Τα μαθηματικά μοντέλα προσομοίωσης ήταν η απάντηση της επιστημονικής κοινότητας για την πρόβλεψη της κλιματικής συμπεριφοράς. Τα συγκεκριμένα μοντέλα μάς παρέχουν διάφορα σενάρια για το τι μέλλει γενέσθαι με βάση τα στοιχεία που δίνουμε σε υπερσύγχρονους υπολογιστές. Η εγκυρότητα των αποτελεσμάτων από μια τέτοια διαδικασία εξαρτάται από την αξιοπιστία των στοιχείων με τα οποία τροφοδοτούμε τα προγράμματα και την πληρότητα των εν λόγω προγραμμάτων. Μέχρι σήμερα μπορούμε να διαπιστώσουμε από τη διαδικασία δύο στοιχεία. Πρώτο, τη συμφωνία της επιστημονικής κοινότητας για την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας και την ασυμφωνία ως προς τις επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών.

Στο μεσοδιάστημα των ετών 1990-2100 η θερμοκρασία του πλανήτη θα αυξηθεί από 1,5-5,5 βαθμούς Κελσίου, εάν τα αέρια του θερμοκηπίου εξακολουθήσουν να εκπέμπονται με τα ίδια περίπου ποσοστά με αυτά που ισχύουν σήμερα. Ενα από τα μοντέλα αυτά που υπογράφεται από διακεκριμένους επιστήμονες κάνει λόγο για άνοδο της θερμοκρασίας της τάξης των 2,5 βαθμών Κελσίου πολύ πριν το έτος 2100. Ομως, το πλέον αισιόδοξο σενάριο που υποστηρίζει άνοδο της τάξης του 1,5 βαθμού σημαίνει ότι ο πλανήτης μας θα είναι πολύ πιο θερμός από ό,τι ήταν τα τελευταία 10.000 χρόνια! Μια δεύτερη βεβαιότητα είναι αυτή που αναφέρεται στη διαφορά της θέρμανσης μεταξύ των δυο ημισφαιρίων της Γης. Σύμφωνα με τα μοντέλα προσομοίωσης, το βόρειο ημισφαίριο θα θερμανθεί περισσότερο από το νότιο ημισφαίριο, γιατί στο δεύτερο η ξηρά είναι μικρότερη από τη θάλασσα η οποία απορροφά περισσότερη θερμοκρασία και το νερό ψύχεται με αργότερους ρυθμούς από το έδαφος. Οι θερμοκρασίες στις περιοχές πλησίον του Ισημερινού θα είναι χαμηλότερες κατά δυο έως και τρεις φορές από τις αντίστοιχες στη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη και την Ιαπωνία (μεσαία και υψηλά γεωγραφικά πλάτη).

Είναι γνωστό ότι τα θαλάσσια ύδατα διαστέλλονται ελάχιστα όταν θερμαίνονται και αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξησή τους. Από το 1900 έως το 1990 η στάθμη των υδάτων αυξήθηκε κατά 9-18 cm (πόντους). Τα 2/3 αυτής της αύξησης εκτιμάται ότι προέρχεται από την άνοδο της θερμοκρασίας και το υπόλοιπο ποσοστό από τους μεγάλους ρυθμούς αποδάσωσης, την καταστροφή των υγροτόπων και την υπεράντληση των υπόγειων υδάτων. Τα κλιματικά μοντέλα αναφέρουν ότι από το 1990 μέχρι το 2100 η αύξηση της στάθμης της θάλασσας θα αυξηθεί κατά 50 cm, δηλαδή 2,5 φορές περισσότερο από τα προηγούμενα 90 χρόνια. Οι παγετώνες στους πόλους θα λιώσουν, επιδεινώνοντας κατά πολύ το πρόβλημα, αλλά για να συμβεί κάτι τέτοιο ταυτόχρονα και ομοιόμορφα θα περάσουν εκατοντάδες χρόνια. Σύμφωνα με τις παραπάνω προβλέψεις, απαιτείται η μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα σε ποσοστό 60-80%. Η Διεθνής Ενεργειακή Επιτροπή όμως εκτιμά ότι μέχρι το 2010 οι εκπομπές θα αυξηθούν περισσότερο από 50%, επειδή οι χώρες του πλούσιου Βορρά δε μειώνουν τις εκπομπές και οι χώρες του Νότου τις αυξάνουν.

Οπως ήδη αναφέραμε για τον τρόπο λειτουργίας των κλιματικών συστημάτων, οι γνώσεις μας είναι μερικές και αποσπασματικές. Πλήθος παραγόντων μπορούν να επηρεάσουν την ατμοσφαιρική θερμοκρασία, πολλοί από τους οποίους είναι γνωστοί, αλλά με πολλαπλές προσεγγίσεις, ως προς τη συμβολή τους, αλλά και πολλοί παραμένουν αδιευκρίνιστοι και μόνο υποθέσεις μπορούν να γίνουν. Η ποσότητα της ηλιακής ενέργειας που φτάνει στη γη είναι ένας από τους παράγοντες αυτούς. Εχει διαπιστωθεί, από τις αρχές της δεκαετίας του '90, ότι τα αέρια του θερμοκηπίου, με τα σημερινά δεδομένα, θα ξεπεράσουν την επίδραση του ήλιου στα προσεχή 50 χρόνια. Ενα από τα σημαντικότερα ζητήματα, το οποίο σπάνια αναφέρεται στη συζήτηση για τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα, αφορά την τύχη μεγάλου μέρους του ποσοστού από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Πιο συγκεκριμένα έχει υπολογιστεί ότι μόνο το 49% παραμένει στην ατμόσφαιρα και το 29% απορροφάται από τους ωκεανούς. Το υπόλοιπο 22% παραμένει εκτός υπολογισμών. Εκτιμάται ότι αυτό απορροφάται από την ανάπτυξη των φυτών και το έδαφος, αλλά παραμένουν άγνωστες οι διαδικασίες (πού, πώς κλπ.). Ελλειμμα όμως υπάρχει και στις γνώσεις μας για τον τρόπο επίδρασης των ωκεανών στο κλίμα. Οι ωκεανοί μπορούν να επιβραδύνουν την αύξηση της θερμοκρασίας, αλλά ένα ζήτημα είναι το χρονικό διάστημα που απαιτείται για να φτάσει στα βαθύτερα στρώματα. Ειδικοί επισημαίνουν ότι η διαδικασία αυτή γίνεται με αργούς ρυθμούς λόγω της μεγαλύτερης πυκνότητας των υδάτων σε μεγάλα βάθη. Επίσης δε γνωρίζουμε αν υπάρχει η δυνατότητα για την απορρόφηση ποσοστού μεγαλύτερου από το 29%.

Το κλίμα επηρεάζεται από την πυκνότητα και το είδος των νεφώσεων. Οταν αυξάνεται η θερμοκρασία, αυξάνεται η εξάτμιση και η κατακράτηση των υδάτων στον αέρα. Η αύξηση των υδρατμών, όμως, συμβάλλει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Μια άλλη προσέγγιση αναφέρει ότι η αύξηση της θερμοκρασίας θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της εξάτμισης των ωκεάνιων υδάτων και κατά συνέπεια την επαύξηση της νέφωσης. Σημαντικός επίσης παράγοντας επηρεασμού του κλίματος είναι οι αλλαγές των παγετώνων στους δυο πόλους. Οι πάγοι λειτουργούν ως ένας τεράστιος καθρέφτης, ο οποίος αντανακλά στο διάστημα μεγάλο μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας. Αν υποθέσουμε ότι μέρος των πάγων στους δυο πόλους λιώσει, θα εκθέσουν το έδαφος και τους ωκεανούς σε μεγαλύτερο ποσοστό της ηλιακής ακτινοβολίας, άρα η θερμότητα θα αυξηθεί. Αυτό με τη σειρά του θα επιταχύνει το λιώσιμο των πάγων, άρα θα επέλθει εκ νέου άνοδος της θερμοκρασίας. Υπάρχει όμως και ένα άλλο σενάριο. Η τήξη των πάγων θα αυξήσει την ποσότητα των υδάτων του πλανήτη με τη μορφή πάγου. Κι αυτό γιατί η αύξηση των υδρατμών θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του χιονιού σε κάποιους πολικούς παγετώνες, ιδιαίτερα της Ανταρκτικής. Αν το χιόνι συσσωρευτεί με ταχύτερους ρυθμούς από τους αντίστοιχους της τήξης των πάγων, τότε θα αντανακλάται περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία προς το διάστημα, η ατμόσφαιρα θα ψυχτεί και θα περάσουμε σε μια νέα εποχή παγετώνων. Τέλος, το κλίμα μπορεί να επηρεαστεί από την ατμοσφαιρική ρύπανση. Στην περίπτωση αυτή συμβαίνει το εξής παράδοξο. Τα αερολύματα (διάφορα σπρέι κλπ.) και τα αέρια - ρυπαντές που εκλύονται από τις ηφαιστειακές εκρήξεις και διάφορες ανθρώπινες δραστηριότητες αντανακλούν μέρος της εισερχόμενης ηλιακής ακτινοβολίας. Αρα η αύξηση των επιπέδων κάποιων ρυπαντών εξουδετερώνει την παγκόσμια αύξηση της θερμότητας. Ταυτόχρονα όμως η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι βασικός υπαίτιος απροσδιόριστου αριθμού θανάτων και της καταστροφής της βιοποικιλότητας! Οπότε κάθε συζήτηση γύρω από την αύξηση των ορίων εκπομπών των αερίων αυτών είναι εκτός τόπου.

(Συνεχίζεται)