"Ο κινηματογράφος είναι φορέας της κίνησης. Ο κινηματογράφος είναι τόλμη. Ο κινηματογράφος διαδίδει ιδέες...",έγραφε ο Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι για την έβδομη τέχνη, προσδίδοντάς της την αληθινή της διάσταση, ως ανθρώπινο δημιούργημα, ως φορέα ιδεών, ως μαζικό μέσο.

Οταν, όμως, ο Μαγιακόφσκι έγραφε αυτές τις λέξεις ο σοβιετικός κινηματογράφος ξεκινούσε τα πρώτα του βήματα, μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση,μη γνωρίζοντας πόσο πραγματικά μεγάλα και καθοριστικά ήταν για τον παγκόσμιο κινηματογράφο. Οι ταινίες του Αϊνζεστάιν "Οκτώβρης", "Θωρηκτό Ποτέμκιν", "Η Απεργία" και άλλες, είναι πια κλασικές και ανάμεσα στις καλύτερες της παγκόσμιας κινηματογραφίας, κατά κοινή παραδοχή. Παραδοχή, όμως, που για μερικούς αφορά μόνο στη φιλμική τεχνική, αλλά όχι και στη θεματολογία. Και αυτή η δεύτερη παράμετρος είναι που οδηγεί τις ταινίες του πρώτου σοβιετικού κινηματογράφου στην αφάνεια.Μια βόλτα στα βιντεοκλάμπ είναι αρκετή...

Από το Μάη, όμως, μια βόλτα στα βιβλιοπωλεία της "Σύγχρονης Εποχής" σεΑθήνα, Θεσσαλονίκη και Γιάννενα θα είναι μοναδική ευκαιρία για να προμηθευτούν, οι φίλοι του σινεμά αλλά και οι "εραστές" μεγάλων ονείρων και ιδεών, που παρέλασαν μέσα από το κινηματογραφικό πανί, 100 σπάνιες σοβιετικές ταινίες.Τις ταινίες διαθέτει η εταιρία "Βελισσάριος Κλάσικ Φιλμς" σε ειδικές, συλλεκτικής αξίας, κασέτες και σε περιορισμένο αριθμό για την κάθε ταινία.Η πρώτη σειρά 10 ταινιών,που κυκλοφορεί για περιορισμένο χρονικό διάστημα σε 1.500 αριθμημένα αντίτυπα,έχει ήδη φτάσει στη "Σύγχρονη Εποχή".

Ο διευθυντής της "Σύγχρονης Εποχής", Δημήτρης Παπαλεωνίδας,γι' αυτή την πρωτοβουλία λέει στο "Ρ": "Πρόκειται για αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου, που ούτως ή άλλως ο καπιταλισμός προσπαθεί να κρύψει, παρ' όλο που ορισμένα από αυτά είναι μέσα στην καλύτερη δεκάδα. Επειδή, όμως, ο κινηματογράφος διαδίδει ιδέες, μια λειτουργία που είναι συνυφασμένη με τη "Σύγχρονη Εποχή" και τα βιβλία της, θεωρήθηκε αναγκαίο να προβάλουμε και να διαθέσουμε στο κοινό αυτές τις ταινίες".

Πρωταγωνιστικό ρόλο κατέχει ο Σεργκέι Αϊζενστάιν και οι ταινίες του: "Το θωρηκτό Ποτέμκιν" (1925), "Οκτώβρης" (1927), "Η γενική γραμμή" (1929), "Βίβα Μέξικο" (1931), "Αλεξάντερ Νιέφσκι" (1938) και "Ιβάν ο Τρομερός" (1943 - 1946).

Θα ήταν σκόπιμο να ξαναθυμηθούμε αυτές τις μοναδικές κινηματογραφικές στιγμές, όταν ο Αϊζενστάιν στο "Θωρηκτό Ποτέμκιν" ενσάρκωνε το θέμα της επανάστασης, σαν πάλη για ταξική ισότητα, ελευθερία και ανθρώπινη αξιοπρέπεια.Η ταινία γυρίστηκε με αφορμή τα 20 χρόνια από την αποτυχημένη επανάσταση του 1905 και ο σκηνοθέτης για άλλη μια φορά χρησιμοποιεί για πρωταγωνιστή τον ίδιο το λαό, αντικαθιστώντας τους ηθοποιούς με ερασιτέχνες και οδηγώντας την κάμερα στους αληθινούς τόπους όπου διαδραματίστηκαν τα γεγονότα.Η σκηνή της σφαγής στα σκαλοπάτια της Οδησσού παραμένει συγκλονιστική και αξέχαστη. Οσο για τον "Οκτώβρη",όπου αναβιώνει η Οκτωβριανή Επανάσταση,έμεινε στην ιστορία για τις ανακαλύψεις που έγιναν στο κινηματογραφικό μοντάρισμα και καθιέρωσε τον Αϊζενστάιν ως εμπνευστή του "διανοητικού κινηματογράφου".Η ταινία "Γενική Γραμμή" αναδεικνύει τη δύσκολη πορεία του νεαρού Σοβιετικού Κράτους μέχρι την κολεκτιβοποίηση, ενώ ο "Αλεξάντερ Νιέφσκι" είναι ένα πατριωτικό έργο,που πραγματεύεται τη συντριβή των Γερμανών ιπποτών στο 13ο αιώνα. Για το "Βίβα Μέξικο" ο σκηνοθέτης, μαζί με τους Αλεξαντρόφ και Τίσε πήγε σε ειδική αποστολή σε Γαλλία, ΗΠΑ και Μεξικό. Αυτή η ταινία όμως δεν ολοκληρώθηκε ποτέ.Ο "Ιβάν ο Τρομερός",γυρισμένη σε δύο μέρη, είναι η τελευταία ταινία του, αλλά το δεύτερο κορυφαίο δημιούργημα του Σοβιετικού σκηνοθέτη, αφού το θέμα της εξουσίας περνάει μέσα από μία ολοκληρωμένη και βαθμιαία ιστορική προβληματική που ενισχύεται με τη χρησιμοποίηση ιδιαίτερων και πρωτότυπων εκφραστικών μέσων.

Ανάμεσα στις πρώτες 10 βιντεοκασέτες θα δούμε και την ταινία "Η γη" (1930) του Αλεξάντερ Ντοβζένκο,και αναφέρεται στον αγώνα για κολεκτιβοποίηση. Σκηνοθέτης με έντονο ρομαντισμό, καυστική σάτιρα, λυρισμό, πολιτικό προβληματισμό και επική ματιά στα γεγονότα ο Ντοβζένκο. Χαρακτηριστικά, που συνθέτουν ένα μοναδικό καλλιτεχνικό σύνολο και προσδίδουν ένα ανεπανάληπτο ποιητικό χρώμα. Η ταινία το 1958 έφτασε ως το Φεστιβάλ Κινηματογράφου στις Βρυξέλλες,όπου κατατάχτηκε από τους ειδικούς ανάμεσα στις δώδεκα ωραιότερες κινηματογραφικές δημιουργίες.

"Η μάνα" (1926) και η "Θύελλα στην Ασία" (1928) ανήκουν στον Βσέβολοντ Πουντόβκιν.Σκηνοθέτης, σεναριογράφος και ηθοποιός που έμεινε στην ιστορία για την ανάπτυξη της επικής ταινίας και για τη χαρακτηριστική ρομαντική εικόνα,με την οποία ενσάρκωνε τον αγώνα των λαϊκών μαζών. Πολλές ταινίες του βραβεύτηκαν σε κινηματογραφικά φεστιβάλ κυρίως για τη συμβολή του στην εξέλιξη της τεχνικής του μοντάζ.

Ο σκηνοθέτης Μιχαήλ Ρομ είναι γνωστός για τις ταινίες που γύρισε για τον Λένιν.Ωστόσο, στις δέκα πρώτες ταινίες που θα κυκλοφορήσουν από τη "Βελισσάριος Κλάσικ Φιλμς" θα δούμε και το αριστούργημα "Ο αληθινός φασισμός" (1965). Με καταδεικτικό τρόπο ο σκηνοθέτης ενσαρκώνει τη σύγκρουση ανάμεσα στο παρελθόν, που παρουσιάζεται με σκηνές από ντοκιμαντέρ, και το παρόν, το οποίο ξετυλίγεται στα μάτια του θεατή με σύγχρονες εικόνες και ένα κείμενο που διαβάζει ο ίδιος ο σκηνοθέτης.Κορμός της ταινίας είναι η κατάδειξη της φύσης του φασισμού και οι στοχασμοί για το μέλλον του μεταπολεμικού κόσμου.Πρόκειται για δημιουργία με σαφέστατη πολιτική και φιλοσοφική χροιά. Να σημειωθεί ότι πολλές ταινίες του Ρομ διακρίθηκαν σε διεθνή κινηματογραφικά φεστιβάλ.

Δ. Μ.