Πολλά παραμένουν τα σκοτεινά σημεία στις χρονοβόρες, όπως αποδεικνύονται, δικαστικές έρευνες για τις ύποπτες διασυνδέσεις τής πάλαι ποτέ κρατικής, πετρελαϊκής εταιρίας Elf με σημαίνοντα πρόσωπα της πολιτικής σκηνής της Γαλλίας, που βρέθηκαν στην εξουσία από διάφορες κυβερνητικές θέσεις. Εκτός από το, ευρέως διαδεδομένο όπως φαίνεται, φαινόμενο του χρηματισμού, η ανάμειξη της Elf τόσο στον κρατικό μηχανισμό, τον οποίο αξιοποίησε και αξιοποιεί τα μέγιστα προς όφελός της και αντίστροφα, όσο και στη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής του Παρισιού σε ένα ιδιαίτερα σημαντικό και μεγάλο κομμάτι της αφρικανικής ηπείρου, διαφαίνεται καίρια.

Είναι δεδομένο ότι τα στοιχεία που έγιναν γνωστά, αλλά και όσα πρόκειται, τελικά, να δουν το φως της δημοσιότητας δε θα είναι παρά μόνο ένα μικρό κομμάτι της αλήθειας, όσο θα προλάβει να δει η κοινή γνώμη πριν το σύστημα καταφέρει να «κλείσει» και πάλι το παραπέτασμα, προς όφελος των συμφερόντων της τάξης που εξυπηρετεί. Εντούτοις, και μόνο αυτά τα λίγα στοιχεία, και ο συνδυασμός τους, είναι αρκετά για να καταλήξει κανείς σε ορισμένα πρώτα, χρήσιμα, και κυρίως αποκαλυπτικά συμπεράσματα για το μέγεθος της διαπλοκής, αλλά και για την εμβέλεια της επιρροής της στις τύχες και άλλων χωρών και λαών, προκειμένου να εξυπηρετηθούν τα συμφέροντα των γνωστών «λίγων και εκλεκτών».

Το τέλος της γαλλικής αποικιοκρατίας στην αφρικανική ήπειρο δε σήμανε, φυσικά, και την αποδυνάμωση του ενδιαφέροντός της για το πλούσιο, σε πετρέλαιο, υπέδαφός της. Κύριο μέλημα του Παρισιού ήταν και είναι ο επαρκής εφοδιασμός της μητρόπολης με ενέργεια. Ως κύρια πηγή εφοδιασμού δε θα μπορούσε παρά να προβάλλει η Κεντρική Αφρική, στις αρχές της δεκαετίας του '60, όπως υποστηρίζουν σειρά από ιστορικά στελέχη τόσο της γαλλικής πετρελαϊκής εταιρίας, όσο και των γαλλικών μυστικών υπηρεσιών σε σχετικό ντοκιμαντέρ που, προσφάτως, προβλήθηκε στο γαλλογερμανικό τηλεοπτικό δίκτυο Arte. Μια περιοχή όπου η γαλλική διπλωματία και το γαλλικό κεφάλαιο είχε, την εποχή εκείνη, ελεύθερο πεδίο δράσης, χωρίς ανταγωνισμούς, σε αντίθεση με την, εξίσου, προσοδοφόρα Μέση Ανατολή, όπου, όμως, θα έπρεπε να βρίσκεται σε διαρκή αγώνα δρόμου με τα αντίστοιχα βρετανικά συμφέροντα.

Με βάση αυτήν την οπτική γωνία, «γεννήθηκε» το 1965 η Elf Aquitaine με πρώτο στόχο τη διείσδυση στην Γκαμπόν. Ο «σκοπός αγιάζει τα μέσα» και ο σκοπός επιτεύχθηκε εύκολα από τη στιγμή που ανέλαβαν δράση οι «ειδικοί»: Οι πράκτορες των γαλλικών μυστικών υπηρεσιών, όπως διαβεβαιώνουν με δηλώσεις τους δύο από αυτούς, που πλέον έχουν συνταξιοδοτηθεί, οι Maurice Robert και Robert Maloubier. «Κλειδί» στην επιτυχία της αποστολής τους, της διασφάλισης του δρόμου του πετρελαίου προς το Παρίσι, θεωρήθηκε η εξασφάλιση του απόλυτου ελέγχου των πολιτικών - οικονομικών εξελίξεων στις πετρελαιοπαραγωγές αφρικανικές χώρες, μέσω της ανάδειξης «δικών» τους ανθρώπων.

Ο, μέχρι σήμερα, Πρόεδρος της Γκαμπόν, Ομάρ Μπόνγκο, φαίνεται ότι υπήρξε ένας από τους βασικούς «συμμάχους» των γαλλικών πετρελαϊκών συμφερόντων στην ευρύτερη περιοχή της ηπείρου του. Στόχος η «τάξη και η σταθερότητα» στις χώρες - πηγές του πετρελαίου, όπως δήλωνε χαρακτηριστικά ο πρώτος Πρόεδρος της Elf Πιερ Γκιγιομά, γνωστός και ως «εμίρης της Δημοκρατίας». Σταδιακά, ένα ολόκληρο τμήμα των γαλλικών μυστικών υπηρεσιών μετατρέπεται σε εξειδικευμένο υπάλληλο της πετρελαϊκής εταιρίας. Είναι εύκολο να κατανοήσει κανείς την ευκολία με την οποία η άποψη περί «διαφύλαξης των πετρελαϊκών μας συμφερόντων» λαμβάνει τη διάσταση της κυριαρχίας στην πολιτική σκηνή κάθε ζωτικής πετρελαιοπαραγωγού χώρας. Η τακτική αυτή ακολουθήθηκε, με επιτυχία όπως είναι σήμερα εμφανές, μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του '70, με τη σιωπηρή, πλην σθεναρή, υποστήριξη του Μεγάρου των Ηλυσίων Πεδίων.

Το σκηνικό υπόκειται σε ορισμένες αλλαγές, μόλις στις αρχές της δεκαετίας του '80, με την ανάδειξη στην προεδρία της Elf του Albin Chalabron. Ο νέος Πρόεδρος επιλέγει να είναι, ελαφρώς, πιο διεκδικητικός. Οπως ο ίδιος αφήνει να εννοηθεί, επιθυμεί να υπηρετεί μόνο δύο αφεντικά: την Elf και το κράτος, και όχι όλους τους ενδιάμεσους αξιωματούχους των μυστικών υπηρεσιών, που προσέφεραν, μέχρι εκείνη τη στιγμή, τις υπηρεσίες τους, με το αζημίωτο φυσικά.

Ο Chalabron, προκειμένου να υπηρετήσει την επιλογή του, «ανοίγει διάπλατα την πόρτα» στην άμεση ανάμειξη του πολιτικού κόσμου στην προσπάθεια διασφάλισης των συμφερόντων της Elf στην Αφρική. Καθοριστικό ρόλο στον «εσωτερικό αυτό πόλεμο» διαδραματίζει «το καλό παιδί» των γαλλικών μυστικών υπηρεσιών, ο Πρόεδρος της Γκαμπόν Ομάρ Μπόνγκο, ο οποίος, προς δικό του όφελος και ασφάλεια, «ψηφίζει» υπέρ της ενεργότερης ανάμειξης των πολιτικών, αφήνοντας στο περιθώριο των επαφών του τους, μέχρι πρότινος, μέντορές του.

Ο «πόλεμος» αυτός, επί της ουσίας, δεν έληξε ποτέ. Οι γαλλικές μυστικές υπηρεσίες συνέχισαν τη δράση τους ενώ, την ίδια στιγμή, ενεργότερο ρόλο ανέλαβαν και οι πολιτικοί, και όλοι μαζί εργάστηκαν με «αυτοθυσία» για την Elf και την τάξη τους φυσικά. Στο πλαίσιο της «κοινής αυτής προσπάθειας» η αλληλοδιαπλοκή έγινε ακόμη μεγαλύτερη και, όπως είναι αναμενόμενο, όσο περισσότερα πρόσωπα εμπλέκονται τόσο πιο δύσκολο είναι μία τέτοια υπόθεση να κρατηθεί ολοκληρωτικά στο σκοτάδι.

Ορισμένες πλευρές αυτής της άρρηκτης σύνδεσης του Μεγάρου των Ηλυσίων Πεδίων με την Elf «αποκαλύφθηκαν» στα μάτια της κοινής γνώμης. Ανάμεσα σε αυτές τις «αποκαλύψεις» εντάσσεται και η περίπτωση του Ρολάν Ντυμά, πρώην Προέδρου του Συνταγματικού Συμβουλίου, ο οποίος, αν και παραδέχτηκε ότι έγινε αποδέκτης μεγάλων χρηματικών ποσών τόσο από την εταιρία όσο και από τους ίδιους τους ηγέτες ορισμένων αφρικανικών χωρών, προκειμένου να υπερασπίσει και να διαφυλάξει την παραμονή τους στην εξουσία, με απώτερο σκοπό να εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη, και χαμηλού κόστους, μετάγγιση πετρελαίου στη μητρόπολη.

Οι αρχές της δεκαετίας του '90 βρίσκουν την πολιτική σκηνή του Παρισιού «γεμάτη από πετρέλαιο-αφρικανικά καρκινώματα», όπως χαρακτηριστικά σχολιάζει ο πολιτειολόγος Jean Francois Bayart. Κανένας Γάλλος Πρόεδρος, από τον Valery Giscard d' Estaing μέχρι και τον Francois Mitterand, δε διανοήθηκε, όπως ήταν αναμενόμενο, να παρέμβει ή έστω και να απεγκλωβίσει τον κρατικό μηχανισμό από τη δράση και τους σχεδιασμούς της Elf Aquitaine και των συμφερόντων της. Αντίθετα, με την πάροδο των χρόνων, διαχωρίστηκε ακόμη καλύτερα ο ρόλος των πολιτικών αλλά και των μυστικών πρακτόρων.

Ετσι, από τα μέσα του '80 και μετά, την επικοινωνία με τους Αφρικανούς ηγέτες αναλαμβάνουν πρόσωπο με πρόσωπο οι πολιτικοί, ενώ οι μυστικοί πράκτορες επιδίδονται σε έναν αγώνα δρόμου για τη διασφάλιση της τράπεζας της Elf και των Αφρικανών μεγαλοεπιχειρηματιών εταίρων της, (French Intercontinental Bank for Africa - FIBA - 43% ανήκει στην Elf, 50,9% σε ιδιώτες μετόχους, εκ του οποίου το 35% σε συγγενείς του Προέδρου της Γκαμπόν), έτσι ώστε να διευκολυνθεί και η επέκταση των δραστηριοτήτων της εταιρίας και στην κεντρική Ασία.

Ιδιαίτερα αποκαλυπτικές για την ανάμειξη της Elf, μέσω της γαλλικής διπλωματίας, στις πολιτικές εξελίξεις των χωρών, που απομυζεί τόσο πετρελαϊκά όσο και οικονομικά, είναι οι περιπτώσεις, εκτός από την Γκαμπόν, της Αγκόλας και του Κονγκό. Υπό τις ευλογίες του προέδρου της εταιρίας, από το 1987, Loik Le Floch-Prigent, τις οδηγίες του υπευθύνου της εταιρίας στην Γκαμπόν, Andre Tarallo, και την ενεργή συμμετοχή των ανδρών του, αλλά και του μεγάλου στόλου αεροσκαφών που του διαθέτει η εταιρία μέσω του υπουργείου Εσωτερικών επί Charles Pasqua, ο νέος, τότε, υπεύθυνος Γενικών Υποθέσεων της Elf, Alfred Sirven, αναλαμβάνει να «δρομολογήσει» τις εξελίξεις στις δύο αυτές χώρες.

Τα εκτελεστικά του όργανα δεν είναι μυστικοί πράκτορες, αλλά γνωστοί ευρωβουλευτές των Γάλλων Φιλελευθέρων, οι Philippe Bohn και Yves Verwaede, οι οποίοι έχουν σειρά επαφών και συνομιλιών με τον ηγέτη της οργάνωσης UNITA, που διεκδικεί την εξουσία στην Αγκόλα, Jonas Savimbi, στα μέσα της τρέχουσας δεκαετίας, σύμφωνα με δηλώσεις των ίδιων των ευρωβουλευτών. Την ίδια στιγμή, εξέχουσες προσωπικότητες του υπουργείου Εξωτερικών της Γαλλίας, όπως ο Bernard du Chaffaut, βρίσκονται σε διαρκή επικοινωνία με την επίσημη κυβέρνηση της χώρας και τον Πρόεδρο Eduardo dos Santos, στον οποίο, επίσης, παρέχουν την υποστήριξή τους. Η τροφοδοσία σε όπλα έχει εκατέρωθεν κατεύθυνση και όσο ο εμφύλιος καλά κρατεί στην Αγκόλα, τόσο πιο ανεπηρέαστα η Elf εξορύσσει πετρέλαιο.

Σε ανάλογες καταγγελίες έχει προβεί και ο πρώην Πρόεδρος του Κονγκό, Pascal Lissouba, ο οποίος παραδέχτηκε ότι, μετά από παρακίνηση του Προέδρου της Γκαμπόν Omar Bongo, δέχτηκε τη χρηματοδότηση της προεκλογικής του εκστρατείας από την Elf, όπως επίσης αξιοποίησε και τους συμβούλους που του παραχώρησε η εταιρία. Η απογοήτευση ήταν μεγάλη για τον Lissouba, που δε δίστασε να αποστείλει και επιστολή διαμαρτυρίας στα κεντρικά γραφεία της εταιρίας στο Παρίσι τον Νοέμβριο του 1997, όταν ανακάλυψε ότι ο αντίπαλός του και νυν Πρόεδρος της χώρας, Sassou N' Guesso, επίσης, στηρίχτηκε από την Elf, η οποία, μάλιστα, του εξασφάλισε και όπλα από την Αγκόλα.

Παρά την απόκρυψη μεγάλου μέρους της αλήθειας από τον ηττημένο των εκλογών στον Κονγκό, με στόχο να διατηρήσει στην ιδιοκτησία του μεγάλη ξενοδοχειακή μονάδα στη Γαλλία, η οποία αποτέλεσε την αμοιβή του για την υπογραφή ευνοϊκών συμβάσεων με την Elf, τα έγγραφα τα οποία ο Lissouba διοχέτευσε στα ΜΜΕ εμπεριέχουν πληθώρα επιβαρυντικών στοιχείων. Ιδιαίτερα σημαντικές είναι οι αποκαλύψεις για τη δραστηριότητα της FIBA στη χορήγηση μεγάλων χρηματικών ποσών σε παραστρατιωτικές οργανώσεις, που λυμαίνονται τόσο το έδαφος της δικής του χώρας όσο και των γειτονικών αφρικανικών κρατών.

Η ανάληψη της Προεδρίας της Elf Aquitaine από τον Philippe Jaffre, το 1997, αλλά και η μερική ιδιωτικοποίησή της, ουδεμία επίπτωση είχε, όπως αναδεικνύεται από τις συνεχιζόμενες -πλην ποτέ ολοκληρωμένες- δικαστικές έρευνες, στην πολυεπίπεδη και ποικίλη δραστηριότητα της εταιρίας στην αφρικανική ήπειρο. Οσο περισσότερο εντείνονται οι ανακρίσεις αλλά και οι συζητήσεις για τις συμφωνίες, τις πρωτοβουλίες και τις «περίεργες» πολιτικο-στρατιωτικές εφήμερες συμμαχίες της, τόσο εντονότερη γίνεται η αίσθηση ότι το μέγεθος της διαπλοκής της πετρελαϊκής εταιρίας με τον πολιτικό κόσμο της Γαλλίας, αλλά και τις κυβερνήσεις - καθεστώτα των συνεργαζόμενων αφρικανικών χωρών είναι πολύ ευρύτερο και βαθύτερο από ό,τι έχει δει και ό,τι πρόκειται να δει το φως της δημοσιότητας ποτέ.

Οι ρωγμές φωτός που επέτρεψαν στην κοινή γνώμη να «πάρει μια ιδέα» για τα «εθνικά συμφέροντα» και τον τρόπο εξυπηρέτησής τους δεν ήταν παρά το αποτέλεσμα των, αναμενόμενων, ενδοκεφαλαιακών συγκρούσεων και του εσωτερικού ανταγωνισμού αντιθετικών συμφερόντων που έσεισαν προς στιγμήν τα πλοκάμια της εταιρίας, για να επιστρέψουν σύντομα και μεθοδικά στην εικόνα της ημικρατικής, συμφέρουσας για το εθνικό καλό και την ευμάρεια του Γάλλου πολίτη, πετρελαϊκής εταιρίας. Το μόνο που μένει να περιμένει κανείς για να αποκαλυφθεί, ίσως, άλλο ένα μικρό κομμάτι του παζλ δεν είναι παρά η επόμενη «εσωτερική σεισμική δόνηση» ή η «ελεγχόμενη έκρηξη», που θα προκαλέσει ο πετρελαϊκός ανταγωνισμός σε παγκόσμιο επίπεδο.