Στα μέσα Αυγούστου θα αρχίσει, τελικά, η αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων από τη Λωρίδα της Γάζας, σύμφωνα με την ισραηλινή κυβέρνηση, χωρίς περαιτέρω καθυστερήσεις. «Εκτός και αν επικρατήσει η "Χαμάς" στις παλαιστινιακές βουλευτικές εκλογές του Ιούλη» υποσημειώνει ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών. Εκτός από αυτό το μικρό «παραθυράκι», όμως, υπάρχουν πολλά ακόμη «σκοτεινά» σημεία στο «σχέδιο απεγκλωβισμού».

Επί του πρακτέου, για την ίδια τη Λωρίδα της Γάζας οι προοπτικές είναι, μάλλον, δυσοίωνες. Φυσικά, όπως έλεγαν και Παλαιστίνιοι αξιωματούχοι, η ισραηλινή αποχώρηση από μόνη της είναι καλοδεχούμενη. Για το, περίπου, 1,3 εκατομμύριο Παλαιστινίων η αποχώρηση στρατιωτών και εποίκων θα σηματοδοτήσει μια σημαντική αλλαγή, τουλάχιστον εκ πρώτης όψης, στην καθημερινότητά του. Οι μετακινήσεις θα γίνονται ελεύθερα, τα σημεία ελέγχου θα εξαφανιστούν, όπως και η απειλή των ένοπλων εποίκων. Ολα αυτά, όμως, είναι η μία από τις πολλές πλευρές που «κρύβει» αυτό το σχέδιο. Και μακροπρόθεσμα ίσως να μην είναι και η πλέον σημαντική.

Αποσύροντας στρατό και εποίκους από τη Λωρίδα της Γάζας, το Ισραήλ συνεχίζει, ουσιαστικά, να την ελέγχει απόλυτα. Θα διατηρήσει τον έλεγχο των εναέριων, των θαλάσσιων και των χερσαίων συνόρων της. Θα σωρεύσει στρατεύματα σε όλες τις εξόδους της προς τον έξω κόσμο. Θα έχει τη δυνατότητα «περιορισμένων εισβολών». Θα ελέγχει την ηλεκτροδότηση, τις τηλεπικοινωνίες, την υδροδότηση. Και μόνο από αυτά τα πρώτα στοιχεία, γίνεται κατανοητό ότι η «απεμπλοκή» δε σημαίνει απαραίτητα και «λήξη της κατοχής».

Από την άποψη του διεθνούς δικαίου, όπως επισημαίνει η αμερικανική ανθρωπιστική οργάνωση Human Rights Watch αλλά και η Αμερικανίδα Φίλις Μπένις, του Ινστιτούτου Πολιτικών Μελετών, «η κατοχή μετατρέπεται σε αποκλεισμό.» Υποστηρίζουν ότι υπό τους όρους που γίνεται η «απεμπλοκή», το Ισραήλ παραμένει, νομικά, κατοχική δύναμη και φέρει άμεση ευθύνη για την τύχη των Παλαιστινίων της Γάζας. Ευθύνη την οποία η ισραηλινή κυβέρνηση επιμένει να αρνείται. Γεγονός, πάντως, είναι ότι και οι νομικοί εμπειρογνώμονες του ισραηλινού υπουργείου Δικαιοσύνης, προσφάτως, κατέληξαν ότι «η αποχώρηση, όπως γίνεται, δεν απαλλάσσει το Ισραήλ από την ευθύνη της τύχης του πληθυσμού της Γάζας».

Πόσο μάλλον, θα έλεγε κανείς, που οικονομικά η Λωρίδα είναι απολύτως εξαρτημένη από το Ισραήλ. Σήμερα, το 70% των κατοίκων της ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας και η ανεργία, κατά διαστήματα, έχει αγγίξει το 50%. Η ίδια η Παγκόσμια Τράπεζα αναγνωρίζει ότι για την οικονομική αυτή παράλυση ευθύνεται η ισραηλινή πολιτική. Εκτιμά, μάλιστα, ότι μετά την αποχώρηση «τίποτε δε θα αλλάξει, εφόσον η Λωρίδα της Γάζας δε θα μπορεί να διευθύνει μόνη της τα οικονομικά της και δεν έχει πρόσβαση στον έξω κόσμο».

Δύο ενδεικτικά παραδείγματα της ομηρίας της οικονομίας της Γάζας από τις ισραηλινές και τις αμερικανικές διαθέσεις είναι η τύχη των δωρεών αλλά και των υπερσύγχρονων αγροτικών εγκαταστάσεων ορισμένων εποικισμών. Διεθνής βοήθεια αναμένεται να ρεύσει άφθονη προς τη Λωρίδα. «Δεν πρόκειται να λύσει κανένα ουσιαστικό πρόβλημα. Αφού η παλαιστινιακή οικονομία είναι πλήρως εξαρτημένη από το Ισραήλ, η διεθνής βοήθεια θα καταλήξει μέσα από διάφορους δρόμους στο Ισραήλ» επισημαίνει ο οικονομολόγος Μουχάμαντ αλ Σαμχούρι. Επικαλούμενος έκθεση της αρμόδιας υπηρεσίας του ΟΗΕ, υπενθυμίζει ότι από το 2002 μέχρι σήμερα, το 70% της βοήθειας έχει χρησιμοποιηθεί για να πληρωθούν οι φόροι που η Παλαιστινιακή Αρχή αποδίδει στο Ισραήλ για το εμπόριο που διεξάγεται μέσω αυτού. Και αυτό δε φαίνεται να αλλάζει.

Ενα δεύτερο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίπτωση του εποικιστικού συγκροτήματος Γκους Κατίφ. Η επίσημη θέση της Παλαιστινιακής Αρχής είναι ότι το 95% των εδαφών που κατέχονται από τους εποικισμούς ανήκουν στο παλαιστινιακό δημόσιο και ότι για το υπόλοιπο 5% όσοι διατείνονται ότι τους ανήκει θα προσκομίσουν τους απαραίτητους τίτλους ιδιοκτησίας για να τους επιστραφούν τα εδάφη. Το ζήτημα, όμως, δεν είναι τόσο απλό.

Συγκεκριμένα, για τις εγκαταστάσεις του Γκους Κατίφ, των οποίων οι υποδομές φέρονται να αποτιμούνται στα 80 εκατομμύρια δολάρια, έχει επιδείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η χρηματοδοτική υπηρεσία «βοηθείας» του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, η USAID. Οπως γράφει ο Σουηδός δημοσιογράφος Πέτερ Λάγκερκουιστ, η USAID προανήγγειλε μειοδοτικό διαγωνισμό για ένα πακέτο 82 εκατομμυρίων δολαρίων, προκειμένου να ανασυγκροτηθεί η αγροτική και αλιευτική παραγωγή της Γάζας.

Το μεγαλύτερο κονδύλι του πακέτου προορίζεται για τον Γκους Κατίφ. Εν ολίγοις, προτείνει να αναλάβει τη διαχείριση των εγκαταστάσεων αυτών ένας Παλαιστίνιος επιχειρηματίας, ο οποίος, όμως, θα υποχρεούται να απασχολεί, κατά το 1/3, Ισραηλινούς υπαλλήλους. Επίσης, θα υποχρεωθεί να προσλάβει ιδιωτική εταιρία ασφαλείας («που θα τυγχάνει της έγκρισης του Ισραήλ», δηλαδή Ισραηλινούς άνδρες ασφαλείας) μέχρις ότου εξομαλυνθεί η κατάσταση που θα προκύψει μετά τον «απεγκλωβισμό».

Τα προϊόντα του Γκους Κατίφ, όπως και της Γάζας συνολικά, θα συνεχίσουν να φθάνουν στη διεθνή αγορά, όπως γίνεται και σήμερα, διά μέσου του μεγαλύτερου ισραηλινού αγροτικού εξαγωγέα της «Agrexco», που κατά το ήμισυ ανήκει στο ισραηλινό κράτος. Αυτός, άλλωστε, είναι ο μοναδικός τρόπος αξιοποίησης της παλαιστινιακής παραγωγής, αφού «θα πρέπει η ανάπτυξη της παραγωγικότητας και της επιχειρηματικότητας να συνάδει με τις αρχές και τους ελέγχους ασφαλείας του Ισραήλ». Το γεγονός ότι η ΕΕ, με έκθεσή της ήδη από το 1998, παραδέχεται ότι οι ισραηλινές αρχές, διά μέσου μεσαζόντων, εμποδίζουν την απρόσκοπτη μεταφορά παλαιστινιακών προϊόντων στη διεθνή αγορά αλλά ακόμη και στα ισραηλινά λιμάνια, εκλαμβάνεται ως μη αναστρέψιμο δεδομένο, ακόμη και μετά τον «απεγκλωβισμό».

Ο Ντένις Σάρμα, διευθυντής του Γραφείου Ιδιωτικών Επιχειρήσεων της USAID στο Τελ Αβίβ, υποστηρίζει ότι «μοναδικός στόχος είναι να διευκολυνθούν οι Παλαιστίνιοι να παραλάβουν τον σύγχρονο εξοπλισμό που οι έποικοι θα αφήσουν». Επίσης, υπεραμύνεται της άποψης που διατυπώνεται από την USAID ότι το Ισραήλ «δείχνει καλή θέληση προσφέροντας δωρεάν υδροδότηση στη Γάζα μετά την αποχώρηση (από τις πηγές της κατεχόμενης Δυτικής Οχθης) και ότι οι αγροτικές εγκαταστάσεις θα πρέπει να ιδιωτικοποιηθούν με διαφανείς διαδικασίες όπως συμβαίνει με οποιαδήποτε επιχείρηση κρατικής ιδιοκτησίας».

Αυτό που δε θίγει ούτε ο κύριος Σάρμα, ούτε η USAID, ούτε η ισραηλινή κυβέρνηση, βέβαια, είναι ότι δεν υπάρχει, σήμερα, παλαιστινιακό κράτος και, όπως φαίνεται, δε θα καταστεί ποτέ δυνατή η βιώσιμη ύπαρξή του μέσα από όλους αυτούς τους ελιγμούς. Η Παλαιστινιακή Αρχή, διά στόματος του υφυπουργού Σχεδιασμού Τζιχάντ αλ Ουαζίρ, απορρίπτει τα αμερικανικά και ισραηλινά σχέδια, ενώ Ευρωπαίοι διπλωμάτες δεν έκρυβαν τη δυσαρέσκειά τους.

Γεγονός, όμως, είναι ότι υπό τους επαχθέστατους αυτούς όρους, με τους οποίους προετοιμάζεται αυτή η αποχώρηση, οι προοπτικές για τη Λωρίδα της Γάζας και κατ' επέκταση για τα παλαιστινιακά εδάφη είναι μάλλον δυσοίωνες. Πόσο μάλλον, που πριν λίγες μέρες, μετά τον Ντοβ Βάισγκλας, και ο υπουργός Αμυνας Σαούλ Μοφάζ επιβεβαίωσε τα «μακρόπνοα ισραηλινά σχέδια» που προσβλέπουν στο ότι «ο απεγκλωβισμός θα βοηθήσει στην επέκταση των ισραηλινών συνόρων ανατολικά - με νέες προσαρτήσεις διά του τείχους - και στη διατήρηση του ολικού ελέγχου της Ιερουσαλήμ». «Αλλωστε, προειδοποιεί ο Σαμχούρι, το ενδεχόμενο πρόκλησης κοινωνικής αναταραχής εντός των παλαιστινιακών εδαφών, στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, εξαιτίας της παγίωσης της κατοχής και της εξαθλίωσης, σε Δυτική Οχθη και Γάζα αντιστοίχως, δεν είναι δυσάρεστη εξέλιξη για την ισραηλινή ηγεσία, που θα ανακαλύψει, αίφνης, άλλον έναν λόγο για... επανεμπλοκή».