Ενώ το θερμόμετρο είχε φτάσει, πρόσφατα, στην Κούβα σε πρωτοφανή χαμηλά επίπεδα, όχι μόνο κλιματολογικά, διεξάγεται αυτόν τον καιρό μία "θερμή" μάχη παραγωγής, στην έκβαση της οποίας έχουν εναποτεθεί οι μεγαλύτερες προσδοκίες για την αναζωογόνηση της χώρας μετά από χρόνια οικονομικής οπισθοχώρησης: Η πολύ καλή "σάφρα" 1995 - '96, η συγκομιδή σακχαροκάλαμου, αφού η ζάχαρη συνεχίζει να είναι το κυριότερο εμπόρευμα εξαγωγής του νησιού. Τα συμβόλαια που υπεγράφησαν τον περασμένο χρόνο για εξαγωγές ζάχαρης προς τη Ρωσία, την Κίνα και άλλα κράτη, ως προϋπόθεση για εισαγωγές πετρελαίου, μηχανών, ανταλλακτικών, λιπασμάτων, τροφίμων και οχημάτων, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το αποτέλεσμα της "σάφρα" είναι μία από τις κύριες αιτίες των πρώτων, σεμνών, μικρών οικονομικών προόδων του 1995. Ωστόσο, μία, σίγουρα όχι θεαματική παρ' όλα αυτά, θετική, σύμφωνα με επίσημα νούμερα, εξέλιξη παρατηρείται σε όλους σχεδόν τους κλάδους της οικονομίας. Μετά το τρομακτικό έλλειμμα του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (35% το 1993 σε σχέση με το 1989), η οικονομική ανάπτυξη κατά 2,5% τον περασμένο χρόνο προκάλεσε φοβερή αίσθηση σε διεθνείς εμπειρογνώμονες. Ετσι, για παράδειγμα, η παραγωγή νικελίου αυξήθηκε, μετά από σχεδόν ολοκληρωτικό σταμάτημά της, κατά 80,2%. Η παραγωγή πετρελαίου σημείωσε αύξηση κατά 22,2%, η συγκομιδή οπωροκηπευτικών και καπνού αυξήθηκε επίσης κατά 60% και στην αλιεία παρατηρήθηκε αύξηση 14%.

Η πρόγνωση του υπουργού Οικονομικών Χοσέ Λουίς Ροντρίγκες για το 1996 είναι ενθαρρυντική, τουλάχιστον, όσο τα παραπάνω νούμερα. Πολλά υποσχόμενες είναι οι εξαγωγές εσπεριδοειδών και οικοδομικών υλών. Τα εργοστάσια τσιμέντου, με μία καλύτερη εκμετάλλευση της δυναμικότητάς τους, προβλέπεται να αυξήσουν την παραγωγή τους κατά 28%. Η φαρμακοβιομηχανία έχει πολλές παραγγελίες από τη Νότια Αμερική για εμβόλια. Ο τουρισμός, του οποίου τα μεικτά έσοδα ξεπέρασαν το 1995 για πρώτη φορά το 1 δισ. δολάρια, αναμένει 800.000 επισκέπτες, 100.000 περισσότερους απ' ό,τι την περασμένη χρονιά.

Σήμερα η Κούβα έχει και πάλι εμπορικές σχέσεις με 99 κράτη. Οι κύριοι εμπορικοί της εταίροι είναι η Κίνα, το Μεξικό, ο Καναδάς, η Ρωσία, η Ισπανία και η Γαλλία. Η συμμετοχή των αμερικανικών κρατών στις εμπορικές ανταλλαγές με την Κούβα αυξήθηκε από 6% που ήταν το 1989 σε 37%. Δεν είναι να απορεί κανείς, λοιπόν, με το γεγονός ότι τα αφεντικά μεγάλων επιχειρήσεων στις ΗΠΑ αρχίζουν να εκνευρίζονται, καθώς ως συνέπεια του συνεχιζόμενου, εδώ και πάνω από 30 χρόνια, και εντεινόμενου εμπορικού αποκλεισμού εκ μέρους της αμερικανικής κυβέρνησης, δεν μπορούν να συμμετάσχουν και συνεπώς να αποκομίσουν κέρδη από την ίδρυση Joint Ventures (μεικτών επιχειρήσεων) στην Κούβα. Στο τέλος του περασμένου χρόνου είχαν καταγραφεί στο εμπορικό επιμελητήριο της Αβάνα πάνω από 200 μεικτές επιχειρήσεις σε 34 κλάδους με συμμετοχή σχεδόν 600 εταιριών από 50 χώρες.

Το νομοθετικό πακέτο της κουβανικής κυβέρνησης για την προώθηση και εξασφάλιση των ξένων επενδύσεων θα συμπληρωθεί, σε συνεδρίαση της Εθνοσυνέλευσης, με ένα διάταγμα για την εγκατάσταση τραπεζών με σκοπό την οικονομική στήριξη κουβανικών και ξένων επιχειρήσεων στο νησί.

Συνέπεια του αμερικανικού εμπορικού αποκλεισμού είναι και το γεγονός ότι η Κούβα ως μοναδική, αυτόν τον καιρό, χώρα στον κόσμο δε λαβαίνει πιστώσεις από διεθνείς οργανισμούς ή τράπεζες. Ο 35χρονος, πλέον, εμπορικός αποκλεισμός έχει προκαλέσει στην Κούβα, όπως υπολογίστηκε πρόσφατα, οικονομικές ζημιές ύψους πάνω από 45.000.000.000 δολάρια! Από την άλλη πλευρά, οι επιχειρηματίες στις ΗΠΑ χάνουν ετησίως 1,2 - 2 δισ. δολάρια.

Η δραστική μείωση των επιχορηγήσεων στη γεωργία, από 700 εκατομμύρια πέσο πριν από πέντε χρόνια σε 57 εκατομμύρια, δεν προκάλεσε προβλήματα όπως πολλοί πίστευαν, αντίθετα το 1995 αυξήθηκε η παραγωγή τροφίμων κατά 11%.

Και ενώ η Κούβα προσπαθεί, παρ' όλες τις δυσκολίες, να πορευτεί όπως νομίζει καλύτερα, οι ΗΠΑ, με αστείες προφάσεις, όπως η πρόσφατη κατάρριψη των δύο αμερικανικών αεροσκαφών που είχαν παραβιάσει τον κουβανικό εναέριο χώρο, και πάντα ενόψει των προεδρικών εκλογών, αποφάσισαν να εντείνουν τον, ούτως ή άλλως, απαράδεκτο εμπορικό αποκλεισμό με την ψήφιση του νόμου Χελμς - Μπάρτον. Κυβερνήσεις, Κοινοβούλια και περιφερειακές οργανώσεις της αμερικανικής ηπείρου χαρακτήρισαν τον παραπάνω νόμο ως σκέτη τρέλα. Ακόμα και ειδικοί "κουβανολόγοι" στις ΗΠΑ προειδοποίησαν τον Πρόεδρο Κλίντον πως "αυτά τα πυρά αναγκαστικά θα στραφούν εναντίον του". Ο Ουέιν Σμιτ, επικεφαλής της αμερικανικής Αντιπροσωπείας Συμφερόντων στην Αβάνα, μεταξύ 1979 - '82, παρατήρησε πρόσφατα στην εφημερίδα "Τσόρναλ οφ Κόμερς" ότι αυτός ο νόμος είναι "αμφισβητήσιμης νομιμότητας". Αυτή η "αμφισβητήσιμη νομιμότητα" προκάλεσε πολλαπλές αντιδράσεις. Ο πρωθυπουργός του Καναδά επέλεξε την τηλεόραση για μία ανταπάντηση στον ίδιο τον Χελμς, στην κριτική που δέχτηκε για την πολιτική της χώρας του απέναντι στην Κούβα: "Θα ήθελα να σας ρωτήσω, καθώς έχετε την απαιτούμενη πείρα, πώς και οι ΗΠΑ είχαν υποστηρίξει τον κουβανό δικτάτορα Μπατίστα;" Ακόμα, ο υπεύθυνος του μεξικανικού Συμβουλίου Επιχειρήσεων για Εξωτερικές Υποθέσεις (CEMAD), Χουάν Κλάιν, αντέδρασε στο νόμο λέγοντας: "Ας δούμε, κατ' αρχάς, τι δόντια έχει η τίγρης. Αν είναι μία χάρτινη τίγρης, μας αφήνει αδιάφορους, αν όμως πάει πραγματικά να δαγκώσει, τότε θα πάρουμε σοβαρά αντίμετρα".

Ενώ από κουβανικής πλευράς, ο υπουργός Εξωτερικών, Ρομπέρτο Ρομπάινα, σε τηλεοπτική συζήτηση επισήμανε ότι η Κούβα ήταν προετοιμασμένη για όλα τα ενδεχόμενα, ακόμα και για το χειρότερο. "Σίγουρα αυτός ο νόμος θα μας προκαλέσει ζημιές, ωστόσο, δε θα μας καταστρέψει". Λόγια που, αναμφίβολα, βασίζονται σε πείρα 35 και πλέον χρόνων!

Γιάννα ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΗ