Τι είναι «ο κύκλος της καπιταλιστικής κρίσης»;

ΕΧΟΥΜΕ ΗΔΗ ΠΕΙ ότι οικονομική κρίση είναι η διακοπή της αναπαραγωγής του κεφαλαίου και ότι οι κρίσεις είναι περιοδικές. Η περίοδος που μεσολαβεί από τη μια κρίση μέχρι την άλλη, ονομάζεται οικονομικός κύκλος.

ΚΑΘΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ κύκλος έχει 4 φάσεις, την κρίση που είναι και η βασική, την ύφεση, την αναζωογόνηση και την άνοδο. Στην κρίση έχουμε ήδη αναφερθεί, («Ρ» 2/11/2004).

Η ΦΑΣΗ της ύφεσης που ακολουθεί την κρίση, χαρακτηρίζεται από ένα χαμηλό επίπεδο παραγωγής. Η μεγάλη πτωτική πορεία της παραγωγής λόγω κρίσης, σταματά να μειώνεται. Βρίσκεται, δηλαδή, στο κατώτερο επίπεδο που έφτασε στην περίοδο της κρίσης και παραμένει στάσιμη σ' αυτό το επίπεδο. Οι διαστάσεις της ανεργίας συνεχίζουν να είναι μεγάλες, δηλαδή στο επίπεδο που έφτασαν στο τελευταίο στάδιο της κρίσης. Ταυτόχρονα, μια σειρά άλλοι δείχτες της οικονομίας διαφέρουν στη φάση της ύφεσης σε σχέση μ' αυτήν της κρίσης. Οι τιμές π.χ. που έπεφταν, τώρα σταθεροποιούνται, ενώ τα αποθέματα εμπορευμάτων που αυξάνονταν επειδή δεν μπορούσαν να πουληθούν, τώρα δεν αυξάνονται, αφού η παραγωγή μειώθηκε. Στη φάση της ύφεσης μπορούμε να πούμε ότι παράγονται μόνο τόσα όσα μπορούν να πουληθούν.

Η ΦΑΣΗ της αναζωογόνησης χαρακτηρίζεται από μια ανοδική πορεία του επιπέδου της παραγωγής, αλλά με αργούς ρυθμούς, ενώ αρχίζει επίσης με αργούς ρυθμούς, να υπάρχει ζήτηση εργατικής δύναμης, άρα να μειώνεται και η ανεργία. Χαρακτηρίζεται, επίσης, από μικρή αύξηση των τιμών των εμπορευμάτων. Συντελείται μια αναδιοργάνωση της κοινωνικής παραγωγής, με κατεύθυνση επίσης και την ανανέωση του τεχνικού εξοπλισμού. Είναι αποτέλεσμα της ανάγκης να μεγαλώσουν ξανά οι διαστάσεις της παραγωγής. Αρχίζει να αυξάνεται η ζήτηση μέσων παραγωγής, πρώτων υλών, ενέργειας κλπ., που επιδρά αλυσιδωτά σ' όλους τους κλάδους παραγωγής, επομένως εμφανίζεται η αργή άνοδος της παραγωγής. Αρχίζουν να αποκαθίστανται οι αναλογίες ανάμεσα στους διάφορους τομείς και κλάδους, και ανάμεσα στην προσφορά και τη ζήτηση, έχει σταθεροποιηθεί η παραγωγή.

ΣΤΗ ΦΑΣΗ της ανόδου, η κοινωνική παραγωγή έχει ραγδαία άνοδο, ξεπερνά το επίπεδο της παραγωγής που υπήρχε πριν την κρίση. Εχουμε άνοδο των τιμών των εμπορευμάτων, αφού η ζήτησή τους είναι πολύ μεγαλύτερη από την προσφορά τους. Η χρήση τελειότερων τεχνικά μέσων παραγωγής, συμβάλλει στην πιο γοργή άνοδο της παραγωγής μέσων παραγωγής σε σχέση με την παραγωγή ειδών κατανάλωσης, αφού υπάρχει μεγάλη ζήτηση νέων μέσων παραγωγής. Ετσι, η παραγωγή μέσων παραγωγής ξεπερνά την παραγωγή ειδών κατανάλωσης σε μεγαλύτερο βαθμό, απ' αυτόν που απαιτεί η παραγωγή στη συγκεκριμένη φάση. Αρχίζει να εμφανίζεται δυσαναλογία ανάμεσα στην παραγωγή μέσων παραγωγής και στις ανάγκες που υπάρχουν για νέα μέσα παραγωγής. Αυτή η δυσαναλογία επιδρά στη δημιουργία και άλλων δυσαναλογιών, γεγονός που θα οδηγήσει στην επόμενη κρίση. Μειώνεται η ανεργία, ενώ αυξάνεται και η ζήτηση ειδών κατανάλωσης, άρα αυξάνεται η παραγωγή και ειδών κατανάλωσης. Αυτό οδηγεί στην υπερπαραγωγή τους, άρα εμφανίζονται συνθήκες αδυναμίας να πουληθούν. Ετσι, στη φάση της ανόδου δημιουργούνται προϋποθέσεις της επόμενης κρίσης.

ΤΕΛΟΣ, μπορεί από τη μια κρίση στην άλλη, να μην εμφανιστούν όλες οι φάσεις, δηλαδή να μην φτάσει ο κύκλος έως τη φάση της ανόδου, αλλά να επέλθει η επόμενη κρίση. Αυτό στις σύγχρονες συνθήκες είναι πιο σύνηθες φαινόμενο.