Νέφος, φουγάρα που "γκριζάρουν" το τοπίο και η κάπνα τους κρύβει τον ήλιο. Κάπνα που "βομβαρδίζει" κάθε μέρα τα πνευμόνια των ανθρώπων, σκόνη, αιωρούμενα σωματίδια, βαριές ρινίτιδες, χρόνιες και λοιμώδεις βρογχίτιδες, βρογχικό άσθμα... Λιγνιτωρυχεία και 14 ατμοηλεκτρικοί σταθμοί συνθέτουν το περιβάλλον μιας βιασμένης φύσης, όπου ζουν και εργάζονται 80.000 άνθρωποι. Η περιοχή αυτή είναι το λεκανοπέδιο της Εορδαίας στη Μακεδονία. Εκεί, που οι αριθμοί των στατιστικών που δείχνουν την ατμοσφαιρική ρύπανση, βρίσκονται σε... ικανοποιητικά επίπεδα.

Η ατμοσφαιρική ρύπανση στην περιοχή είναι υπερδιπλάσια από τα όρια που θέτει η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ). Η περιοχή της Πτολεμαϊδας ειδικά, παρουσιάζει τις πλέον αυξημένες συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων (260 μικρογραμμάρια ανά κυβικό εκατοστό, έναντι 120 του ορίου της ΠΟΥ). Τόπος προέλευσής τους οι επιφανειακές εξορύξεις λιγνίτη από τους σταθμούς της ΔΕΗ.

Επίσης ο ρυθμός εκπομπής σωματιδίων από τους ατμοηλεκτρικούς σταθμούς είναι τεράστιος και σύμφωνα με επίσημες μετρήσεις φτάνει τον ένα τόνο και 270 κιλά την ώρα.

Τα στοιχεία αυτά περιέχονται σε τέσσερις έρευνες που πραγματοποιήθηκαν από ομάδες επιστημόνων της πνευμονολογικής κλινικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης,σε συνεργασία με το εργαστήριο Φυσικής της Ατμόσφαιρας και το εργαστήριο Κοιτασματολογίας και χρηματοδοτήθηκαν από το υπουργείο Ανάπτυξης και την ΕΕ.

Σύμφωνα με αυτά τα στοιχεία, το 70% των κατοίκων της περιοχής έχει προσβληθεί από βαριά ρινίτιδα και αναπνέει πλέον από το στόμα. Αυτό συμβαίνει γιατί το μεγαλύτερο ποσοστό των σωματιδίων κατακρατείται στον ηθμό της μύτης των ανθρώπων.

Στη μία από τις έρευνες, που ολοκληρώθηκε πριν λίγες μέρες, μελετήθηκε η αναπνευστική λειτουργία σε σχέση με την επαγγελματική έκθεση στο λιγνίτη και τη ρύπανση του περιβάλλοντος στο λεκανοπέδιο της Εορδαίας. Στη μελέτη συμπεριελήφθησαν πάνω από 500 λιγνιτωρύχοι, ηλικίας 37-42 χρόνων, με προϋπηρεσία πέντε τουλάχιστον χρόνια, καθώς και 100 υπάλληλοι γραφείου που κατοικούν στην Πτολεμαϊδα, αλλά και 130 κάτοικοι της περιοχής Φλώρινας.

Οι εξετάσεις έδειξαν ότι οι 7 στους 10 λιγνιτωρύχους έπασχαν από βαριά ρινίτιδα και 1 στους 4 από χρόνια βρογχίτιδα,ανεξάρτητα από τον τόπο διαμονής τους, μέσα ή έξω από το λεκανοπέδιο. Από τους υπόλοιπους οι κάτοικοι της Πτολεμαϊδας παρουσίαζαν βαριά ρινίτιδα σε ποσοστό 55% και χρόνια βρογχίτιδα σε ποσοστό 11%, ενώ οι κάτοικοι της Φλώρινας 26,5% και 6,6% αντίστοιχα. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο γενικό πληθυσμό οι ρινίτιδες απαντώνται σε ποσοστό 20%.

Από τη μελέτη 1.100 παιδιών του λεκανοπεδίου Εορδαίας και 550 παιδιών από την Εδεσσα, ηλικίας 9-12 χρόνων, βρέθηκε αυξημένη συχνότητα εκδήλωσης της λοιμώδους βρογχίτιδας (το ποσοστό είναι 6,1% έναντι 2,2% στο γενικό πληθυσμό). Επίσης υπάρχει αυξημένη συχνότητα εκδήλωσης της οξείας βρογχίτιδας (5,6% έναντι 2,7%), του βρογχικού άσθματος (5,2% έναντι 4,2%) και της ρινίτιδας (33,4% έναντι 20,8%).

Η κατάσταση αυτή έχει υποχρεώσει τη ΔΕΗ να αποφασίσει τη μετακίνηση δυο κοινοτήτων με δικά της έξοδα. Πρόκειται για τα χωριά, Κόμανος που βρίσκεται στον κεντρικό άξονα της κοιλάδας της Εορδαίας και Κλείτος, στην περιοχή Αγ. Δημητρίου Κοζάνης.

Σύμφωνα με άλλη έρευνα οι μεγάλες συγκεντρώσεις αιωρουμένων σωματιδίων έχουν ως συνέπεια το 56,9% των κατοίκων του Κόμανου να προσβληθεί από χρόνια βρογχίτιδα και το 42,4% από ρινίτιδα. Στο χωριό Κλείτος, όπου υπάρχουν μεγάλες συγκεντρώσεις διοξειδίου του θείου, διαπιστώθηκε οφθαλμικός ερεθισμός στο 60% των κατοίκων.

Οσον αφορά τους εργαζομένους του εργοστασίου αζωτούχων λιπασμάτων της Πτολεμαϊδας, διαπιστώθηκε ότι το 48,2% πάσχει από χρόνια βρογχίτιδα.

Η έρευνα, φυσικά, περιγράφει μια κατάσταση ζοφερή. Δείχνει πού μπορεί να οδηγήσει η "ανάπτυξη" που επιβλήθηκε στη χώρα μας τις τελευταίες δεκαετίες. Μια "ανάπτυξη" η οποία στηρίχτηκε πάνω στην κατασπατάληση της φύσης και της υγείας, αλλά και αρκετές φορές, της ζωής των ανθρώπων. Πέρα από τις διαπιστώσεις όμως των επιστημόνων πρέπει να παρθούν και μέτρα. Μέτρα που δεν πρόκειται να πάρουν από μόνοι τους η κυβέρνηση και τα διευθυντήρια των Βρυξελλών. Οι κάτοικοι της περιοχής έχουν τον πρώτο λόγο. Οπλο στα χέρια τους, ο αγώνας...