». Ομολογουμένως ήταν πολύ προσεκτική για να μην αναφερθεί σε Ανώτατη Κρατική Σχολή Κινηματογράφου, αλλά και πάλι οι υποσχέσεις ήταν άκρως ελπιδοφόρες.

Πέρασαν 23 χρόνια και η φράση της Μερκούρη από τον ίδιο χαιρετισμό, πως «ό,τι κατάφερε ο ελληνικός κινηματογράφος το κατάφερε χάρις στην επιμονή, στο πάθος, στο μεράκι και στην αυτοθυσία των εργατών του», είναι σα να ειπώθηκε... σήμερα! Δεν είναι τυχαίο, ότι η Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών, λίγο πριν την έναρξη του φετινού Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης προχώρησε σε συνέντευξη Τύπου, όπου παρουσιάστηκε η πραγματική κατάσταση της εθνικής κινηματογραφίας σήμερα. Εννοούμε την πραγματικότητα που δε «συγκινείται» από κάποιες συγκυριακές «εξάρσεις» στα εισιτήρια των ελληνικών ταινιών, ούτε από την απόπειρα των κρατικών φορέων να παρουσιάσουν το «ποτήρι»... «μισογεμάτο».

Θύμισαν, για παράδειγμα, ότι ενώ έχει θεσμοθετηθεί το 1,5% επί των τηλεοπτικών εσόδων υπέρ του κινηματογράφου, ουδείς ενδιαφέρεται επί μια δεκαετία να το εφαρμόσει. «Θύμισαν» ότι η χώρα εξακολουθεί να μη διαθέτει κρατική κινηματογραφική σχολή, ενώ ουδέποτε η πολιτεία διοργάνωσε ένα συνέδριο για να ακουστούν και να κατατεθούν όλες οι απόψεις. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν - για το μέγεθος του κρατικού «ενδιαφέροντος» για την ανάπτυξη της εθνικής κινηματογραφίας - οι «εν κρυπτώ ρυθμίσεις», όπως τις ονόμασε ο πρόεδρος της ΕΕΣ, Χ. Παπαδόπουλος. Ετσι: αφαιρείται η κρατική επιδότηση - ενίσχυση σε ταινίες που συμμετείχαν σε κινηματογραφικές εκδηλώσεις ή που βγήκαν στις αίθουσες! «Στη Δανία» σχολίασε ο ομιλητής, «δεν παίρνεις κρατική χρηματοδότηση αν δε βρεις αίθουσα. Εδώ, όταν βρεις αίθουσα, σε τιμωρούν. Η κυβερνητική πολιτική που εφαρμόζεται είναι: ταινίες στα ράφια». Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με το ντοκιμαντέρ. Αν ένα ντοκιμαντέρ συμμετείχε στα σχετικά τοπικά φεστιβάλ, χάνει το δικαίωμα να ενισχυθεί από το θεσμό των κρατικών βραβείων.

Με μεγάλο μέρος του καταγγελτικού λόγου της ΕΕΣ να αφιερώνεται στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, το οποίο κατηγόρησε για «γιγαντισμό» σε βάρος του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου και της εθνικής κινηματογραφίας εν γένει, τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο ευδιάκριτα. Η κριτική για απαξίωση, ουσιαστικά, της ελληνικής ταινίας έναντι της ξένης, από ένα φεστιβάλ μάλιστα που ιδρύθηκε ακριβώς για να στηρίξει την πρώτη, αλλά και ο οικονομικός γιγαντισμός της διοργάνωσης (2,5 δισεκατομμύρια δραχμές προϋπολογισμός, όταν το Κέντρο επιχορηγείται για όλη τη φετινή παραγωγή με 340 εκατομμύρια δραχμές) άφηνε σαφώς να εννοηθεί ότι η κρατική πολιτική για τον κινηματογράφο στηρίζεται στο εντυπωσιακό μεν... «πυροτέχνημα» δε.

Είναι φανερό ότι η εθνική κινηματογραφία χρειάζεται πολύ περισσότερα για να ευδοκιμήσει από τα... «απλά μαθήματα» κινηματογραφικής θεωρίας που δίνει στους κινηματογραφιστές ο υπουργός Πολιτισμού με κάθε, φεστιβαλική, ευκαιρία...