Το τελευταίο διάστημα προβάλλονται από την Ευρωπαϊκή Ενωση και την ελληνική κυβέρνηση ορισμένοι νέοι λεγόμενοι χρηματοπιστωτικοί θεσμοί, όπως Πιστωτικοί Συνεταιρισμοί (ΠΣ), Συνεταιριστικές Τράπεζες (ΣΤ) και Εταιρείες Αμοιβαίων Εγγυήσεων (ΕΑΕ) ως η σύγχρονη λύση στα οξυμένα προβλήματα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Ηδη σε αρκετές πόλεις της Ελλάδας έχουν ιδρυθεί Πιστωτικοί Συνεταιρισμοί ή Συνεταιριστικές Τράπεζες, με πρωτοβουλία επιμελητηριακών παραγόντων, καθώς επίσης βρίσκεται σε εξέλιξη διάλογος ανάμεσα στο υπουργείο Ανάπτυξης και τα επιμελητήρια για δημιουργία Εταιρειών Αμοιβαίων Εγγυήσεων.

Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι έχει την πρόθεση να στηρίξει αυτούς τους θεσμούς και από την πλευρά των επιμελητηριακών και συνδικαλιστικών παραγόντων αναπτύσσεται μια καμπάνια υποστήριξής τους.

Η άποψη της Δημοκρατικής Κίνησης Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων(ΔΗΚΕΒΕ) για το πρόβλημα της χρηματοδότησης και τους Πιστωτικούς Συνεταιρισμούς, Συνεταιριστικές Τράπεζες και τις Εταιρείες Αμοιβαίων Εγγυήσεων είναι η εξής:

1. Οι ΕΒΕ αντιμετωπίζουν μια εχθρική στάση από το τραπεζικό σύστημα, που ελέγχεται και υπηρετεί τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου. Οσοι χρειάζονται δάνειο έχουν να αντιμετωπίσουν την άρνηση, τα δυσβάσταχτα επιτόκια μέχρι 15 μονάδες πάνω από τον πληθωρισμό, καθώς και τις υπερβολικές εμπράγματες εγγυήσεις.

2. Από την πλευρά των ελληνικών κυβερνήσεων, που με την πολιτική τους στηρίζουν πολύμορφα το μεγάλο κεφάλαιο - με εξαίρεση την 197/78 ΑΝΕ, που αφορά μόνο τη βιοτεχνία, λειτούργησε βασικά τη δεκαετία του '80 με αρκετά προβλήματα και σήμερα έχει στην πράξη καταργηθεί - δεν υπήρξε καμιά ουσιαστική και συνολική αντιμετώπιση του προβλήματος χρηματοδότησης των ΕΒΕ. Αφέθηκαν, όπως και τα άλλα προβλήματα, στο έλεος της "ελεύθερης αγοράς" και της τοκογλυφίας. Στην ίδια λογική κινείται και η πολιτική για την ΕΕ.

3. Κατά τη γνώμη μας, το πρόβλημα της χρηματοδότησης των ΕΒΕ δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται απομονωμένα, γενικά, αλλά αντίθετα σε σχέση με τη γενικότερη κατάσταση και προοπτική τους, που σήμερα συνοψίζεται στο ότι δέχονται μια ολομέτωπη επίθεση από τα μονοπώλια, με σκοπό τον εκτοπισμό τους και τη μεγαλύτερη εξάρτηση και εκμετάλλευσή τους από αυτά. Εχουν, λοιπόν, αντικειμενικά συμφέρον να παλέψουν μαζί με τα άλλα εκμεταλλευόμενα στρώματα της κοινωνίας για μια πολιτική αντιμονοπωλιακής - αντιιμπεριαλιστικής οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης.

Στα πλαίσια αυτά ένας στόχος πάλης πρέπει να είναι η θεσμοθέτηση από το κράτος ενός ευνοϊκού ειδικού καθεστώτος χρηματοδότησης των ΕΒΕ από τις εμπορικές τράπεζες, που θα λειτουργήσει κυρίως σαν εργαλείο ενίσχυσης της συνεταιριστικοποίησης και συνένωσης - συνεργασίας τους με διάφορες μορφές. Η αξιοποίηση του τραπεζικού συστήματος από τους ΕΒΕ σε ατομική βάση δεν μπορεί να προσφέρει θετική προοπτική στη μεγάλη τους πλειοψηφία.

4. Το ειδικό αυτό καθεστώς θα πρέπει να εξασφαλίζει διαθέσιμα κεφάλαια, επιτόκιο στο ύψος του πληθωρισμού, εγγύηση του κράτους, διαδικασίες κατανομής των διαθέσιμων κονδυλίων και ελέγχου της αποτελεσματικότητάς τους από όργανα κοινωνικού - λαϊκού ελέγχου, τα πλαίσια των κλαδικών, περιφερειακών και εθνικών πολιτικών.

5. Μια τέτοια ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτεί ασφαλώς μια διαφορετική εξουσία από τη σημερινή, που δε θα υπηρετεί τα συμφέροντα των μονοπωλίων, αλλά του εργαζόμενου λαού. Ομως, και στη σημερινή κατάσταση, το συνδικαλιστικό κίνημα των ΕΒΕ δεν μπορεί να παραιτηθεί από την προβολή τέτοιων αιτημάτων και ανάλογα με την πάλη του από την κατάκτηση επιμέρους ρυθμίσεων.

6. Οι ΠΣ, ΣΤ και ΕΑΕ, προβάλλονται σήμερα από πολλούς ως μια ελκυστική λύση, που μάλιστα στηρίζεται στη συνεταιριστική ιδέα. Η ΔΗΚΕΒΕ όχι μόνο δεν είναι ενάντια στους συνεταιρισμούς, αλλά - όπως φαίνεται από τα παραπάνω και από τη μακρόχρονη δράση της - είναι αυτή η παράταξη που σταθερά και με συνέπεια υποστηρίζει την πάλη για την ανάπτυξή τους, όπου αυτό είναι δυνατό να γίνει στα σημερινά πλαίσια και σαν ένα μέτρο άμυνας απέναντι στα μονοπώλια.

Υποστηρίζει, επίσης, ότι οι συνεταιρισμοί ασφαλώς μπορούν να αναπτυχθούν ευρύτερα και σε πιο στέρεη βάση σε ένα περιβάλλον που θα είναι ευνοϊκό για κάτι τέτοιο, στα πλαίσια δηλαδή μιας αντιιμπεριαλιστικής - αντιμονοπωλιακής οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης.

Η γενικότερη αυτή αντίληψή μας επιβάλλει κάθε φορά να εξετάζεται συγκεκριμένα η δυνατότητα ανάπτυξης ενός συνεταιρισμού, με βάση τον κλάδο, άλλες εναλλακτικές λύσεις κτλ.

7. Η ΔΗΚΕΒΕ έχει σοβαρότατες επιφυλάξεις για το κατά πόσο θα μπορέσουν οι Συνεταιριστικές Τράπεζες να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της χρηματοδότησης των ΜΜΕ.

Σήμερα, που το τραπεζικό σύστημα είναι έντονα μονοπωλημένο, είναι εξαιρετικά δύσκολο - αν όχι αδύνατο - να μπορέσουν οι Συνεταιριστικές Τράπεζες να συγκεντρώσουν τέτοια κεφάλαια, ώστε να χρηματοδοτήσουν μαζικά και με ευνοϊκούς όρους την ανάπτυξη συνεταιρισμών και άλλων μορφών συνεργασίας των ΜΜΕ.

Αλλωστε, ούτε οι ίδιες ούτε οι μελέτες ίδρυσης ΣΤ θέτουν έναν τέτοιο στόχο. Φοβόμαστε ότι τελικά αυτό που θα πετύχουν κυρίως θα είναι η χρηματοδότηση ενός μικρού αριθμού ΜΜΕ - αυτών που η ΕΕ και η κυβέρνηση θεωρούν ως βιώσιμες - με επιτόκια παρεμφερή ή λίγο μικρότερα από της "ελεύθερης" αγοράς και αυτό τελικά θα είναι ένα ακόμη μέτρο, που σε τελευταία ανάλυση θα λειτουργήσει σε βάρος της μεγάλης πλειοψηφίας των ΕΒΕ. 8. Οσον αφορά τις ΕΑΕ, αυτό που φαίνεται ως βέβαιο είναι ότι ναι μεν θα διευκολύνουν για τη σύναψη ενός δανείου με τις εμπορικές ή συνεταιριστικές τράπεζες παρέχοντας τη σχετική εγγύηση, όμως:

• Θα μπορούν να καλύπτουν μια πολύ μικρή μειοψηφία των ΕΒΕ. Σε σχετική μελέτη που έγινε για λογαριασμό του ΕΟΜΜΕΧ αναφέρεται ότι οι ΕΑΕ, για να είναι βιώσιμες, θα πρέπει να προσανατολιστούν σε εγγυήσεις δανείων υψηλού σχετικά μεγέθους, αναγνωρίζοντας ότι έτσι θα αποκλειστεί η πλειοψηφία των ΜΜΕ. Από την ίδια μελέτη προκύπτει ότι οι ΕΑΕ - που προβλέπεται να δημιουργηθούν - θα μπορούν ετησίως να προσφέρουν εγγυήσεις σε ένα ποσοστό μικρότερο του 1% του συνόλου των ΜΜΕ.
• Για τις επιχειρήσεις που θα μπορούν να πάρουν την εγγύηση, το τελικό αποτέλεσμα θα είναι το ακριβότερο δάνειο, μιας και θα επιβαρύνεται επιπλέον του τραπεζικού επιτοκίου με τις προμήθειες που θα επιβάλλει η ΕΑΕ.

9. Η εκτίμησή μας είναι ότι η κυβέρνηση, με τη δήθεν ενίσχυση των ΠΣ, ΣΤ και ΕΑΕ, μεταθέτει την ευθύνη της για τη δημιουργία ενός ειδικού καθεστώτος χρηματοδότησης για τους ΕΒΕ στους ίδιους τους ΕΒΕ. Επιχειρεί να εμφανιστεί ότι ενδιαφέρεται για τους ΕΒΕ, ενώ στην ουσία θέλει να ενισχύσει ένα μικρό αριθμό από μεσαίες και μεγάλες για τα ελληνικά δεδομένα επιχειρήσεις.

Αν η κυβέρνηση θέλει, όπως ισχυρίζεται, να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, τότε ας προχωρήσει:

• Στη δέσμευση μέρους των κεφαλαίων των εμπορικών τραπεζών (όπως ίσχυε με την 197/78 ΑΝΕ), κυρίως για τη χρηματοδότηση των ήδη υπαρχόντων ή νέων συνεταιρισμών και άλλων μορφών συνεργασίας των ΕΒΕ.
• Στην κατάργηση του συντελεστή 35% στη φορολόγηση των κερδών των συνεταιρισμών και στη γενικότερη αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας τους, στην ολόπλευρη στήριξή τους.
• Στη διαμόρφωση επιτοκίου στο ύψος του πληθωρισμού (με επιδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό ή με διοικητικό καθορισμό όπως εν μέρει ισχύει και τώρα για την 197/78 ΑΝΕ).
• Στην εγγύηση των δανείων από το κράτος (η εμπειρία της 197/78 ΑΝΕ έδειξε ότι οι καταπτώσεις των βιοτεχνικών δανείων ήταν σε αρκετά χαμηλά ποσοστά, γύρω στο 3%, δε συνέβη δηλαδή, το ίδιο με τα θαλασσοδάνεια που δίνονταν και δίνονται στο μεγάλο κεφάλαιο).
• Στην ίδρυση επιτροπών πιστώσεων ΕΒΕ σε τοπικό, κλαδικό, περιφερειακό επίπεδο με τη συμμετοχή εκπροσώπων των ΕΒΕ και άλλων κοινωνικών φορέων για την κατανομή και τον έλεγχο της αποτελεσματικής χρησιμοποίησης των διατιθέμενων κονδυλίων.

10. Το συνδικαλιστικό, αλλά και το επιμελητηριακό κίνημα δεν πρέπει να εγκαταλείψει την πάλη για τέτοια αιτήματα και να αποπροσανατολιστεί με τους λεγόμενους νέους χρηματοπιστωτικούς θεσμούς.

Η ΔΗΚΕΒΕ, συνεπής στις αρχές της, θα παλέψει για την ενημέρωση των ΕΒΕ και τη σωστή τοποθέτησή τους απέναντι στην προσπάθεια αποπροσανατολισμού τους.