Σήμερα θα πάμε μακριά. Θα βρεθούμε σε έναν παραμυθένιο τόπο. Δε θα ζήσουμε εκεί τις χίλιες και μια νύχτες, αλλά μονάχα ένα πρωινό, τόσο όσο χωρά η στήλη. Η συγγραφέας Λιλή Μαυροκεφάλου μας αφηγείται τις εντυπώσεις της.

«Στο Μαρόκο οι αισθήσεις αποκτούν ασυνήθιστη ένταση, η φαντασία οργιάζει. Χρώματα παντού. Μυρουδιές. Ηχοι. Αντιθέσεις. Το παλιό και το νέο διεκδικούν και αντιδικούν. Κελεμπία και τζιν. Κοράνι και κινητό τηλέφωνο. Κάρο και μερσεντές. Ανατολίτικα παζάρια και πλατιές λεωφόροι. Ισλάμ και δυτικές επενδύσεις. Μουεζίνης και ροκ. Παράδοση και εκμοντερνισμός. Ιστορία και τεχνολογία. Στον Ατλαντικό, ατέλειωτες αμμουδερές παραλίες. Στη Μεσόγειο, βραχώδεις ορμίσκοι. Πανύψηλες χιονισμένες βουνοκορφές και έρημος. Πλούσια μεσογειακή βλάστηση και χιλιόμετρα άγονης γης. Το στενό του Γιβραλτάρ, πύλη της Ανατολής για τους Δυτικούς, για τους Αραβες πέρασμα προς την Ευρώπη. Το διάβηκαν οι Ευρωπαίοι για να υποτάξουν το Μαρόκο, όμως και το αντίθετο έγινε.

Οι πρώτοι Ευρωπαίοι αποικιοκράτες είναι οι Πορτογάλοι και οι Ισπανοί τον 15ο αιώνα. Οι απελευθερωτικοί αγώνες των Μαροκινών αποδυναμώνονται από εμφύλιες έριδες, υποδαυλιζόμενες από τους Ευρωπαίους. Στη δεκαετία του 1840 εισβάλλουν οι Γάλλοι. Το Μαρόκο γίνεται γαλλικό προτεκτοράτο, ο πλούτος και ο λαός του αντικείμενο στυγνής εκμετάλλευσης, οι κοινωνικές ανισότητες βαθαίνουν. Στις αρχές του 20ού αιώνα, στο αποικιοκρατικό παιγνίδι μπαίνουν η Βρετανία, η Γερμανία και η Ισπανία. Χωρίζουν το Μαρόκο σε ζώνες επιρροής. Το 1912, ο λαός εξεγείρεται, ο αγώνας είναι πολύχρονος και αιματηρός, αλλά μόνο το 1956 αποκτάται εθνική ανεξαρτησία. Ο σουλτάνος, που ασκούσε μέχρι τότε τυπική εξουσία, ανακηρύσσεται βασιλιάς.

Σήμερα παρά την πρόοδο βιτρίνας, με υπερπολυτελή ξενοδοχεία για τουρίστες και επιβλητικά δημόσια κτίρια, η αντίθεση πλούτου και φτώχειας είναι έντονη και ο αναλφαβητισμός φτάνει το 50%. Ωστόσο, το Μαρόκο δε στερείται πλούτου. Κατέχει τη δεύτερη στον κόσμο θέση στην εξόρυξη φωσφοριτών και εξάγει, επίσης, σιδηρομετάλλευμα, μαγγάνιο, μόλυβδο, ψευδάργυρο, κοβάλτιο, πετρέλαιο, φυσικό αέριο. Η αλιεία είναι ιδιαίτερα αποδοτική και το Μαρόκο κατέχει την πρώτη θέση στην κονσερβοποίηση της σαρδέλας. Αλλα προϊόντα είναι λάδι, κρασί, ζάχαρη, φελλός, υφάσματα, δέρματα. Τα φημισμένα χαλιά παραπέμπουν στις "χίλιες και μία νύχτες".

Το Μαρόκο είναι μια μεγάλη χώρα, έκτασης 18.000 τ. χμ., εξαιρουμένης της αμφισβητούμενης Δυτικής Σαχάρας. Ο πληθυσμός ξεπερνά τα 30 εκατομμύρια, με το 40% ηλικίας κάτω των δεκαπέντε ετών. Οι σύγχρονοι Μαροκινοί προέρχονται από την ανάμειξη των Αράβων κατακτητών του 7ου αιώνα με τους μυστηριώδους καταγωγής Βερβέρους, με το λευκό δέρμα και τα γαλαζοπράσινα μάτια, που πρωτοεμφανίζονται στη βόρειο Αφρική το 8000 π.Χ. Οι Βέρβεροι αντιστάθηκαν σκληρά στους Αραβες, όταν όμως ασπάστηκαν τον ισλαμισμό, επήλθε προσέγγιση, χωρίς ποτέ να λείψουν οι συγκρούσεις, εξαιτίας των οποίων οι Βέρβεροι αποσύρθηκαν στα οχυρωμένα πλινθόκτιστα χωριά της οροσειράς του Ατλαντα, όπου και σήμερα πολλοί κατοικούν, προσκολλημένοι στις παραδόσεις τους, απομονωμένοι από το σύγχρονο κόσμο, δίχως ηλεκτρικό ρεύμα και τρεχούμενο νερό. Στον επισκέπτη, επιφυλάσσουν ανοιχτόκαρδη φιλοξενία με τελετουργικό σερβίρισμα του τσαγιού.

Η Καζαμπλάνκα (πληθυσμός 3 εκ.), φημισμένη εξαιτίας της ομώνυμης ταινίας, γυρισμένης ωστόσο εξ ολοκλήρου στο Χόλιγουντ, είναι η οικονομική πρωτεύουσα του Μαρόκου. Με το διεθνές αεροδρόμιό της, τους ουρανοξύστες, τις τράπεζες, τις λιμουζίνες, τις παραγκουπόλεις, τους πλανόδιους ανήλικους μικροπωλητές και τους ζητιάνους της, αντικατοπτρίζει τις βαθιές ανισότητες και τις αντιφάσεις της μαροκινής κοινωνίας. Το επιβλητικό τζαμί του βασιλιά Χασάν του δεύτερου, αντίκρυ στον ωκεανό, εκτός από ηγεμονική μεγαλομανία, φανερώνει την αγωνία να συνδυαστεί η θρησκευτική παράδοση με τη σύγχρονη τεχνολογία, καθώς, εκπορευόμενη από τον πανύψηλο μιναρέ, μια ακτίνα λέιζερ 19 μιλίων δείχνει προς την Ανατολή, προς τη Μέκκα.

Η Ραμπάτ (πληθυσμός 2 εκατ. περίπου), βορείως της Καζαμπλάνκας, είναι η σύγχρονη πρωτεύουσα του Μαρόκου, έδρα του βασιλιά και της διοίκησης. Στις συνοικίες των πλουσίων, αδιαπέραστοι τοίχοι κρύβουν τροπικούς κήπους, πισίνες, παλατάκια, ενώ στην καρδιά της παλιάς πόλης οι τουρίστες φωτογραφίζουν το εντυπωσιακό βασιλικό μαυσωλείο, χτισμένο προ μερικών δεκαετιών, καθώς και τον οκτακοσίων ετών μεγαλόπρεπο μιναρέ. Ομως, η Ραμπάτ προσφέρει κι άλλα θεάματα, όπως τα ζητιανάκια στις σκονισμένες φτωχογειτονιές της και τα παραδομένα στη μοίρα, στον ήλιο και τις μύγες γεροντάκια έξω από τις λασποκαλύβες.

Στη Φεζ (πληθ. 1 εκατ.) στους πρόποδες του Μέσου Ατλαντα, ανατολικά της Ραμπάτ, ιερή πόλη του Μαρόκου, ιδρυμένη τον 8ο αιώνα από απόγονο του προφήτη Μωάμεθ, κέντρο μελέτης του κορανίου, ο επισκέπτης μπορεί να περιπλανηθεί ώρες, στα δαιδαλώδη στενοσόκακα της περιτοιχισμένης παλιάς πόλης, από τις μεγαλύτερες του Μαρόκου, ένα συνονθύλευμα από παζάρια, σπίτια, εργαστήρια, χάνια, τζαμιά, μυρουδιές, ήχους, χρώματα.

Το Μαρακές, νοτιότερα, με έντονο ανατολίτικο χρώμα και αραβική παραδοσιακή αρχιτεκτονική, βαμμένο όλο στο χρώμα της γης, αγαπήθηκε από Ευρωπαίους καλλιτέχνες παρά την πνιγηρή καλοκαιρινή ζέστη του, που μετριάζεται από καταπράσινους κήπους, όπως ο επισκέψιμος με ...εισιτήριο, ιδιοκτησίας του Γάλλου σχεδιαστή μόδας Ιβ Σεν - Λοράν... Η βδομάδα όμως τελείωσε και επιστρέφουμε στην Καζαμπλάνκα, για να πετάξουμε μέχρι το Μιλάνο κι από εκεί για την Αθήνα».