Την τελευταία μέρα του Οκτώβρη διεξάγεται στην Ουκρανία ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών. Αν και στις εκλογές συμμετέχει μια ντουζίνα υποψηφίων, εδώ και καιρό τα ντόπια και διεθνή ΜΜΕ έχουν καταφέρει να πείσουν την πλειοψηφία του ουκρανικού λαού, όπως τουλάχιστον δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, πως θα πρέπει να διαλέξει ανάμεσα σε δύο: Στον Βίκτορ Γιανουκόβιτς, νυν πρωθυπουργό, υποστηριζόμενο από το «Κόμμα των περιοχών» και άλλες κεντρώες δυνάμεις, και στον Βίκτορ Γιούσενκο, ηγέτη του δεξιού συνασπισμού «Η Ουκρανία μας», που στηρίζεται από το σύνολο των δεξιών και μέρος κεντρώων δυνάμεων.

Για πολιτικούς «που βγαίνουν από ίδιο πηγάδι» έκανε λόγο ο Πιοτρ Σιμονιένκο, Α΄ Γραμματέας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ουκρανίας κι υποψήφιος Πρόεδρος, που μαζί με τον Αλεξάντρ Μορόζ, πρόεδρο του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ουκρανίας, και την Νατάλια Βιτρένκο, πρόεδρο του Προοδευτικού Σοσιαλιστικού Κόμματος Ουκρανίας, κλείνουν τον κατάλογο των υποψηφίων, που, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, θα συγκεντρώσουν ένα υπολογίσιμο ποσοστό ψήφων, το οποίο ίσως κρίνει τον υποψήφιο Πρόεδρο στο δεύτερο γύρο των εκλογών.

Η έντονη προεκλογική περίοδος συνοδεύτηκε από τη ρίψη αυγών ενάντια σε υποψηφίους, από μικροσυμπλοκές μεταξύ υποστηρικτών διαφορετικών παρατάξεων, αλλά και από την ύποπτη «ασθένεια» του Β. Γιούσενκο. Για δηλητηρίαση από ουσία που χρησιμοποιείται σε βιολογικά όπλα κάνει λόγο το επιτελείο του, που μάλιστα λέγεται ότι του προξένησε παράλυση της αριστερής πλευράς του προσώπου του, για την οποία πήγε στην Αυστρία για θεραπεία. Από την άλλη και ο Β. Γιανουκόβιτς χρειάστηκε να νοσηλευτεί μετά από ρίψη αντικειμένου, που του πέταξε «άγνωστος» σε προεκλογική περιοδεία.

Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς: Αν πράγματι οι δύο τους προέρχονται από το ίδιο κοινωνικο-οικονομικό στρώμα, γιατί τόση όξυνση κι αντιπαλότητα; Κι όμως, το αντίτιμο αυτής της μάχης είναι ιδιαίτερα υψηλό, γιατί μπορεί και οι δύο να αποτελούν «βλαστάρια» του ίδιου «δέντρου», δηλαδή της ντόπιας αστικής τάξης, μα αυτό δε σβήνει το γεγονός πως εκπροσωπούν δύο διαφορετικές οικονομικές «κάστες», που κυβερνούν την Ουκρανία μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού και τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης. Οι ίδιοι δεν κρύβουν τη σχέση τους με τον κόσμο του κεφαλαίου, του χρήματος. Αλλωστε, ο υποψήφιος και νυν πρωθυπουργός, Β. Γιανουκόβιτς, είναι ένας από τους «καθαρόαιμους» εκπροσώπους της νεοαστικής τάξης. Μεγαλοεπιχειρηματίας από την περιοχή του Ντονιέτσκ, πρόλαβε στα νιάτα του, επί ΕΣΣΔ, να μπει δύο φορές στη φυλακή για υποθέσεις του κοινού ποινικού δικαίου. Οι επιχειρηματίες που τον στηρίζουν (η «ομάδα του Ντονιέτσκ»), των οποίων τα συμφέροντα φέρεται να εκπροσωπεί ο Γιανουκόβιτς, συνεργάζονται στενά με το ρωσικό κεφάλαιο που διεισδύει τα τελευταία χρόνια στην Ουκρανία, κι από κοινού με αυτό φέρεται να ελέγχει βασικά τον ενεργειακό τομέα, τον ορυκτό πλούτο, τις εναπομείνασες μεγάλες μεταλλουργικές επιχειρήσεις και άλλες βιομηχανικές μονάδες.

Από την άλλη ο Γιούσενκο φέρεται να συνδέεται περισσότερο με τους επιχειρηματίες που ελέγχουν το δίκτυο εμπορίας καταναλωτικών αγαθών, εξαγωγικές εταιρίες, αλλά και τη βιομηχανία τροφίμων, καθώς επίσης με το δυτικό, πρώτα απ' όλα το αμερικανικό, κεφάλαιο. Να σημειωθεί πως ο ίδιος είχε τοποθετηθεί, με άμεση υπόδειξη των ΗΠΑ, στη θέση του πρωθυπουργού στις 22.12.1999 κι έφυγε από αυτό το πόστο στις 27.4.2001 μετά από κινητοποιήσεις των αριστερών πολιτικών δυνάμεων. Στο παρελθόν η Αμερικανίδα σύζυγός του, ουκρανικής καταγωγής, εργαζόταν στο υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, ενώ από πολλούς θεωρείται άνθρωπος της CIA.

Οπως και να 'χει, όμως, είναι φανερό πως πέρα από τις εσωτερικές, «οικογενειακές» συγκρούσεις της ουκρανικής αστικής τάξης, στις προεδρικές εκλογές αναμετριούνται και διεθνή οικονομικο-πολιτικά συμφέροντα.

Η γεωπολιτική σημασία του αποτελέσματος των εκλογών φάνηκε και από τους «επισκέπτες» της προεκλογικής περιόδου. Ανάμεσα σ' αυτούς ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλ. Πούτιν, αλλά και ο γνωστός Χ. Κίσινγκερ, που συναντήθηκε και με τους δύο βασικούς υποψηφίους Προέδρους.

Να θυμίσουμε πως η Ουκρανία είναι η μεγαλύτερη, μετά τη Ρωσία, πρώην Σοβιετική Δημοκρατία. Από αυτήν περνούν σημαντικοί οδικοί-σιδηροδρομικοί άξονες και αγωγοί μεταφοράς ενεργειακών πρώτων υλών από την Ανατολή προς τη Δύση. Εχει επίσης η ίδια σοβαρές ενεργειακές πηγές και βιομηχανική βάση. Και εδώ αξίζει να φέρουμε στη μνήμη μας το σκάνδαλο «ΚΑΛΤΣΟΥΓΚΑ», που είχε ξεσπάσει πριν δύο χρόνια, όταν οι ΗΠΑ κατηγόρησαν την Ουκρανία ότι είχε πουλήσει στο Ιράκ το συγκεκριμένο αμυντικό οπλικό σύστημα, το οποίο κατασκευάζει μαζί με τη Ρωσία και πήρε το όνομά του από το «πλεκτό» με μεταλλικούς κρίκους ένδυμα, που φορούσαν το Μεσαίωνα οι πολεμιστές της περιοχής. Τότε οι ΗΠΑ είχαν θέσει σε διεθνή «καραντίνα» τον Πρόεδρο της Ουκρανίας, Λ. Κούτσμα, και είχαν διατυπώσει μια σειρά αποικιοκρατικών όρων στην Ουκρανία. Τελικά οι σχέσεις τους εξομαλύνθηκαν με τη συμμετοχή ουκρανικού στρατιωτικού σώματος στην κατοχή του Ιράκ. Ως νέο «αγκάθι» ήρθε η πρόσφατη απομάκρυνση του φιλο-ΝΑΤΟικού υπουργού Αμυνας Γ. Μαρτσούκ. Ετσι το πρόβλημα του γεωπολιτικού προσανατολισμού της Ουκρανίας παραμένει κι οξύνεται με πρωτοβουλίες που παίρνει η ρωσική πλευρά, ως αντιστάθμισμα στην επέκταση του ΝΑΤΟ και της ΕΕ προς ανατολάς.

Στις προεδρικές εκλογές εντονότατα μπαίνει το ερώτημα με ποιον θα «βαδίσει» η Ουκρανία τα επόμενα χρόνια. Ο Γιούσενκο δεν κρύβει πως βλέπει μια Ουκρανία ενταγμένη στις «ευρωατλαντικές δομές», συστατικό μέρος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Αντίθετα, ο Γιανουκόβιτς δηλώνει πως είναι αντίθετος στην ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και είναι υπέρμαχος της συμμετοχής της χώρας στον Ευρωασιατικό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ), που συγκροτεί η Ρωσία, μαζί με τη Λευκορωσία, το Καζαχστάν και την Ουκρανία. Οπως όμως έχει προειδοποιήσει η ΕΕ την Ουκρανία, η ένταξή της στον ΕΟΧ θα απομακρύνει ακόμη περισσότερο το ενδεχόμενο ένταξής της στην ΕΕ. Επίσης, ο Γιανουκόβιτς με δηλώσεις του τάχθηκε υπέρ της διπλής υπηκοότητας και της καθιέρωσης της ρωσικής γλώσσας ως δεύτερης κρατικής, μια και σήμερα αυτή μιλά κάθε δεύτερη ουκρανική οικογένεια.

Το ΚΚ Ουκρανίας, με την προβολή του δικού του υποψηφίου, προσπάθησε να δείξει στους εργαζόμενους της Ουκρανίας πως δεν έχουν όφελος να διαλέξουν κάποιον από τους δύο εκπροσώπους της αστικής τάξης, που ευθύνεται για τους μισθούς και τις συντάξεις πείνας, την ανεργία, την εγκατάλειψη της χώρας τουλάχιστον από 5 εκατομμύρια ανθρώπους, οι οποίοι έφυγαν προς αναζήτηση καλύτερης τύχης. Ο ηγέτης του ΚΚ Ουκρανίας προσπάθησε στο προεκλογικό του πρόγραμμα να αποτυπώσει μια σειρά κοινωνικών κατακτήσεων που υπήρχαν επί σοσιαλισμού και χάθηκαν ή χάνονται, όπως η δημόσια δωρεάν Υγεία, η δωρεάν Παιδεία, οι αξιοπρεπείς μισθοί και συντάξεις, η Κοινωνική Ασφάλιση. Δεσμεύτηκε πως θα σταματήσει τις ιδιωτικοποιήσεις και θα προχωρήσει σε εθνικοποιήσεις σε τομείς στρατηγικής σημασίας. Πως θα επιβάλει κρατικό μονοπώλιο στο εξωτερικό εμπόριο, στο εμπόριο των αλκοολούχων ποτών, του καπνού, των φαρμάκων. Πως θα επιβάλει κρατική ρύθμιση των τιμών στα καύσιμα, στα μέσα μεταφοράς, στις δημοτικές και κοινωφελείς υπηρεσίες. Πως θα στηρίξει την ντόπια βιομηχανία και θα φτάσει την παραγωγή στα επίπεδα που είχε το 1990. Ο Π. Σιμονιένκο τάσσεται επίσης ενάντια στην αγοραπωλησία της αγροτικής γης και υπέρ της αναγέννησης των αγροτικών συνεταιρισμών. Υποστηρίζει την καθιέρωση της ρωσικής γλώσσας ως δεύτερης κρατικής γλώσσας.

Σ' ό,τι αφορά στα διεθνή ζητήματα τοποθετείται ενάντια στην ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ και υπέρ της άμεσης επιστροφής στη χώρα του εκστρατευτικού σώματος της Ουκρανίας που βρίσκεται στο Ιράκ.

Ο Π. Σιμονιένκο σημειώνει ταυτόχρονα πως τα μέτρα που προτείνει μπορεί να τα εγγυηθεί μόνο μια «λαϊκή εξουσία, ένα κοινωνικά προσανατολισμένο κράτος και μια δίκαιη κοινωνία, για τα οποία αγωνίζεται το ΚΚ Ουκρανίας».

Σχετικά με τη συμμετοχή της Ουκρανίας στον ΕΟΧ ο ηγέτης του ΚΚ Ουκρανίας τοποθετείται υπέρ. Κι αυτό επειδή θεωρεί πως αυτή θα βοηθήσει στην επαναδημιουργία των οικονομικών σχέσεων των επιχειρήσεων που υπήρχαν επί ΕΣΣΔ, επίσης θα διευκολύνει την κυκλοφορία των ουκρανικών εμπορευμάτων στις αγορές της Ρωσίας, της Λευκορωσίας, του Καζαχστάν και της Μολδαβίας και κατά συνέπεια θα μειώσει την ανεργία.

Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Στολίτσνιε Νόβοστι» στις 19/10, ο Π. Σιμονιένκο έκανε λόγο για ομάδες που εκπαιδεύονται στην Πολωνία με στόχο την πρόκληση γεγονότων αντίστοιχων με αυτά στο Βελιγράδι και πρόσφατα στην Τιφλίδα, που, ως γνωστόν, έφεραν στο προσκήνιο τους εκλεκτούς των Αμερικανών ιμπεριαλιστών. Η αστυνομία επίσης ανακοίνωσε πως σε έρευνα που έκανε στα υπόγεια κτιρίου όπου στεγάζεται η νεολαιίστικη οργάνωση «Πορά» (η οποία φτιάχνεται κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν της σέρβικης οργάνωσης «Οτπόρ», που έδρασε για την ανατροπή του Μιλόσεβιτς) και η οποία στηρίζει τον Γιούσενκο, βρέθηκαν εκρηκτικά και ωρολογιακοί μηχανισμοί. Για την υπόθεση έχει κινηθεί ποινική δίωξη.

Κανείς δεν αποκλείει πλέον το αποτέλεσμα των εκλογών όχι μόνο να μην οδηγήσει στη μείωση της αντιπαράθεσης, αλλά, αντίθετα, να την αυξήσει! Σε μια τέτοια εξέλιξη πολιτικός «ρυθμιστής» θα αναδειχτεί ο σημερινός Πρόεδρος, Λ. Κούτσμα, που, όπως φαίνεται, κρατά ανοιχτούς «διαύλους» τόσο με τον πρωθυπουργό του, Γιανουκόβιτς, όσο και με τον Γιούσενκο, μέσω του γαμπρού του και επίσης μεγαλοεπιχειρηματία Β. Πιντσούκ. Σε αυτή την περίπτωση ο ισορροπιστής Κούτσμα θα κληθεί να βαδίσει στην «κόψη του ξυραφιού» των ντόπιων και ξένων καπιταλιστικών συμφερόντων, τα οποία συγκρούονται στην Ουκρανία. Εξαιτίας της ρευστότητας της πολιτικής κατάστασης, κανείς δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να κινούμαστε προς ένα τέτοιο «συμβιβαστικό» σενάριο ανάμεσα στις κυρίαρχες κλίκες της ουκρανικής αστικής τάξης, με τη συναίνεσή τους! Ακόμη κι αν δούμε κάτι τέτοιο, θα 'ναι οπωσδήποτε μια λύση προσωρινή, όπως είναι άλλωστε κάθε λυκοφιλία.