Το αρχαιότερο μουσικό ίδρυμα της Ελλάδας, το Ωδείο Αθηνών,συμπληρώνει φέτος εκατόν είκοσι πέντε χρόνια ζωής. Την επέτειο αυτή γιορτάζει με σειρά εκδηλώσεων, που καλύπτουν όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων του.

Με μια παράδοση τόσων χρόνων, ένα παρελθόν γόνιμο και αποδοτικό και έχοντας χαρίσει στο ελληνικό και διεθνές κοινό μεγάλες μουσικές προσωπικότητες, όπως η Μ. Κάλλας,ο Δ. Μητρόπουλος,η Τζίνα Μπαχάουερ,ο Ν. Σκαλκώτας,ο Δημήτρης Σγούρος,το Ωδείο Αθηνών διεκδικεί επάξια τη θέση του σημαντικότερου μουσικού ιδρύματος της χώρας. Αξίζει να σημειώσουμε ότι τη Δραματική Σχολή του φώτισαν με το πέρασμα τους καλλιτέχνες όπως ο Δ. Ροντήρης και ο Αιμ. Βεάκης.

Ακόμα και η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών οφείλει την ύπαρξή της στη συμφωνική ορχήστρα του Ωδείου, που αποσπάται το 1942 και κρατικοποιείται με την επωνυμία ΚΟΑ.

Η ιστορική πορεία του Ωδείου Αθηνών, από το 1871 μέχρι σήμερα, έχει να παρουσιάσει καλές και κακές μέρες, εποχές δύσκολες και πικρές, μα και ξεπετάγματα φωτεινά προς τα ύψη. Πάντοτε όμως παραμονεύει η αβεβαιότητα και η αγωνία του "αύριο".

Ο πλέον αρμόδιος να μιλήσει για το παρόν, αλλά και το μέλλον του "Μουσικού και Δραματικού Συλλόγου" του Ωδείου Αθηνών είναι ο διευθυντής του Αρης Γαρουφαλής,που φέτος συμπληρώνει μια δεκαετία στη διεύθυνση του Ωδείου.

- Κύριε Γαρουφαλή, ποιος είναι ο στόχος των πανηγυρικών εκδηλώσεων που οργανώνει φέτος το Ωδείο Αθηνών;

- Ο στόχος αυτών των εκδηλώσεων είναι πολλαπλός. Πρώτα πρώτα να γιορτάσουμε το ότι ένα μουσικό εκπαιδευτικό ίδρυμα στην Ελλάδα, σε μία τόσο ταραγμένη γενικά περίοδο 125 ετών κατάφερε όχι μόνο να επιβιώσει, αλλά να δημιουργήσει και συνεχίζει να δημιουργεί μέχρι σήμερα.Ηταν σκοπός μας να υποδηλώσουμε για μια ακόμη φορά την παρουσία μας στα μουσικά πράγματα του τόπου και τη θέλησή μας να εξακολουθήσουμε πάνω στην ίδια γραμμή, με την ίδια αυστηρότητα, την ίδια υπευθυνότητα.

Θέλουμε να δείξουμε ένα πανόραμα των δραστηριοτήτων μας και των δυνατοτήτων που έχει ένα ωδείο σαν το Ωδείο Αθηνών. Να δείξουμε ότι δεν περιοριζόμαστε σε μια ξερή μουσική παιδεία.

Το Ωδείο Αθηνών είναι ένας μουσικός και δραματικός σύλλογος μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Κρατάει, λοιπόν, και τα δίδακτρα σε λογικές τιμές. Παρέχει υποτροφίες σε σπουδαστές και απόφοιτους και γενικά βοηθάει όσο μπορεί σε μια θετική κατεύθυνση.

- Αυτό, πιστεύετε, μπορεί να συνεχιστεί κάτω από τις σημερινές οικονομικές συνθήκες, όπως διαμορφώνονται;

- Θέλω να ελπίζω ότι θα εξακολουθήσει. Η θέληση υπάρχει. Μένει να εξασφαλιστεί και η δυνατότητα.Θέλω να πιστεύω ότι, παρ' όλες τις δυσκολίες οι οποίες καθημερινά ανακύπτουν και δημιουργούν ένα είδος φρεναρίσματος πολλές φορές στις προσπάθειές μας, μπορούν όλα αυτά να ξεπεραστούν με κάποιο τρόπο και τελικά να μπορέσουμε να κάνουμε αυτό που πρέπει να κάνουμε. Το ερώτημα είναι: Αν υπήρχε από την αρχή η οικονομική δυνατότητα, πόσα περισσότερα πράγματα θα μπορούσαμε να έχουμε κάνει;

- Τι είδους στήριξη θα ζητούσατε από το κράτος, προκειμένου να συνεχίσετε το έργο σας και την προσφορά σας χωρίς προβλήματα;

- Η στήριξη του έργου του Ωδείου Αθηνών από την πολιτεία ουσιαστικά θα έπρεπε να αποτελεί στήριξη του έργου της πολιτείας. Το Ωδείο Αθηνών ζητά από το κράτος μόνο αυτά τα οποία γράφει η περίφημη σύμβαση μεταξύ Ωδείου και Ελληνικού Δημοσίου. Ν' αποτελειώσει επιτέλους αυτό το πολύπαθο κτίριο. Οχι μόνο για ν' αποκτήσει το Ωδείο πόρους, αλλά για ν' αποκτήσει η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών αίθουσα δοκιμών. Ν' αποκτήσει το υπουργείο Πολιτισμού χώρο πολλαπλών χρήσεων και για εικαστικές εκθέσεις. Να γίνει η βιβλιοθήκη του Ωδείου, η οποία είναι πλουσιότατη. Να γίνει ερευνητικό Κέντρο Ελληνικής Μουσικής. Να γίνουν οι σπουδές πιο άνετες.Κι απ' την άλλη μεριά να υπάρχει και η επιβίωσή του.

Το Ωδείο δεν πρόκειται ποτέ να στοχεύσει στη δημιουργία κερδών. Κέρδη δεν υπάρχουν.Δεν υπήρξαν και δε θα υπάρξουν. Απλώς ζητάμε να μην είναι δύσκολη η διεξαγωγή του έργου μας. Αυτό τελικά είναι το έργο της πολιτείας. Γιατί από εδώ βγαίνουν οι μουσικοί που επανδρώνουν τις ορχήστρες, οι δάσκαλοι, οι σολίστες, οι πάντες.

- Πώς βλέπετε το μέλλον του Ωδείου Αθηνών;

- Ομολογώ ότι όταν πρωτοανέλαβα ενώ θα περίμενε κανείς να ξεκινήσω με αισιοδοξία, υπήρχαν πράγματα που με φόβιζαν, έως τρόμαζαν. Υστερα από την εμπειρία των 10 ετών, τολμώ να πω ότι είμαι αισιόδοξος, χωρίς όμως οι εξωτερικοί παράγοντες να δικαιολογούν την αισιοδοξία μου αυτή.Απλώς διαπίστωσα πόσο ισχυρή δύναμη είναι η δύναμη του να έχεις παιδιά να εκπαιδεύσεις. Το να πιστεύεις στην παράδοσή σου, στα ιδανικά σου. Είμαι σίγουρος ότι θ' αντιμετωπίσουμε πάρα πολλές δυσκολίες. Μπορεί και πολύ μεγαλύτερες απ' ό,τι σήμερα. Είμαι όμως σίγουρος για την κατάληξη.

- Το ελληνικό κράτος διαθέτει όλο και λιγότερα χρήματα για τον πολιτισμό. Αυτό τι συνέπειες

- Θέλω να πιστεύω ότι είναι μια παροδική δυσχέρεια, 4-5 χρόνων. Τα 4-5 χρόνια για μας φαίνονται πολλά, σε μια όμως μακραίωνη πορεία δε σημαίνουν τίποτα. Τα χρήματα στην εκπαίδευση είναι απαραίτητα. Αλλά η ποιότητα της εκπαίδευσης δεν εξαρτάται μόνο από τα χρήματα.Το Ωδείο Αθηνών ποτέ στην ιστορία του δεν είχε επάρκεια και μέχρι σήμερα αντιμετωπίζει συνεχώς οικονομικά προβλήματα. Αυτό δεν το εμπόδισε να έχει ποιότητα. Τώρα, βέβαια, αν οι περικοπές των επιχορηγήσεων φτάσουν το Ωδείο σε μια απαγορευτική για τη λειτουργία του κατάσταση... τότε μοιραία θ' αναγκαστεί ν' αναστείλει, ίσως, τις δραστηριότητές του. Οχι, όμως, να τις υποβαθμίσει. Γι' αυτό ακριβώς μπορεί να φτάσει να τις αναστείλει. Γιατί δε θα δεχτεί να τις υποβαθμίσει.

- Σε ποιο σημείο νομίζετε ότι βρίσκεται η μουσική παιδεία στην Ελλάδα; - Η μουσική παιδεία στην Ελλάδα νοσεί. Εχουν γίνει προσπάθειες από την πολιτεία, αλλά, τελικά, κανείς δε θέλησε να κάνει τις βαθιές τομές που απαιτείται να γίνουν. Τώρα τελευταία υπάρχει ένα σχέδιο νόμου, που προσπαθεί να μεταρρυθμίσει την κατάσταση στο καλύτερο. Σφάλματα μπορεί να έγιναν. Ελπίζω και εύχομαι να υπάρξει, όμως, η υπευθυνότητα εκ μέρους της πολιτείας και να προχωρήσει στην ψήφιση.

Να το συζητήσουν με τους φορείς, με τους ενδιαφερόμενους. Υπάρχουν και κάποιοι που διαμαρτύρονται για ρυθμίσεις του νόμου... Πάντως, ας προχωρήσουν σε μια λύση.Εμένα μου αρκεί ότι όσοι ασχολήθηκαν μ' αυτό το προσχέδιο νόμου είχαν τη διαπίστωση ότι κάτι πρέπει ν' αλλάξει στη μουσική παιδεία. Εγώ δε λέω κάτι, εγώ λέω πάρα πολλά.

- Και μετά τις σπουδές τι, κύριε Γαρουφαλή;

- Μετά τις μουσικές σπουδές πρέπει ν' ακολουθήσει η μουσική αποκατάσταση.

- Πού όμως; Μήπως στην Ελλάδα υπάρχουν στεγανά;

- Δεν υπάρχουν στεγανά. Απλώς δεν υπάρχουν πολλές ευκαιρίες.Κι όταν δεν υπάρχουν ευκαιρίες, μοιραία η δυσκολία εξεύρεσης θέσεως αποδίδεται μεταξύ άλλων και σε στεγανά. Αν υπήρχαν περισσότερες ευκαιρίες, περισσότερες θέσεις για απασχόληση, περισσότερες συμφωνικές ορχήστρες, όπερες, συμφωνικά σύνολα, αίθουσες συναυλιών, ρεσιτάλ πιάνου, τραγουδιού, μουσικής δωματίου και γενικά μεγαλύτερη μουσική δραστηριότητα, δε θα υπήρχε πρόβλημα.

- Προφανώς θεωρείτε ότι υπάρχει έμψυχο υλικό για να γίνουν αυτά.

- Υλικό υπάρχει. Αλλά και αν δεν υπήρχε, σιγά σιγά θα δημιουργούνταν.Ακριβώς για λόγους ζήτησης. Η προσφορά δημιουργεί ζήτηση και η ζήτηση αυξάνει την προσφορά. Μοιραία, λοιπόν, όλοι καταλήγουν δάσκαλοι σε ωδεία. Είναι μεγάλος ο ηρωισμός των παιδιών που πηγαίνουν να σπουδάσουν μουσική, όταν το καλλιτεχνικό τους μέλλον είναι σχεδόν αόρατο.

- Συχνά όμιλοι επιχειρήσεων ή μεμονωμένοι επιχειρηματίες ασχολούνται και "μετέχουν" στα πολιτιστικά πράγματα σαν "σπόνσορες". Πώς κρίνετε αυτό το γεγονός;

- Γενικά είναι μια θετική εξέλιξη στο θέμα των πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Δεν μπορούμε να τα περιμένουμε όλα από το κράτος. Αρκεί ο θεσμός, για παράδειγμα, των χορηγών να επεκταθεί σ' ένα ευρύτερο κύκλο σοβαρών δραστηριοτήτων και να μην επικεντρώνεται γύρω από ένα πυρήνα. Δε χρειάζεται να σπονσονάρονται μόνο οι μεγάλες εκδηλώσεις, αλλά και άλλες μικρότερες σ' εμβέλεια. Αλλά, ίσως, της ίδιας πολιτιστικής σπουδαιότητας μ' αυτές. Αυτό μπορούμε να ευχηθούμε για το μέλλον.

- Δεν έχετε κάποια ένσταση για τα κριτήρια που μπορεί να έχουν οι "χορηγοί";

- Δεν μπορώ ν' απαιτήσω από τραπεζίτες, για παράδειγμα, να ξέρουν την ουσία της μουσικής. Ούτε και το αντίθετο άλλωστε. Τα ιδρύματα όμως, που ασχολούνται, έχουν - κατά κανόνα - ανθρώπους που μετέχουν στην πνευματική ζωή και γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα. Κι αν γίνουν μερικές αποκλίσεις, αυτό δεν αναιρεί τη βασική χρησιμότητα και την ωφέλεια του θεσμού των χορηγών.

Φανή ΝΑΟΥΜ