Είναι γεγονός ότι το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα που είναι υπό διαμόρφωση έχει στη χώρα μας υποστηρικτές, άμεσους ή έμμεσους, ανάμεσα στις πολιτικές δυνάμεις. Είναι όλες εκείνες οι δυνάμεις που συμφωνούν με τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ενωση (Μάαστριχτ) και αξιολογούν την καπιταλιστική Οικονομική Νομισματική Ενοποίηση (ΟΝΕ) ως κάτι αναγκαίο και θετικό.

Είναι φυσικό αυτή η θεμελιώδης τοποθέτηση να καθορίζει και τη θέση ενός κόμματος για το Ευρωσύνταγμα. Σε σχετική ψηφοφορία που έγινε πριν από λίγο καιρό στην Ευρωβουλή, οι ευρωβουλευτές του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ και ένας από τους ευρωβουλευτές του ΣΥΝ υπερψήφισαν το σχέδιο Ευρωπαϊκού Συντάγματος, ενώ ο άλλος ευρωβουλευτής του ΣΥΝ και οι ευρωβουλευτές του ΔΗΚΚΙ ψήφισαν λευκό.

Το ενδιαφέρον, όμως, στοιχείο δεν είναι αυτό. Η θέση των κομμάτων αυτών είναι λίγο έως πολύ γνωστή. Αυτό που παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον είναι ότι οι εκπρόσωποι των κομμάτων αυτών, στις δημόσιες τοποθετήσεις τους, αποφεύγουν να αναφερθούν στο Ευρωσύνταγμα και, όταν αναγκάζονται να το κάνουν, δυσκολεύονται να κρύψουν τον αντιλαϊκό του χαρακτήρα.

Για το λόγο αυτό, προσφεύγουν συνήθως σε ένα τέχνασμα: Υποστηρίζουν ότι το Ευρωσύνταγμα περιέχει δήθεν και θετικά και αρνητικά σημεία. Επειδή δεν μπορούν να βρουν πειστικά επιχειρήματα υπέρ, καταφεύγουν σ' αυτό το μείγμα, λες και ένα τέτοιο κείμενο είναι ένα μενού εστιατορίου, από όπου μπορείς να πάρεις ό,τι σου αρέσει και να αφήσεις τα υπόλοιπα παράμερα. Κάθε νομικοπολιτικό ντοκουμέντο αποτελεί μια ενότητα, έχει μια ενιαία κατεύθυνση και φιλοσοφία, παρά τις τυχόν επιμέρους αποχρώσεις ή ιδιομορφίες, οι οποίες, όμως, σε καμιά περίπτωση δεν αλλάζουν το βασικό. Ετσι και το σχέδιο Ευρωσυντάγματος εκφράζει την κυρίαρχη πολιτική και οικονομική εξουσία, εξυπηρετεί τις ανάγκες και επιδιώξεις της.

Το θεμελιώδες χαρακτηριστικό του σχεδίου Ευρωσυντάγματος είναι ότι συνοψίζει και προωθεί παραπέρα, με συνεχείς, ποικίλες και επίμονες αναφορές σε διάφορα άρθρα (ιδίως άρθρα 3, 4, 12), το δεδομένο ότι θεμέλιο της ΕΕ είναι η ελευθερία του κεφαλαίου, η ελεύθερη αγορά, η ασυδοσία δηλαδή των πολυεθνικών, του μεγάλου κεφαλαίου. Επίσης, επαναβεβαιώνεται και κατοχυρώνεται συνταγματικά όλη η πολιτική που σχετίζεται με την ΟΝΕ. Κατοχυρώνονται, δηλαδή, οι ανατροπές στις εργασιακές σχέσεις, στην Κοινωνική Ασφάλιση, οι ιδιωτικοποιήσεις, το ξήλωμα των κοινωνικών κατακτήσεων, η εξάπλωση της φτώχειας για τα λαϊκά στρώματα.

Με το σχέδιο Συντάγματος της ΕΕ, αποδυναμώνεται παραπέρα η εθνική κυριαρχία των κρατών. Επίσης, με το σχέδιο Ευρωσυντάγματος, η κατανομή αρμοδιοτήτων και εξουσιών ανάμεσα στα κράτη και στην ΕΕ καθορίζεται με τρόπο, που ευνοεί ολοένα και περισσότερο τη συγκέντρωση αρμοδιοτήτων και εξουσιών στην ΕΕ σε βάρος των εξουσιών των κρατών.

Το σχέδιο Συντάγματος ενισχύει ακόμη παραπέρα, και θεσμικά, το ρόλο των ισχυρών κρατών. Αυτό γίνεται κυρίως με την επέκταση της εφαρμογής της ειδικής πλειοψηφίας για τη λήψη αποφάσεων.

Εξάλλου, με το σχέδιο του ευρωπαϊκού Συντάγματος, γίνονται βήματα στην κατεύθυνση της κοινής ιμπεριαλιστικής εξωτερικής πολιτικής και άμυνας, μέσα βέβαια από τις εσωτερικές αντιθέσεις. Καθιερώνεται ο θεσμός του υπουργού Εξωτερικών της ΕΕ. Υπάρχει ρητή αναφορά σε στρατιωτικές αποστολές εκτός συνόρων της ΕΕ (άρθρο 40). Νομιμοποιούνται έτσι και αποκτούν το κύρος της συνταγματικής ισχύος οι ιμπεριαλιστικοί τυχοδιωκτισμοί.

Στο άρθρο 42 γίνεται ρητή αναφορά στο δόγμα του προληπτικού πολέμου, καθώς αναφέρεται σε κινητοποίηση στρατιωτικών μέσων για την πρόληψη τρομοκρατικής απειλής.

Οι υποστηρικτές της άποψης ότι το σχέδιο Ευρωσυντάγματος έχει και θετικά στοιχεία αναφέρονται κατά κανόνα στην ενσωμάτωση της Χάρτας Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Ομως και εκεί, τα πράγματα είναι ξεκάθαρα σε βάρος των λαϊκών συμφερόντων και των κατακτήσεων των εργαζομένων.

Για παράδειγμα, απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά στη λαϊκή κυριαρχία. Η αναφορά στο δικαίωμα στην απεργία είναι επιεικώς προβληματική και ανεπαρκής, ενώ κατοχυρώνεται, για πρώτη φορά, η «επιχειρηματική ελευθερία» (άρθρο 16)! Αντίθετα, κατοχυρώνεται το λοκ - άουτ στο άρθρο 28.

Στο ίδιο μέρος περιλαμβάνονται μερικές υποκριτικές διακηρύξεις. Ετσι, υπάρχει δήθεν κατοχύρωση του τεκμηρίου αθωότητας (άρθρο 48) ή της προστασίας των προσωπικών δεδομένων (άρθρο 8), τα οποία, όμως, έχουν πληγεί σοβαρά στην πράξη με τις Συνθήκες Σένγκεν, Ευρωπόλ και τη νομιμοποίηση του ηλεκτρονικού φακελώματος. Πώς συμβαδίζει το δικαίωμα έκφρασης στο άρθρο 11 με την απαγόρευση των κομμουνιστικών κομμάτων σε πολλές από τις χώρες της ΕΕ;

Δεν υπάρχει βέβαια, ούτε κατά διάνοια, αναφορά στη δημόσια δωρεάν Παιδεία (άρθρο 14) ή στη δημόσια δωρεάν Υγεία για όλους (άρθρο 35), όπως υπήρχε παλαιότερα, έστω και υποκριτικά, σε κάποια αστικά Συντάγματα. Η ΕΕ κινείται στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση, της ιδιωτικοποίησης και εμπορευματοποίησης.

Τελευταία, διαφαίνεται η τάση να υπάρξουν φωνές, που θα καταφέρονται ενάντια στο σχέδιο Ευρωπαϊκού Συντάγματος, από θέσεις, όμως, που κατά βάθος δε διαφέρουν πολύ από εκείνες των υποστηρικτών του. Είναι χαρακτηριστικές οι τοποθετήσεις του προέδρου του ΣΥΝ Ν. Κωνσταντόπουλου στη Βουλή στις 22 και 23 Οκτώβρη, όταν συζητήθηκε το θέμα αυτό σε δύο ειδικές συνεδριάσεις.

Στην πραγματικότητα, ο πρόεδρος του ΣΥΝ εξέφρασε την αντίθεσή του σε πλευρές του Ευρωσυντάγματος, αλλά όχι στη συνολική του φιλοσοφία και κατεύθυνση, παρότι άφησε να εννοηθεί ότι ενδεχόμενα θα το καταψήφιζε. Ο ΣΥΝ υποστηρίζει σταθερά την καπιταλιστική ενοποίηση και την ΟΝΕ, αφού εμμένει στη θετική ψήφο που έδωσε στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ενωση (Συνθήκη του Μάαστριχτ). Τη θέση αυτή επανέλαβε ο Ν. Κωνσταντόπουλος, αναφερόμενος μάλιστα στο γεγονός ότι η παράταξή του με συνέπεια υποστηρίζει αυτήν την πορεία, ασκώντας έμμεσα κριτική στο ΠΑΣΟΚ, που κάποτε ήταν αντίθετο με την ΕΟΚ.

Ο ΣΥΝ υπερθεματίζει, επίσης, στα ζητήματα της παραπέρα αποδυνάμωσης της εθνικής κυριαρχίας και της ενίσχυσης των ισχυρών, ιμπεριαλιστικών κρατών. Ετσι, τάχθηκε υπέρ της παραπέρα κατάργησης της ομοφωνίας και στηρίζει την ομοσπονδιοποίηση της ΕΕ, αποκρύπτοντας τον ταξικό της χαρακτήρα.

Επιπλέον, στην ομιλία του στη Βουλή, ο πρόεδρος του ΣΥΝ δεν καταδίκασε τον Ευρωστρατό και δε στηλίτευσε το άρθρο 42, που υιοθετεί επίσημα το ΝΑΤΟικό δόγμα του προληπτικού πολέμου, αλλά δίνει τη δυνατότητα για τη δράση του Ευρωστρατού και στο εσωτερικό της ΕΕ για την κατάπνιξη, ουσιαστικά, των λαϊκών κινημάτων, με το πρόσχημα πάντα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Ασκησε μόνο κριτική στην εξάρτηση του Ευρωστρατού από το ΝΑΤΟ.

Πού εστιάζει την κριτική του ο ΣΥΝ; Στο ότι το Ευρωσύνταγμα υιοθετεί τον ελεύθερο ανταγωνισμό, την αχαλίνωτη κυριαρχία των δυνάμεων της αγοράς, το νεοφιλελευθερισμό. Και αντιπροτείνει τη «δημοκρατική ευθύνη ρύθμισης του ανταγωνισμού» και τη «δημοκρατική ευθύνη καθιέρωσης πλαισίου υγιούς ανταγωνισμού»¹! Δηλαδή, ο ΣΥΝ επιθυμεί ΟΝΕ με δημοκρατική ευθύνη, νεοφιλελευθερισμό με υγιή ανταγωνισμό, καπιταλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο. Ασκεί, μάλιστα, κριτική στη σοσιαλδημοκρατία, επειδή «έχει μετατοπιστεί σε νεοσυντηρητικές θέσεις» και «θεωρεί τις ιδέες του δημοκρατικού σοσιαλισμού ξεπερασμένες και ενοχλητικές» ².

Τέλος, ο ΣΥΝ δεν παραδέχεται ότι η Χάρτα Δικαιωμάτων σηματοδοτεί σημαντική οπισθοδρόμηση στον τομέα των κοινωνικών και δημοκρατικών δικαιωμάτων. Επισημαίνει μόνον ότι «είναι σε πολλές περιπτώσεις πίσω και από τα εθνικά Συντάγματα». Η μισή αυτή κριτική παρατήρηση γίνεται στη συνέχεια το όχημα για να περάσει ολότελα στην ακριβώς αντίθετη όχθη, υποστηρίζοντας ότι η Χάρτα «θα μπορούσε να αξιοποιηθεί ως βάση για μια πολιτική επέκτασης των δικαιωμάτων»³. Δηλαδή, η Χάρτα δεν είναι και τόσο καλή για τους εργαζόμενους, αλλά μπορεί και να αποδειχθεί πολύ καλή!

Ολες αυτές οι αντιφάσεις υπάρχουν, γιατί ο ΣΥΝ είναι με την ΟΝΕ, συμφωνεί με την κατεύθυνσή της, αλλά προσπαθεί να την εξωραΐσει, να της προσδώσει ανθρώπινο πρόσωπο. Προσπαθεί, παράλληλα, να κρύψει τη συμφωνία του με το Μάαστριχτ και να εμφανιστεί ότι, τάχα, ασκεί κριτική ή και ότι απορρίπτει ακόμη το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα. Αυτό γίνεται, γιατί ο ΣΥΝ προσπαθεί, ενόψει και εκλογών, να ενισχύσει το αριστερό του προφίλ, να παραπλανήσει εκείνους από τους οπαδούς του, που αντιλαμβάνονται πλέον την ιμπεριαλιστική, αντιλαϊκή και αντιδημοκρατική φυσιογνωμία της ΕΕ.

Πρόκειται, δίχως αμφιβολία, για ένα σχέδιο Συντάγματος της ΕΕ, που συμβάλλει στην ενίσχυση της εξουσίας των ισχυρών, στην ένταση της υπερεκμετάλλευσης και καταλήστευσης των εργαζομένων. Το Σύνταγμα αυτό θα συμβάλει, ώστε οι πλούσιοι να γίνουν πλουσιότεροι και οι εργαζόμενοι να γίνουν φτωχότεροι. Το σχέδιο Συντάγματος είναι σαφώς αντιδραστικό, αντιδημοκρατικό. Είναι, δίχως αμφιβολία, ένα ευρωπαϊκό Σύνταγμα της ολιγαρχίας.

Ετσι, η μόνη στάση που ωφελεί το λαό μας είναι η πλήρης και ουσιαστική απόρριψή του. Κανένα φύλλο συκής και κανένα τέχνασμα δεν μπορεί να κρύψει αυτήν την αλήθεια.

1. Πρακτικά Βουλής, 23/10/2003, σ. 427.

2. Πρακτικά Βουλής, 22/10/2003, σ. 382.

3. Πρακτικά Βουλής, 23/10/2003, σ. 427.