9ο ΜΕΡΟΣ

Κανένας δεν ικανοποιήθηκε απ' αυτόν το λόγο. Οι αντιδραστικοί απαιτούσαν "σταθερή" ιμπεριαλιστική πολιτική και τα δημοκρατικά κόμματα ήθελαν εγγύηση, ότι η κυβέρνηση θα καταβάλει προσπάθειες για τη σύναψη ειρήνης. Παραθέτω το κύριο άρθρο της εφημερίδας "Εργάτης και Στρατιώτης" - όργανο του μπολσεβίκικου Σοβιέτ της Πετρούπολης:

"Η απάντηση της κυβέρνησης προς τα χαρακώματα

Ο υπουργός των Εξωτερικών κ. Τερεσένκο έβγαλε στο Κοινοβούλιο μεγάλο λόγο για τον πόλεμο και την ειρήνη. Τι ανάγγειλε στο στρατό και το λαό, ο πιο σιωπηλός από τους υπουργούς μας;

Πρώτο, ότι είμαστε στενά δεμένοι με τους συμμάχους μας (όχι με τους λαούς, μα με τις κυβερνήσεις τους).

Δεύτερο, ότι δεν πρέπει να κρίνει η δημοκρατία για τη δυνατότητα ή όχι διεξαγωγής της χειμερινής εκστρατείας: αυτό πρέπει να το λύσουν οι συμμαχικές κυβερνήσεις.

Τρίτο, ότι η επίθεση στις 18 του Ιούνη ήταν ευεργετική και επιτυχής υπόθεση. (Ο Τερεσένκο αποσιώπησε τις συνέπειες της επίθεσης).

Τέταρτο, ότι δεν είναι σωστό, πως οι συμμαχικές κυβερνήσεις δε φροντίζουν για μας: "Εχουμε συγκεκριμένες δηλώσεις των συμμάχων μας"... Δηλώσεις; Ομως τα έργα; Κι η διαγωγή του αγγλικού ναυτικού; Κι οι διαπραγματεύσεις του Αγγλου βασιλιά με τον εξόριστο αντεπαναστάτη Γκούρκο; Γι' αυτό ο υπουργός δε μίλησε.

Πέμπτο, ότι η εντολή του Σκόμπελεφ είναι άσχημη, δεν είναι ευχαριστημένοι απ' αυτή την εντολή οι σύμμαχοι κι οι Ρώσοι διπλωμάτες, κι ότι "στη συμμαχική διάσκεψη πρέπει να μιλήσουμε κοινή γλώσσα".

Αυτό ήταν όλο; Αυτό. Πού βρίσκεται λοιπόν η διέξοδος; Πίστη στους συμμάχους και στον Τερεσένκο. Πότε θα γίνει ειρήνη; Τότε, όταν το επιτρέψουν οι σύμμαχοι.

Αυτή είναι η απάντηση της προσωρινής κυβέρνησης προς τα χαρακώματα στο ζήτημα της ειρήνης".

Και την ίδια ακριβώς περίοδο, στα απώτερα σχέδια της ρωσικής πολιτικής άρχισαν να διαγράφονται οι σκοτεινές φιγούρες μιας μοχθηρής δύναμης, των κοζάκων. Η εφημερίδα του Γκόρκι "Νέα Ζωή" εφιστούσε την προσοχή των αναγνωστών στη δράση τους:

"... Στις μέρες του Φλεβάρη οι κοζάκοι δεν πυροβολούσαν το λαό, στο πραξικόπημα του Κορνίλοφ δεν ενώθηκαν με τον προδότη...

Το τελευταίο διάστημα, όμως, ο ρόλος τους αρχίζει ν' αλλάζει: από την παθητική αδιαφορία, περνούν στη δραστήρια πολιτική επίθεση...".

Τον Αταμάνο των κοζάκικων στρατευμάτων του Ντον, Καλέντιν, η προσωρινή κυβέρνηση τον απόλυσε από την υπηρεσία για συμμετοχή στην κορνιλοφική συνωμοσία. Εκείνος αρνήθηκε κατηγορηματικά να εγκαταλείψει τη θέση του, οχυρώθηκε στο Νοβοτσερκάσκ, περιστοιχιζόμενος από τρεις μεγάλες κοζάκικες στρατιές, συνωμοτούσε και απειλούσε με επίθεση. Η δύναμή του ήταν τόσο μεγάλη, ώστε η κυβέρνηση άρχισε να κάνει πως δε βλέπει την ανυπακοή του. Εκτός απ' αυτό, υποχρεώθηκε ν' αναγνωρίσει τυπικά το Σοβιέτ της ένωσης των κοζάκικων στρατευμάτων και να κηρύξει εκτός νόμου το κοζάκικο τμήμα των Σοβιέτ, που είχε σχηματιστεί ξανά.

Στις αρχές του Οχτώβρη επισκέφθηκε τον Κερένσκι αντιπροσωπεία των κοζάκων, που είχε το θράσος να απαιτήσει το σταμάτημα των επιθέσεων ενάντια στον Καλέντιν και να κατηγορήσει τον πρωθυπουργό ότι ανέχεται τα Σοβιέτ. Ο Κερένσκι συμφώνησε να αφήσει τον Καλέντιν ήσυχο και, όπως μαθεύτηκε, δήλωσε: "Οι καθοδηγητές του Σοβιέτ με θεωρούν αυταρχικό και τύραννο... Οσον αφορά την προσωρινή κυβέρνηση, αυτή όχι μόνο δε στηρίζεται στα Σοβιέτ, αλλά λυπάται πολύ που αυτά υπάρχουν ακόμα".

Ταυτόχρονα, άλλη κοζάκικη αντιπροσωπεία επισκέφτηκε τον Αγγλο πρεσβευτή και στη συνομιλία που είχε μαζί του παρουσιάστηκε σαν εκπρόσωπος "του ελεύθερου κοζάκικου λαού".

Στον Ντον σχηματίστηκε κάτι σαν κοζάκικη δημοκρατία.

Το Κουμπάν ανακηρύχτηκε ανεξάρτητο κοζάκικο κράτος. Στο Ροστόφ του Ντον και στο Εκατερινοσλάβ οι ένοπλοι κοζάκοι διέλυσαν τα Σοβιέτ και στο Χάρκοβο κατάστρεψαν τα γραφεία του συνδικάτου των ανθρακωρύχων. Το κοζάκικο κίνημα παρουσιαζόταν παντού σαν αντισοσιαλιστικό και μιλιταριστικό. Αρχηγοί του ήταν ευγενείς και μεγάλοι γαιοχτήμονες, σαν τον Καλέντιν, τον Κορνίλοφ, οι στρατηγοί Ντούτοφ, Καραούλοφ και Μπαρντίζι και το υποστήριζαν οι μεγάλοι έμποροι και τραπεζίτες της Μόσχας.

Η παλιά Ρωσία γκρεμιζόταν γοργά. Στην Ουκρανία και στη Φινλανδία, στην Πολωνία και στη Λευκορωσία δυνάμωνε όλο και πιο πολύ το ανοιχτό εθνικιστικό κίνημα. Τα τοπικά όργανα της εξουσίας, καθοδηγούμενα από τις εύπορες τάξεις, τραβούσαν για αυτονομία και αρνούνταν να υποταχθούν στις διαταγές της Πετρούπολης. Στο Ελσίνκι η φινλανδική Βουλή αρνήθηκε να πάρει χρήματα από την προσωρινή κυβέρνηση, κήρυξε τη Φινλανδία αυτόνομη και απαίτησε να φύγουν τα ρωσικά στρατεύματα. Η αστική Ράντα στο Κίεβο, καθόριζε έτσι τα σύνορα της Ουκρανίας, που έπαιρνε μέσα τις πλουσιότερες γεωργικές περιοχές της Νότιας Ρωσίας, μέχρι τα Ουράλια, κι άρχισε να οργανώνει εθνικό στρατό. Ο αρχηγός της Ράντα, Βινιτσένκο, συνεννοούνταν για ξεχωριστή ειρήνη με τη Γερμανία κι η προσωρινή κυβέρνηση δεν μπορούσε να κάνει τίποτα ενάντιά του. Η Σιβηρία και ο Καύκασος ζητούσαν ξεχωριστές συντακτικές συνελεύσεις. Σ' όλες αυτές τις περιοχές άρχιζε πια σκληρή πάλη ανάμεσα στις τοπικές εξουσίες και στα Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών.

Το χάος μεγάλωνε μέρα με τη μέρα. Εκατοντάδες και χιλιάδες στρατιώτες λιποταχτούσαν από το μέτωπο κι άρχισαν να κινούνται σ' όλη τη χώρα σε μεγάλα, άταχτα κύματα. Στα κυβερνεία του Ταμπόφ και του Τβερ οι αγρότες, που είχαν κουραστεί να περιμένουν την παραχώρηση γης και αγανάχτησαν από τα κατασταλτικά μέτρα της κυβέρνησης, έκαιγαν τις επαύλεις και σκότωναν τους τσιφλικάδες. Τεράστιες απεργίες και λοκάουτ συγκλόνιζαν τη Μόσχα, την Οδησσό και το ανθρακοφόρο λεκανοπέδιο του Ντονέτς. Οι μεταφορές παράλυσαν, ο στρατός πεινούσε, οι μεγάλες πόλεις έμειναν χωρίς ψωμί.

Η κυβέρνηση, που σπαραζόταν από την πάλη ανάμεσα στα δημοκρατικά και αντιδραστικά κόμματα, δεν μπορούσε να κάνει τίποτα. Αλλά κι όταν υποχρεωνόταν να κάνει κάτι, οι πράξεις της ευθυγραμμίζονταν, οπωσδήποτε, με τα συμφέροντα των εύπορων τάξεων. Εστελνε κοζάκους για ν' αποκαταστήσουν την τάξη στα χωριά ή για να καταστείλει τις απεργίες στις πόλεις. Στην Τασκέντ τα κρατικά όργανα διέλυσαν το Σοβιέτ. Στην Πετρούπολη η Οικονομική Σύσκεψη, που συγκλήθηκε για την αναστήλωση της άθλιας οικονομίας της χώρας, βρέθηκε σε αδιέξοδο: δεν μπορούσε να λύσει την ανειρήνευτη αντίθεση ανάμεσα στην εργασία και το κεφάλαιο και τελικά διαλύθηκε από τον Κερένσκι. Οι αξιωματικοί και στρατηγοί του παλιού καθεστώτος, με την υποστήριξη των καντέ, απαιτούσαν να παρθούν σκληρά μέτρα για την αποκατάσταση της πειθαρχίας στο στρατό και το ναυτικό. Ο υπουργός των Ναυτικών ναύαρχος Βενρτερέβσκι, που τον εκτιμούσαν όλοι, και ο υπουργός των Στρατιωτικών στρατηγός Βερχόβσκι μάταια έλεγαν και ξανάλεγαν ότι τον στρατό και το ναυτικό μπορεί να τα σώσει μόνο η καινούρια, η εθελοντική, η δημοκρατική πειθαρχία, που βασίζεται στη συνεργασία των στρατιωτικών στελεχών με τις στρατιωτικές και ναυτικές επιτροπές. Δεν τους άκουγε κανείς.

Οι αντιδραστικοί θαρρείς κι επιζητούσαν σκόπιμα να προκαλέσουν την οργή του λαού. Πλησίαζε η ημέρα της δίκης του Κορνίλοφ. Ο αστικός Τύπος τον υποστήριζε όλο και πιο ανοιχτά, αποκαλώντας τον Κορνίλοφ "μεγάλο Ρώσο πατριώτη". Η εφημερίδα του Μπούρτσεφ "Κοινή Υπόθεση" ζητούσε την εγκαθίδρυση δικτατορίας από τους Κορνίλοφ, Καλέντιν και Κερένσκι.

ΑΥΡΙΟ ΤΟ 10ο ΜΕΡΟΣ