Φυσικά, Ελληνες και ξένοι σύνεδροι έθεταν το παραπάνω «ζήτημα», λιγότερο ή περισσότερο απροκάλυπτα. Ωστόσο, το γεγονός ότι και ο θεσμός της «πολιτιστικής πρωτεύουσας» της Ευρώπης μεταλλάσσεται συνεχώς - σε μορφή και περιεχόμενο - προς το αντιδραστικότερο, αποδεικνύει ότι το κεφάλαιο «βιάζεται» να χρησιμοποιήσει πιο συγκεκριμένα τον πολιτισμό στη διαδικασία επιβολής των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων.

Ετσι, ήταν χαρακτηριστική η ομιλία του Γερμανού, Βόλκερ Χάσεμερ, τέως γερουσιαστή για την ανάπτυξη των πόλεων, την προστασία του περιβάλλοντος και πολιτιστικών υποθέσεων, νυν εκπρόσωπο της «πρωτοβουλίας»... Ο Βόλκερ, «μία ψυχή για την Ευρώπη»(!) υπέρμαχος της ΕΕ, «αναρωτήθηκε»: «γιατί δεν προσπαθούμε να ορίσουμε τα πολιτιστικά "μονοπάτια" των διαρθρωτικών αλλαγών».

Αποκαλυπτικός ήταν και για το ρόλο του θεσμού των «Πολιτιστικών Πρωτευουσών», σημειώνοντας ότι οι δήμαρχοι των πόλεων που αναλαμβάνουν το θεσμό (εν προκειμένω η Πάτρα) «είναι αρμόδιοι για όλη την Ευρώπη», κι όχι μόνο για την ανάδειξη του ντόπιου πολιτισμού. «Αν δεν είμαστε ξεκάθαροι, τότε ο δήμαρχος της Πάτρας δε θα ξέρει τι να κάνει για την Ευρώπη»...

Η «αγωνία» για το πώς προχωρά η αντιδραστική πολιτιστική» πολιτική της ΕΕ εκφράστηκε και με αναφορές για την απόρριψη του σχεδίου «Συντάγματος» από τα δημοψηφίσματα της Γαλλίας και Ολλανδίας. Συγκεκριμένα, ο ομιλητής είπε: «Αυτό σημαίνει ότι η ΕΕ δεν έχει νομιμοποίηση». Είπε, επίσης, ότι τα κονδύλια των ευρωπαϊκών προγραμμάτων «Πολιτισμός 2000» και «Πολιτισμός 2006» είναι «πολύ φειδωλά» και «η πολιτιστική κληρονομιά δεν είναι πρώτη προτεραιότητα» στην ΕΕ. Ο Χάσεμερ απάντησε, ότι ακριβώς γι' αυτό «πρέπει να μιλάμε (σ.σ. εννοεί να "πείθουμε") με εκπροσώπους κομμάτων που δεν έχουν αρμοδιότητα τον πολιτισμό, αλλά την επιτυχία της Ευρώπης»!

Αξίζει να αναφερθούμε στην ομιλία της Βικτόρια Τοντ, διευθύντριας του φορέα «Εθνική καμπάνια για τις τέχνες» στη Βρετανία, η οποία σημείωσε ότι η ίδρυση αυτού του φορέα στα μέσα της δεκαετίας του '80 ήταν μια αναγκαιότητα της πολιτικής της Θάτσερ, που αφαίρεσε κονδύλια από την τέχνη, τα θέατρα και το Συμβούλιο Τέχνης (χρηματοδοτικός φορέας), με αποτέλεσμα η καλλιτεχνική δημιουργία να περιθωριοποιηθεί εντελώς. «Αγωνιζόμαστε ακόμη και τώρα που έχουμε εργατική κυβέρνηση, αφού δυστυχώς έχουμε εμπλακεί σε έναν αντιλαϊκό πόλεμο» (σ.σ. εννοεί το Ιράκ), με αποτέλεσμα η κυβέρνηση Μπλερ να κόβει κονδύλια από την Παιδεία και την Τέχνη για να χρηματοδοτεί τον πόλεμο στο Ιράκ.