Με την παρουσίαση του περίφημου «φινλανδικού μοντέλου» εκπαίδευσης επέλεξε το υπουργείο Παιδείας να «εμπλουτίσει» τη διαδικασία του «εθνικού διαλόγου» για την Παιδεία. Στις αρχές της βδομάδας, στο πλαίσιο του ΕΣΥΠ, εμπειρογνώμονες από τη σκανδιναβική χώρα ενημέρωσαν για τη δομή και το περιεχόμενο της εκπαίδευσής τους, όπου φαίνεται να είναι στραμμένο και το βλέμμα της κυβέρνησης όταν σχεδιάζει αναδιαρθρώσεις στην εκπαίδευση. Και ο λόγος είναι ότι στη συγκεκριμένη χώρα έχουν βρει εφαρμογή μέτρα και τομές που η ΕΕ και ο ΟΟΣΑ έχουν επιβάλει, προκειμένου η εκπαίδευση να είναι πιο ανταποδοτική και να εξυπηρετεί καλύτερα τις ανάγκες της αγοράς. Με την αποκέντρωση, την αξιολόγηση και τη μαζική στροφή στην κατάρτιση να έχουν τον κύριο λόγο. Μια ματιά στο συγκεκριμένο «μοντέλο» αρκεί για να συμπεράνει κανείς πόσο μακριά είναι από τις πραγματικές σύγχρονες λαϊκές ανάγκες και διεκδικήσεις για μια ανθρωπιστική Παιδεία, αφού τον πρώτο λόγο έχουν η ιδιωτικοποίηση, η πολυδιάσπαση και η ταξική διαφοροποίηση.

Η υποχρεωτική εκπαίδευση είναι εννιάχρονη. Νηπιαγωγεία στην ουσία δεν υπάρχουν και η προσχολική εκπαίδευση, η οποία δεν είναι υποχρεωτική, συνίσταται σε διδασκαλία σε σχολεία και παιδικούς σταθμούς. Το αντίστοιχο λύκειο αναφέρεται σε ηλικίες από 16 μέχρι 19 ετών και σε αυτή τη βαθμίδα, όπως ενημερώνει το φινλανδικό υπουργείο Παιδείας, τα σχολεία επιλέγουν τους μαθητές τους με βάση τις επιδόσεις τους στο υποχρεωτικό σχολείο. Η διάρκειά του είναι από δύο μέχρι τέσσερα χρόνια, καθώς η πρόοδος του μαθητή εξαρτάται από τα μαθήματα που παρακολουθεί.

Η φοίτηση ολοκληρώνεται με εξετάσεις για εισαγωγή στην Ανώτατη Εκπαίδευση, η προετοιμασία για την οποία είναι και ο βασικός ρόλος του λυκείου. Περίπου το 50% ακολουθεί επαγγελματική κατάρτιση, η οποία είναι τριετής και οδηγεί και σε σπουδές στην Ανώτατη Εκπαίδευση. Η Ανώτατη Εκπαίδευση συνίσταται στα Πανεπιστήμια και στις Πολυτεχνικές σχολές (Polytechnics), που δίνουν έμφαση στη σύνδεση με την αγορά. Οι σπουδές στα πανεπιστήμια είναι δωρεάν και οι τριετείς οδηγούν σε πτυχία μπάτσελορ ενώ οι πενταετείς ή εξαετείς σε μάστερ. Στενή είναι η σχέση των πανεπιστημίων με τις επιχειρήσεις, για λογαριασμό των οποίων διεξάγουν έρευνα κατά παραγγελία.

Η ευθύνη για την υποχρεωτική εκπαίδευση και για το λύκειο ανήκει στην Τοπική Αυτοδιοίκηση ενώ το κράτος καλύπτει το 57% των αναγκών. Οι τοπικές αρχές είναι αυτές που διαπραγματεύονται και τους μισθούς και τις εργασιακές σχέσεις των εκπαιδευτικών. Αποκεντρωμένα είναι και τα προγράμματα σπουδών ενώ ελεύθερη είναι η επιλογή βιβλίων. Κάτι τέτοιο, βέβαια, δεν αργεί να οδηγήσει στην ταξική διαφοροποίηση και στην εφαρμογή του «παίρνεις ό,τι πληρώνεις». Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί η εμμονή της κυβέρνησης να χρησιμοποιεί το παράδειγμα της Φινλανδίας για να πείσει ότι η αυξημένη χρηματοδότηση δεν είναι το παν αλλά χρειάζεται καλή διαχείριση. Η εικόνα που μετέφερε με την ομιλία της στην ημερίδα του ΕΣΥΠ η ειδική σύμβουλος της εκπαιδευτικής ομοσπονδίας της Φινλανδίας Ρίτα Σάρας ήταν χαρακτηριστική: «Οι οικονομικές συνθήκες μέσα στις οποίες λειτουργούν οι τοπικές αρχές παρουσιάζουν μεγάλες διαφοροποιήσεις, και σε κάποιες περιπτώσεις είναι ιδιαίτερα δύσκολες», είπε, σημειώνοντας ότι όταν ένα τοπικό συμβούλιο έχει έλλειψη χρημάτων, συχνά γίνονται περικοπές από τις δαπάνες για την Παιδεία, ενώ αντίστοιχα μειωμένες μπορεί να είναι και οι κρατικές δαπάνες. Η περικοπή δαπανών, σύμφωνα με την εκπρόσωπο των εκπαιδευτικών, έχει ήδη οδηγήσει σε αύξηση του αριθμού μαθητών ανά τάξη, μείωση του αριθμού μαθημάτων που διδάσκονται και μείωση της υποστήριξης που παρέχεται σε μαθητές με ειδικές ανάγκες. Αυτό με τη σειρά του αύξησε το φόρτο εργασίας για τους εκπαιδευτικούς, οδηγώντας σε πολλές περιπτώσεις σε κούραση και με επιπτώσεις στις αμοιβές και στα ωράρια των εκπαιδευτικών. Οπως ανέφερε, οι οικονομικές συνθήκες είναι πιθανό να επηρεάσουν τις επιδόσεις των πιο αδύναμων μαθητών και να τους αποτρέψουν από το να αποκτήσουν τις βασικές δεξιότητες, καθιστώντας δύσκολο το να συνεχίσουν στο λύκειο. Και είναι γεγονός ότι μόλις οι μισοί μαθητές συνεχίζουν στο λύκειο ενώ οι υπόλοιποι ακολουθούν σχολές κατάρτισης.

Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται και στο ρόλο του εκπαιδευτικού, ο οποίος υποχρεούται να επιμορφώνεται και να επικαιροποιεί τις επαγγελματικές του δεξιότητες. Τρεις μέρες το χρόνο οι εκπαιδευτικοί απαλλάσσονται από τα διδακτικά τους καθήκοντα προκειμένου να παρακολουθήσουν ενδοεπιχειρησιακά προγράμματα κατάρτισης, η παροχή των οποίων είναι υποχρέωση των τοπικών αρχών, ενώ μπορούν να συμμετέχουν σε άλλες διαδικασίες επιμόρφωσης με το κόστος να καλύπτεται από τις τοπικές αρχές. Οπως ωστόσο ανέφερε στην ομιλία της η εκπρόσωπος της εκπαιδευτικής ομοσπονδίας της Φινλανδίας, «στην πράξη πολλοί εκπαιδευτικοί εντάσσονται σε προγράμματα κατάρτισης χωρίς να λαμβάνουν καμία αποζημίωση από τις τοπικές αρχές εκπαίδευσης, των οποίων ο προϋπολογισμός μπορεί συχνά να είναι τόσο σφιχτός που να καθιστά αδύνατη την παροχή τέτοιων ευκαιριών». Ετσι, πολλοί εκπαιδευτικοί επιμορφώνονται στον προσωπικό τους χρόνο και με δικά τους έξοδα. Υπάρχει άλλωστε και η αξιολόγηση, η οποία δημιουργεί ένα ασφυκτικό περιβάλλον για τους ίδιους και το σύνολο της σχολικής λειτουργίας.