Την είπαν πόλη με τα χίλια χρώματα και ο τίτλος αυτός δικαιώνεται απόλυτα στα μάτια του επισκέπτη της Ξάνθης. Ιδιαίτερα αυτού που θα αναζητήσει και τα δυο πρόσωπα της πόλης. Της παλιάς, της «κυράς της Θράκης» και της σύγχρονης, της μποέμισσας.

Αμέτρητες οι επιλογές του επισκέπτη. Περπατώντας ανάμεσα στα παραδοσιακά σπίτια της παλιάς πόλης, δεν ξέρεις τι να πρωτοθαυμάσεις. Στο κέντρο του οικισμού, το Λαογραφικό μουσείο, αντιπροσωπευτική έκφραση του πολιτισμού και της παράδοσης της Θράκης. Εκεί μέσα ακουμπά η ιστορία του τόπου, με φορεσιές και κεντήματα, με εργαλεία, σκεύη κάθε είδους αλλά και κειμήλια. Σπίτια καπνεμπόρων σε νεοκλασική γραμμή παραπέμπουν, μαζί με τις καπναποθήκες, στην άλλοτε φημισμένη στα πέρατα της γης, για τα καπνά της, Ξάνθη, από τα μέσα του 19^ου αιώνα έως τις αρχές του αιώνα μας. Μια πανδαισία χρωμάτων εκπέμπει το εσωτερικό αυτών των σπιτιών με τον πλούσιο ζωγραφικό διάκοσμο στους τοίχους, αλλά και στις οροφές. Ατμόσφαιρα γαλήνια, αρτιότητα της συμμετρίας, πλακόστρωτα γραφικά δρομάκια, παλαιοπωλεία και παντού χρώμα. Κυρίαρχο το κυανού της θρακιώτικης εξώθυρας, κάτω από τους χρωματιστούς διάκοσμους που στολίζουν σαν δαντέλες πολλές προσόψεις. Πέτρα και ξύλο, αρχέγονη ύλη, παντρεμένη μαστορικά από χέρια επιδέξια. Και τα φουρούσια, σωστά κοσμήματα.

Ζώσα επικοινωνία των ανθρώπων, το παζάρι. Αξίζει να αφιερώσει ο επισκέπτης ένα ολόκληρο πρωινό. Σ' αυτό το εκπληκτικό δούναι και λαβείν, θα δώσει χρήματα και θα λάβει τη μέγιστη απόλαυση της πολυχρωμίας φυλών, θρησκειών, προϊόντων, φωνών, μουσικών! Τη μαγευτική αίσθηση που αφήνει σ' όλο του το «είναι» η ανάμεικτη όσφρηση κάθε είδους μπαχαριού και αρωματικού φυτού!

Εχει, όμως και η σύγχρονη πόλη τις ομορφιές της, μαζί με τη ζωντάνια, το κέφι και την κίνηση που της δίνει ο φοιτητόκοσμος με σημείο αναφοράς το Δημοκρίτειο πανεπιστήμιο. Στην καρδιά της χτυπά το ρολόι της πλατείας, σήμα κατατεθέν και τόπος συνάντησης για ντόπιους και επισκέπτες. Οι δρόμοι της μοσχοβολούν σιροπιαστά γλυκά, καφέ, ξηρούς καρπούς. Αμέτρητες οι επιλογές για τους μερακλήδες. Ταβέρνες με γεύσεις θείες, ενδιαφέροντα μουσικά σχήματα και σπάνια αισθητική. Ζαχαροπλαστεία που η φήμη των προϊόντων τους ξεπερνά, δικαίως, τα όρια της πόλης και καφενέδες. Πολύβουα μπαράκια και άλλα νεολαιίστικα στέκια. Ζωντανή πόλη και ζεστή, όπως και οι άνθρωποί της, χριστιανοί και μουσουλμάνοι.

Η ψυχαγωγία και ο πολιτισμός συνοδεύουν σταθερά τη ζωή της πόλης, αλλά έχουν και τις εποχές τους. Ξεχωρίζουν οι περίφημες «Θρακικές λαογραφικές γιορτές» την περίοδο του καρναβαλιού που χρόνο με το χρόνο προσελκύουν όλο και περισσότερους επισκέπτες, οι «γιορτές της παλιάς πόλης» το Φθινόπωρο και οι γιορτές της νεολαίας την Ανοιξη. Το «θεσμικό» κενό του καλοκαιριού καταλαμβάνει πλήθος δημοσίων, δημοτικών κλπ. εκδηλώσεων.

Η Ξάνθη ξεχωρίζει και για τα πάρκα της. Πραγματική ανάσα ξεκούρασης γιαι τους ντόπιους και τους περαστικούς, σε μια αρμονική συνύπαρξη με τη μαγευτική οροσειρά της Ροδόπης. Πυκνά δάση, ποτάμια και ρυάκια αμέτρητα, καταρράκτες, χαράδρες, πουλιά και ζώα, φιλόξενα καταφύγια, μονοπάτια με διεθνείς σημάνσεις και δασικοί δρόμοι, δίνουν δυνατές συγκινήσεις σε πεζοπόρους και ποδηλάτες.

Στα 700 μ. υψόμετρο υπάρχει ο αρχαιολογικός χώρος της Καλύβας, μακεδονικό οχυρό της εποχής του Φιλίππου. Λίγο πιο νότια στην περιοχή του σημερινού χωριού των Κομνηνών, έχει αποκαλυφθεί ταφικό μνημείο μακεδονικής τεχνοτροπίας. Συνολικά στο Νομό Ξάνθης υπάρχουν 70 γνωστοί αρχαιολογικοί χώροι από τη νεολιθική ως τη μεταβυζαντινή εποχή.

Τα Πομακοχώρια, βόρεια της Ξάνθης, δεξιά και αριστερά της κοιλάδας του Εχίνου, είναι ένα μοναδικό πολιτιστικό και αρχιτεκτονικό δείγμα. Ο Εχίνος αποτελεί το μουσουλμανικό θρησκευτικό κέντρο όλων των ορεσίβιων Πομάκων του νομού.

Ο ποταμός Νέστος είναι το φυσικό όριο ανάμεσα στη Θράκη και τη Μακεδονία. Περιβάλλεται από ένα παραδεισένιο τοπίο, κατάφυτο από κάθε λογής αγριολούλουδο. Οι περιηγητές έχουν τη δυνατότητα να απολαύσουν το ποτάμι περπατώντας δίπλα σ' αυτό πάνω στο ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε6 ή διασχίζοντάς το με καγιάκ. Οσο κατηφορίζουμε προς τη θάλασσα το τοπίο αλλάζει και μια μεγάλη ποικιλία πουλιών σπάνιας ομορφιάς μαγεύει τον επισκέπτη.

Οι ακτές της Ξάνθης είναι γοητευτικές και απλές. Εράσμιο, Μάγγανα, Μυρωδάτο, Αβδηρα, Μάνδρα, Λάγος, χωριά και ψαροχώρια, δίπλα στη θάλασσα, κερδίζουν τους φίλους της Ξάνθης. Πλήθος επισκέπτες περνούν καθημερινά από το μαγευτικό Πόρτο Λάγος, τον επίγειο παράδεισο των ερωδιών και πέρασμα εκατομμυρίων πουλιών που ταξιδεύουν για το βορρά ή το νότο.

Φεύγοντας από την Ξάνθη, θαρρείς ότι στον τόπο αυτό όλα - παλιό και νέο, βουνό και θάλασσα - συναγωνίζονται για το ποιο θα σε μαγέψει περισσότερο.

Τ.Δ.