Η αποκέντρωση και η μεταφορά του κόστους της Εκπαίδευσης στις τοπικές κοινωνίες, η διαφοροποίηση ανάμεσα σε σχολεία, η διαρκής αξιολόγηση και η σύνδεση με την αγορά είναι τα βασικά χαρακτηριστικά που περιγράφει το περίφημο φινλανδικό «εκπαιδευτικό μοντέλο». Για τη δομή του και τις πρόσφατες επιδόσεις των Φινλανδών μαθητών στην έκθεση PISA του ΟΟΣΑ, μίλησαν εκπρόσωποι εκπαιδευτικών φορέων από τη Φινλανδία σε ημερίδα που διοργάνωσε χτες το Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας, η ολομέλεια του οποίου συνεδριάζει σήμερα.

Είναι χαρακτηριστικό πάντως ότι το ΕΣΥΠ επέλεξε να παρουσιάσει το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό σύστημα το οποίο στην ουσία έχει ενσωματώσει το σύνολο σχεδόν των αντιδραστικών αλλαγών που επιτάσσει η ΕΕ για την Παιδεία, προκειμένου αυτή να υπηρετήσει καλύτερα τις ανάγκες της αγοράς, σε ένα σύστημα βαθιά ταξικό και πολύ μακριά από τα συμφέροντα και τις σύγχρονες ανάγκες του λαού, κάτι που φάνηκε τελικά και από τη χτεσινή εκδήλωση.

Η υπουργός Παιδείας Μαριέτα Γιαννάκου, η οποία έχει δηλώσει και στο παρελθόν ότι βλέπει θετικά το μοντέλο της Φινλανδίας, χαιρετίζοντας χτες στην εκδήλωση, σημείωσε μεταξύ άλλων ότι «το φινλανδικό παράδειγμα παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον για την Ελλάδα, λαμβάνοντας υπ' όψιν το συγκρίσιμο μέγεθος των δύο χωρών, αλλά και τη βέλτιστη αξιοποίηση διαθέσιμων πόρων για την εκπαίδευση», επιχειρώντας παράλληλα να υποβαθμίσει τη σημασία της χρηματοδότησης. Παράλληλα, σημείωσε την ανάγκη «συναίνεσης» για τη χάραξη εκπαιδευτικής πολιτικής σε βάθος χρόνου. Στο ρόλο της συναίνεσης αναφέρθηκε στην ομιλία του και ο πρέσβης της Φινλανδίας στην Ελλάδα Ολε Νόρμπακ, ο οποίος μάλιστα είχε διατελέσει υπουργός Παιδείας σε περίοδο αναδιαρθρώσεων. Ο ίδιος περιέγραψε ένα μοντέλο που βασίζεται στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και εξειδίκευσης, υποστηρίζοντας παράλληλα ότι τα περισσότερα χρήματα δεν εξασφαλίζουν απαραίτητα καλύτερη ποιότητα.

Το σύστημα βασικής εκπαίδευσης στη Φινλανδία περιέγραψε ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Παιδείας της Φινλανδίας Μάρκου Λίνα που ανέλυσε τα «μυστικά της επιτυχίας» του. Αναφέρθηκε στο εκπαιδευτικό προσωπικό που προσλαμβάνεται και διαπραγματεύεται τους μισθούς και τους όρους δουλιάς σε τοπικό επίπεδο και την επιμόρφωσή τους, την οποία σε πολλές περιπτώσεις πληρώνουν οι ίδιοι. Επίσης σημείωσε ότι το πρόγραμμα σπουδών στη Φινλανδία διαφοροποιείται από περιοχή σε περιοχή, με την κυβέρνηση να ορίζει το μίνιμουμ των ωρών διδασκαλίας για κάθε μάθημα και τις τοπικές αρχές να καταρτίζουν το δικό τους πρόγραμμα. Το κράτος χρηματοδοτεί την Παιδεία σε τοπικό επίπεδο κατά 57% και το υπόλοιπο 43% των αναγκών καλύπτεται από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τους ίδιους δηλαδή τους εργαζόμενους. Τέλος, η αξιολόγηση που διέπει όλο το εκπαιδευτικό σύστημα γίνεται τόσο σε περιφερειακό όσο και σε εθνικό επίπεδο και, όπως επισημάνθηκε, τα αποτελέσματά της δε χρησιμοποιούνται για έπαινο ή τιμωρία, αλλά για βελτίωση των αδυναμιών. Ωστόσο, είναι βέβαιο ότι η διαρκής αξιολόγηση δημιουργεί δυσμενέστερες συνθήκες μάθησης και επισφαλέστερες εργασιακές προοπτικές για τους εκπαιδευτικούς.

Στις επιπτώσεις της διαφοροποίησης και της αποκέντρωσης αναφέρθηκε ανάμεσα σε άλλα η Ρίτα Σάρας, ειδική σύμβουλος της Φινλανδικής Εκπαιδευτικής Ομοσπονδίας. Κάνοντας λόγο για τα περιθώρια βελτίωσης που υπάρχουν στο φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα, είπε ότι οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης που έπληξε τη χώρα τη δεκαετία του '90 είναι ακόμα ορατές και δημιουργούν ανισότητες ανάμεσα στις περιοχές και σε κάποιες περιπτώσεις δύσκολες συνθήκες για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Με αποτέλεσμα να υπάρχουν περικοπές στις δαπάνες, να αυξάνεται ο αριθμός μαθητών ανά τάξη, να μειώνεται ο αριθμός των μαθημάτων, ακόμα και να περικόπτεται η υποστήριξη σε μαθητές με ειδικές ανάγκες. Η ίδια μάλιστα μετέφερε και τον προβληματισμό για το γεγονός ότι τα αποτελέσματα της PISA έδειξαν πως οι ίδιοι οι Φινλανδοί μαθητές δεν είναι ικανοποιημένοι από το σχολείο...