Ο Πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν θέλει να προωθήσει σοβαρές διοικητικές και νομοθετικές αλλαγές, ώστε να ελέγχει από κοντά τους κυβερνήτες των 89 περιφερειών της Ρωσίας, αποκτώντας και το δικαίωμα να τους καθαιρεί σε περίπτωση παραβίασης απ' αυτούς των ομοσπονδιακών νόμων. Τα πρώτα βήματά του μετά την επίσημη ανάληψη των προεδρικού αξιώματος στις 7 του Μάη, συνδέονται στην ουσία με τη μεγαλύτερη μεταρρύθμιση με σκοπό την ενίσχυση της κρατικής οργάνωσης. Σημειώνουμε ότι πρώτη απόφαση του Μπορίς Γιέλτσιν μετά τον ερχομό του στην εξουσία, που οδήγησε στη χαλάρωση της κρατικής εξουσίας, ήταν το διάταγμα για την κατάργηση της Επιτροπής Λαϊκού Ελέγχου της ΕΣΣΔ και ακολούθησε η παραίνεσή του προς τις περιοχές της Ομοσπονδίας: «Πάρτε τόση κυριαρχία, όση μπορείτε».

Επομένως, σε λίγο έγινε σαφές ότι το Κρεμλίνο έχασε τους μηχανισμούς ελέγχου και διοίκησης της αχανούς χώρας. Οι τοπικές αποφάσεις και νόμοι έρχονταν σε αντίθεση με το Σύνταγμα και τους ομοσπονδιακούς νόμους της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Εμφανίστηκαν οι τοπικοί «κυρίαρχοι μικροί τσάροι», με τους οποίους ο Γιέλτσιν ερωτοτροπούσε και μάλιστα τους έκανε «λόγω θέσης» μέλη του Συμβουλίου της Ομοσπονδίας (Ανω Βουλή). Ωστόσο, αναγκάστηκε να διορίσει στις 89 περιοχές τον τοποτηρητή του - τον «εκπρόσωπο του Προέδρου» με σκοπό την «εφαρμογή της γραμμής του Κρεμλίνου». Το Κρεμλίνο δεν κατόρθωσε να πετύχει την επιθυμητή υπακοή των περιοχών.

Στο μεταξύ, η έξοδος από τον οικονομικό γκρεμό, στον οποίο έχει οδηγήσει τη χώρα το καθεστώς, η διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας, είναι αδύνατα χωρίς την αποκατάσταση της κάθετης νόμιμης εξουσίας. Ο πόλεμος στην Τσετσενία απλώς επιβεβαίωσε την ορθότητα αυτής της θέσης.

Στις 13 του Μάη ο Πούτιν εξέδωσε νέο διάταγμα, το οποίο μπορεί να αλλάξει ριζικά την κατάσταση πραγμάτων. Αντί των 89 τοποτηρητών του Κρεμλίνου θα υπάρχουν στις περιοχές μόνο 7, οι οποίοι θα υπάγονται κατευθείαν στον Πρόεδρο. Οι 89 περιοχές θα διατηρούν το καθεστώς τους, αλλά θα συνενωθούν σε 7 «ομοσπονδιακές περιφέρειες». Είναι ενδεικτικό ότι γεωγραφικά αυτές συμπίπτουν με τις 7 στρατιωτικές περιφέρειες που έχουν χωριστεί έτσι με σκοπό την επίλυση των προβλημάτων της εθνικής ασφάλειας. Είναι ολοφάνερο ότι παράλληλα ο ρόλος των τοπικών κυβερνητών και προέδρων των αυτόνομων Δημοκρατιών αντικειμενικά μειώνεται.

Ο Πούτιν όμως δε σταμάτησε εδώ. Στις 17 του Μάη, την ίδια μέρα που η Κρατική Δούμα (Κάτω Βουλή) επικύρωσε τον νέο πρωθυπουργό και το Συμβούλιο της Ομοσπονδίας επικύρωσε τον Γενικό Εισαγγελέα της Ρωσίας, προέβη σε διάγγελμα προς τον πληθυσμό της χώρας. Επισήμανε ότι «το κράτος δεν είναι απλώς ο τόπος στον οποίο ζούμε και εργαζόμαστε, δεν είναι απλώς το χαραγμένο από τα γεωγραφικά σύνορα έδαφος. Είναι πριν απ' όλα οι νόμοι, η συνταγματική τάξη και η πειθαρχία. Αν αυτά τα εργαλεία είναι αδύνατα, τότε αδύνατο είναι και το κράτος ή απλώς δεν υπάρχει». «Είναι κραυγαλέο γεγονός όταν το 1/5 των νομικών πράξεων που εκδίδονται στις περιοχές αντιβαίνουν στο Βασικό Νόμο της χώρας. Οταν τα Συντάγματα των Δημοκρατιών και οι Κανονισμοί των περιοχών διαφωνούν με το Σύνταγμα της Ρωσίας. Οταν ανάμεσα στις ρωσικές περιφέρειες και περιοχές δημιουργούνται εμπορικοί φραγμοί ή, ακόμα χειρότερα, τοποθετούνται ορόσημα. Συμβαίνει και αυτό. Οπως έδειξε η ζωή, οι συνέπειες απ' αυτές τις παραβιάσεις είναι καταστροφικές. Από παρόμοια επιμέρους ζητήματα σταγόνα σταγόνα ωριμάζουν οι αυτονομιστικές τάσεις, που γίνονται ενίοτε προγεφύρωμα για ένα πιο επικίνδυνο κακό - τη διεθνή τρομοκρατία», τόνισε ο Πούτιν. Και κατέληξε: «Το ξεχαρβάλωμα της εξουσίας το πληρώνουν ακριβά τα εκατομμύρια των απλών ανθρώπων. Τίμημα της χαλαρότητας του κράτους είναι η προσωπική ασφάλεια, το απαραβίαστο της ιδιοκτησίας και του άσυλου και τελικά η ευημερία μας και το μέλλον των παιδιών μας. Μας χρειάζεται μια ισχυρή υπεύθυνη εξουσία. Και γι' αυτό υπολογίζω στην κατανόηση των ενεργειών που γίνονται τώρα. Ακριβώς γι' αυτό εκλέχθηκα Πρόεδρος της Ρωσίας. Αυτή την πολιτική σκοπεύω να εφαρμόσω στο εξής σταθερά και με συνέπεια. Ακριβώς έτσι, όπως κάνουμε σήμερα».

Επίσης, σε σχέση με τα παραπάνω, ο Πούτιν προτείνει και την αλλαγή της αρχής συγκρότησης του Συμβουλίου της Ομοσπονδίας (Ανω Βουλή) με την έννοια ότι οι κυβερνήτες και οι επικεφαλής της νομοθετικής εξουσίας των περιοχών δε θα πρέπει αυτομάτως, μετά την εκλογή τους, να γίνονται μέλη του Συμβουλίου της Ομοσπονδίας. Κατά τον Πούτιν, την Ανω Βουλή δε θα πρέπει να τη συγκροτούν οι επικεφαλής της Εκτελεστικής και Νομοθετικής Εξουσίας, αλλά οι «εκπρόσωποί» τους και να συνεδριάζουν σε «μόνιμη βάση» και όχι μια φορά το μήνα, όπως συμβαίνει σήμερα. Η τρίτη πρόταση του Προέδρου, με σκοπό να «γλυκάνει το πικρό χάπι» για τους κυβερνήτες, τους δίνει το δικαίωμα να καθαιρούν για παραβάσεις τους επικεφαλής των κατώτερων αξιωμάτων στις διοικητικές περιοχές. Ολες αυτές οι αλλαγές θα πρέπει να υλοποιηθούν με νομοσχέδια που θα καταθέσει ο Πρόεδρος στην Κρατική Δούμα.

Πρέπει να σημειώσουμε ότι η κοινωνία από καιρό περίμενε παρόμοια μέτρα. Ετσι, σε μια τελευταία δημοσκόπηση, το 54% των πολιτών θεωρεί ότι ο Πούτιν θα μπορέσει να βελτιώσει την οικονομική κατάσταση, το 46% ότι θα σταματήσει την αύξηση της εγκληματικότητας. Επίσης, είναι γενική η αντίληψη ότι όλα τα προαναφερόμενα μέτρα δεν μπορούν να εφαρμοστούν χωρίς την αποκατάσταση της κάθετης κρατικής εξουσίας. Εκτός απ' αυτό, είναι πλέον πολύ διαδεδομένη η λογική ότι «αφού το πρότεινε ο Πούτιν, αυτό είναι καλό». Μόνο το 12% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι ο Πούτιν «δεν εκφράζει τα συμφέροντά τους ή μάλλον δεν τα εκφράζει».

Πράγματι, οι περισσότερες γνώμες για τις πρωτοβουλίες του Κρεμλίνου είναι ευμενείς, ακόμα και μεταξύ των κυβερνητών, δηλαδή μεταξύ εκείνων που οι προτάσεις του Πούτιν περιορίζουν τα συμφέροντά τους. Ωστόσο, τον κύριο φόβο εξέφρασε σε συνέντευξη Τύπου ο πρόεδρος της ΚΕ του ΚΚΡΟ Γκενάντι Ζιουγκάνοφ, ο οποίος δήλωσε ότι χωρίς την αποκατάσταση της κάθετης εξουσίας η χώρα δεν θα μπορέσει να αντιμετωπίσει την κρίση και «οποιαδήποτε εκτελεστική εξουσία χωρίς έλεγχο είναι πανούκλα για την κοινωνία, είναι σύμφυση της μαφίας και γέννημα της χούντας». Πρόσθεσε δε, ότι η υπαλληλική αυθαιρεσία μπορεί να αποτραπεί, αν όλοι οι καθοδηγητές της εκτελεστικής εξουσίας από τα κάτω μέχρι πάνω, μαζί και ο Πρόεδρος, θα λογοδοτούν μόνιμα στα Κοινοβούλια των διαφόρων επιπέδων. Γι' αυτό θα πρέπει να αποκατασταθεί ο έλεγχος των καθοδηγητών της περιφερειακής και ομοσπονδιακής εκτελεστικής εξουσίας από μέρους των λαϊκών εκπροσώπων, μέσω των νομοθετικών συνελεύσεων όλων των επιπέδων. Τέλος, ο Ζιουγκάνοφ σημείωσε ότι δεν έχει υπόψη του τα νομοσχέδια του Πούτιν, αλλά εξέφρασε το φόβο ότι το προτεινόμενο σχήμα συγκρότησης του Συμβουλίου της Ομοσπονδίας «μπορεί να οδηγήσει στην παράλυση της ομοσπονδιακής νομοθετικής εξουσίας». Το ΚΚΡΟ θα εξετάσει τις πρωτοβουλίες του Πούτιν, μαζί με άλλα ζητήματα, στην επικείμενη Ολομέλεια της ΚΕ του κόμματος.