Αυτό που πρέπει να αναγνωρίσουμε στο κυβερνών σήμερα κόμμα, είναι η ιλιγγιώδης ταχύτητα με την οποία διήνυσε στη διάρκεια των 22 χρόνων την απόσταση που χωρίζει τη θέση: "Η Ελλάδα αποσυνδέεται από τους στρατιωτικούς, πολιτικούς και οικονομικούς συνασπισμούς, που υπονομεύουν την εθνική μας ανεξαρτησία και το κυριαρχικό δικαίωμα του ελληνικού λαού να προγραμματίζει αυτός την κοινωνική, οικονομική πολιτική και πολιτιστική πορεία της χώρας", από τη θέση: "Θέλουμε την Ενωμένη Ευρώπη γιατί είμαστε σοσιαλιστές... Η κυβέρνηση επιδιώκει τη σταθερή και συνεπή παρουσία της σε όλα τα κέντρα λήψης αποφάσεων στους διεθνείς οργανισμούς στους οποίους μετέχει"...

***

Δεν αντιπαραθέσαμε τα αποσπάσματα της ιδρυτικής Διακήρυξης της 3ης Σεπτέμβρη 1974 με αυτά του χτεσινού "μανιφέστου" για να δείξουμε τις διαφορές που χωρίζουνεκείνο το ΠΑΣΟΚ απ' το σημερινό, αλλά για να υπογραμμίσουμε τον κοινό παρονομαστή που μπορεί να συνδέσει το τότε με το σήμερα. Οτι το κόμμα αυτό από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα ανταποκρίθηκε με τον καλύτερο και πιο αποτελεσματικό τρόπο στις δύσκολες αποστολές που ανατέθηκαν από την άρχουσα τάξη της χώρας, το ξένο και ντόπιο μεγάλο κεφάλαιο, τους Αμερικανούς και Ευρωπαίους "συμμάχους" και "εταίρους".

Οταν το 1974 ο Κ. Καραμανλής, αρχιτέκτονας του μεταπολιτευτικού πολιτικού σκηνικού, αναζητούσε έναν φερέγγυο εταίρο για την επιχείρηση του δικομματισμού, δεν έκρυψε την προτίμησή του προς τον Αν. Παπανδρέου. Αυτόν επέλεξε από την πρώτη εκλογική μάχη σαν "προνομιακό αντίπαλο". Το ΠΑΣΟΚ της 3ης Σεπτέμβρη 1974 είχε δύο σημαντικά χαρακτηριστικά. Αφ' ενός διατηρούσε, μέσω του ιδρυτή του, ανοιχτή την πόρτα σε δυνάμεις του "κεντρώου" χώρου, αφ' ετέρου με τις προγραμματικές του διακηρύξεις εκμεταλλευόταν τις ριζοσπαστικές διαθέσεις μεγάλου τμήματος του ελληνικού λαού, με έντονο αντιαμερικάνικο, αντινατοϊκό χαρακτήρα, εξαιτίας του ρόλου που έπαιξαν οι δυνάμεις αυτές στο στρατιωτικοφασιστικό πραξικόπημα του 1967 και στο έγκλημα κατά της Κύπρου το 1974. Δημιουργούσε ταυτοχρόνως ένα ανάχωμα για να εμποδιστεί η μετατροπή αυτής της ριζοσπαστικοποίησης σε ενίσχυση του ΚΚΕ.

Από το 1974 ως το 1981, το ΠΑΣΟΚ έπαιξε με τον καλύτερο τρόπο αυτόν το ρόλο του αναχώματος λεηλατώντας τα συνθήματα των κομμουνιστών, υποσχόμενο στους πάντες τα πάντα. Οταν ήρθε η ώρα της κυβερνητικής εξουσίας, ο Αν. Παπανδρέου έκανε τη δεύτερη μεγάλη ταχυδακτυλουργία. "Το ΠΑΣΟΚ μπορεί να εκφράζει το επιθυμητό, η κυβέρνηση οφείλει να εκφράζει το εφικτό", δήλωσε λίγο μετά την εκλογική νίκη του 1981. Από κει και πέρα τα πάντα μπορούσαν να δικαιολογηθούν.

Μέχρι τότε το ΠΑΣΟΚ συντηρούσε τη δυναμική του με την προοπτική της κυβερνητικής εξουσίας, από τότε άρχισε να εδραιώνει τη θέση του υποσχόμενο τα οφέλη από τη νομή της. Στο ίδιο διάστημα της κυβερνητικής οκταετίας κέρδισε την εμπιστοσύνη και την ενίσχυση των Αμερικανών, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, του "επιχειρηματικού κόσμου", αφού τους έπεισε ότι με μικρότερο κόστος μπορούσε να προωθεί τις θέσεις τους.

***

Ο πρωθυπουργός και πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, εξάλλου, μιλώντας προχτές στη Χίο, αποδέχθηκε σαν κριτήριο επιτυχίας τον έπαινο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, του ΟΟΣΑ, της Ευρωπαϊκής Ενωσης, των άλλων διεθνών οργανισμών. Ο καθένας βεβαίως διαλέγει σε ποιους δίνει εξετάσεις. Ο κ. Σημίτης διάλεξε.

Δάνης ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Το ΠΑΣΟΚ αρχίζοντας από τη θέση του "προνομιακού αντιπάλου", πέρασε στη συνέχεια από τη θέση του αξιόπιστου συνομιλητή, του φερέγγυου εταίρου, του προνομιακού συνομιλητή, για να καταλήξει, με την τελευταία κυβερνητική θητεία, στο ρόλο του κυρίου εκφραστή των συμφερόντων της άρχουσας τάξης και της "νέας τάξης πραγμάτων" στην ευρύτερη περιοχή