Στα χρόνια της ξενιτιάς μου, από κάποιο περιοδικό των πολιτικών προσφύγων, στο εξωτερικό, έμαθα τη διεύθυνση του Κώστα Βάρναλη. Με την ευκαιρία της βράβευσής του με το βραβείο «Λένιν» για την Ειρήνη, αποφάσισα να του γράψω και να τον συγχαρώ. Παρά την προχωρημένη ηλικία του, ο μεγάλος «Δάσκαλος» του λαού μας, μου απάντησε. Ετσι άρχισε ανάμεσά μας μια πολύ τρυφερή αλληλογραφία, που κράτησε ως το τέλος της ζωής του.

Αυτή η τόσο σημαντική για μένα εξ αποστάσεως γνωριμία, κάθε γράμμα ή καρτ-ποστάλ του μεγάλου ποιητή που λάβαινα με βοήθησαν στη ζωή, στο γράψιμο, στην καρτερικότητα ότι κάποτε θα δω την αγαπημένη μου πατρίδα.

Η γνωριμία αυτή άρχισε με ένα γράμμα μου, όπου παρέθετα ένα ποίημά μου αφιερωμένο σ' εκείνον και όπου μεταξύ άλλων έγραφα:

«Αξιοσέβαστε παππού καλημέρα σας,

Πριν απ' όλα, σας παρακαλώ να με συγχωρέσετε για το θάρρος μου να σας γράψω, αλλά και για όλα μου τα λάθη, γιατί τη μητρική μας γλώσσα βασικά την έμαθα, όπως τα περισσότερα προσφυγόπουλα, μακριά από την πατρίδα, από λιγοστά βιβλία, που είναι γραμμένα με μεγάλη καρδιά, αγάπη και αισιοδοξία για την πατρίδα μας και το λαό της και όχι για τους "γενίτσαρους", όπως μας χαρακτηρίζει ο αστικός Τύπος».

Δεν πέρασε πολύς καιρός από τότε που έστειλα το γράμμα με το ποίημα και έλαβα ένα μικρό δεματάκι με μερικά βιβλία του Κώστα Βάρναλη, με την παρακάτω αυτόγραφη αφιέρωση:

«Στο μικρό μου φίλο και μεγάλο ελληνόπουλο Γ. Βελλά.

Με αγάπη και στοργή

Κώστας Βάρναλης

26/8/1964».

Πριν λάβω τα βιβλία του, έστειλα ακόμα ένα γράμμα, στο οποίο εξηγούσα ποιος είμαι. Μεταξύ άλλων έγραφα:

«Αξιοσέβαστε παππού,

Δεν ανήκω στη γενιά που με το όπλο στο χέρι αγωνίστηκαν για τη χιλιάκριβη τη Λευτεριά της πατρίδας μας. Κι όμως τα βάσανα της γενιάς μας δεν ήταν λιγότερα από εκείνα που περάσανε οι γονείς μας. Αισθανθήκαμε όλοι μας την πείνα το 1941 και το 1946, και είδαμε με τα μάτια μας όλα τα βάσανα του φασισμού και του εμφυλίου σπαραγμού.

Γεννήθηκα στο χωριό Δροσοπηγή (Κάντσικο) Κονίτσης το 1936, μια πεντάμορφη περιοχή στο βορρά της Ελλάδας. Εκεί όπου η κάθε βουνοκορφή μπορεί να εξιστορήσει τον ηρωισμό της πάλης του λαού μας για τη χιλιάκριβη τη Λευτεριά.

Στη διάρκεια του εμφύλιου σπαραγμού 1948, πέρασα, όπως και άλλα παιδιά συνομήλικά μου, στη ΛΔ Αλβανίας και από κει στη ΛΔ Ρουμανίας. Φοίτησα στο Ελληνορουμανικό Γυμνάσιο Βουκουρεστίου. Στα 1955, έφυγα για τη Σοβιετική Ενωση, για να πάω στους γονείς μου. Στην Τασκένδη δούλεψα στις οικοδομές. Το 1957 έως το 1962 σπούδασα στη Φιλολογική Σχολή του Κρατικού Πανεπιστημίου του Βορόνεζ. Διορίστηκα σαν επιστημονικός συνεργάτης και κατόπιν καθηγητής».

Σύντομα έλαβα απάντηση από τον Βάρναλη, γεμάτη ανθρωπιστικά αισθήματα, τρυφεράδα και στοργή:

«Αθήνα, 14/8/1964

Αγαπητό μου παιδί,

Σε φιλώ σαν παιδί μου για όλα τα καλά που μου γράφεις και για όλα τα πολλά που μου εύχεσαι. Τα χρόνια είναι πάρα πολλά, για περισσότερα δεν εγγυώμαι...

Το γράμμα σου είναι πολύ ευγενικό και καλογραμμένο και σε συγχαίρω για την προκοπή σου στα ελληνικά, που τα 'μαθες σε ξένα σχολειά.

Κάνε μου τη χάρη να μου ξαναγράψεις και να μου πεις ποια βιβλία μου σου χρειάζονται. Αυτές τις μέρες θα σου στείλω τα "Ποιητικά" μου που εκδοθήκανε για τρίτη φορά.

Με την αγάπη μου και τα φιλιά μου

Κώστας Βάρναλης».

Εργαζόμενος στο Κρατικό Πανεπιστήμιο του Βορόνεζ, μου δόθηκε η δυνατότητα να κάνω διδακτορική διατριβή, με θέμα τη σύγχρονη ελληνική ιστοριογραφία για τον αρχαίο ελληνικό κόσμο. Ομως, οι προσπάθειες για να μου επιτραπεί από την τότε ελληνική πρεσβεία στη Μόσχα να κατέβω στην Ελλάδα και να εργαστώ εντατικά πάνω στο θέμα, σκόνταψαν στην άρνηση του ελληνικού κράτους. Μετά το 1967, αφού μου αφαιρέθηκε και η ιθαγένεια, ήτανε σχεδόν αδύνατο...

Τότε αποφάσισα να γράψω στον Βάρναλη, με την ελπίδα ότι θα με βοηθούσε, γιατί οι δικοί μου δεν είχαν καμιά οικονομική, μα ούτε και πνευματική δυνατότητα, αλλά και ο καθορισμός του θέματος της διατριβής μου από το υπουργείο Ανώτατης και Μέσης Εκπαίδευσης της ΕΣΣΔ «Ο Γιάννης Κορδάτος - ιστορικός της Αρχαίας Ελλάδας» με ώθησε σε αυτό. Φυσικά, το θέμα είναι υπέροχο, όμως πολύ δύσκολο. Για να γράψει κανείς για τον Γ. Κορδάτο, τον γίγαντα της νεοελληνικής ιστοριογραφίας, χρειαζόταν πολύ διάβασμα και πολλές άλλες πηγές για όσα έχουν γραφεί πριν και μετά τον Γ. Κορδάτο. Εψαξα τις βιβλιοθήκες της Μόσχας και του Λένινγκραντ, όπου βρήκα πολύ λίγο υλικό. Εγραψα στον Κ. Βάρναλη, για το θέμα της διατριβής μου και την ελπίδα μου για βοήθειά του.

Στα μέσα του καλοκαιριού του 1968, λαβαίνω ένα μικρό δεματάκι από τον Σύνδεσμο ΕΣΣΔ - ΕΛΛΑΣ, στον οποίο δεν είχα απευθυνθεί ποτέ μου, με όλα τα άρθρα του Δ. Ν. Μέξη: «Ο ιστορικός Γιάννης Κορδάτος και το έργο του», τα οποία είχαν δημοσιευτεί στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» και άλλα υλικά, τα οποία με βοήθησαν στο γράψιμο της διατριβής μου. Μαζί με τα υλικά έλαβα και το παρακάτω σημείωμα:

«Αγαπητέ σ. Βελλά,

Η πρεσβεία της ΕΣΣΔ στην Ελλάδα, σας στέλνει τα υλικά που έλαβε από τον Κώστα Βάρναλη, μετά την παράκλησή σας, για τη ζωή και το έργο του Γιάννη Κορδάτου.

Μ' ευχαρίστηση σας στέλνουμε τα υλικά.

Με εκτίμηση

Μ. Γκρινκό

Υπεύθυνος Γραμματέας».

Περνά ο καιρός και από τον παππού δεν υπάρχει καμιά είδηση. Στα μέσα τ' Απρίλη 1969 έλαβα το παρακάτω γράμμα του:

«Καλό μου παιδί,

Είναι Μάρτης κι εγώ μόλις τώρα σου εύχομαι καλή χρονιά και ζεστή καρδιά. Δυσκολεύτηκα πολύ να ..."αποκρυπτογραφήσω" την αντρέσα σου.

Πολύ σ' ευχαριστώ που με θυμάσαι κάθε φορά - τώρα πια δε θα 'σαι παιδί, ούτε εγώ γέρος. Γιατί παραγέρασα.

Με τα φιλιά μου

Κώστας Βάρναλης».

Στο κάθε σύντομο, πια, γράμμα του που λάβαινα, με παρακινούσε να δουλεύω πιο εντατικά, ώστε να του γράψω ότι τέλειωσα τη διατριβή κι ως ένα βαθμό με τη δική του μεγάλη βοήθεια και στοργή. Και στο σύντομο, τελευταίο μου γράμμα, έγραφα:

«Αξιοσέβαστε παππού,

Με δυο λόγια, να σας πω ότι υπεράσπισα τη διατριβή μου για τον μεγάλο ιστορικό μαρξιστή Γιάννη Κορδάτο. Χάρηκα πάρα πολύ που όλα τα μέλη του Επιστημονικού Συμβουλίου του Πανεπιστημίου ψηφίσανε να μου δοθεί ο τίτλος του δόκτορα των Ιστορικών Επιστημών. Για μένα το κάποτε αγράμματο παιδί είναι μεγάλη τιμή.

Σας ευχαριστώ για τη μεγάλη σας βοήθεια και συμπαράσταση.

Με βαθύ σεβασμό κι αγάπη

Γιώργος Βελλάς».

Μ' αυτή την τελευταία μου επιστολή, με το ευχάριστο γεγονός, ως ένα βαθμό εκπλήρωσα τον πόθο του παππού. Κι ύστερα από αρκετό καιρό έλαβα το τελευταίο του γραμματάκι, γραμμένο στις 31 Δεκέμβρη 1971:

«Μικρέ και καλέ μου φίλε,

Σ' ευχαριστώ που με θυμάσαι κάθε χρόνο. Γράφεις όμορφα γράμματα (χωρίς πολλά λάθη!) και σε νιώθω για έναν αληθινό άνθρωπο.

Σου εύχομαι κάθε προκοπή και σένα και την οικογένειά σου.

Εγώ παραγέρασα.

Με τα φιλιά μου

Κώστας Βάρναλης».

Επειτα «έφυγε» ο παππούς, ο μεγάλος ποιητής του λαού μας, αφήνοντας πίσω του γιγάντιο έργο και τη μονάκριβη «διαθήκη» του:

«Ηλιε, με τι λαχτάρα σ' αναμένω

να πεταχτείς από τον Υμηττό,

να ιδώ το σύμπαν άξαφν' αναμένο

και να κρατάει το θάμα ένα λεφτό.

Ηλιε, με τι λαχτάρα σ' αναμένει

μέγας λαός κι όλ' οι λαοί ενωμένοι!

Οχι να βγεις, σαν πάντ' απ' τον τρελό,

για να πνιγεί το βράδυ στο γιαλό.

Θα σε φέρει αβασίλεφτην πηγή

φωτός, χαράς, τιμής κι ελεφτερίας

σ' ουρανό και σε θάλασσα και γη,

πρωτάρχος ο Παγκόσμιος ο Παρίας».