ΙΣΜΗΝΗ ΤΡΙΑΝΤΗ

(αρχαιολόγος, προϊσταμένη της Α Εφορείας Προϊστορικών - Κλασικών Αρχαιοτήτων)

Με τον όρο χρήση ενός αρχαίου μνημείου δεν εννοούμε, π.χ., τη χρησιμοποίηση της αναστηλωμένης Στοάς του Αττάλου ως Μουσείου. Ο όρος έχει καταλήξει να σημαίνει την παραχώρηση των μνημείων σε διάφορους φορείς για την πραγματοποίηση σύγχρονων εκδηλώσεων. Ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, για εκδηλώσεις προσφέρονται τα αρχαία θέατρα.

Αυτό ισχύει για το Ωδείο Ηρώδου του Αττικού από τη δεκαετία του '60, το ίδιο και για το αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου. Η παραχώρηση όλων των αρχαίων θεάτρων είναι πρόσφατο φαινόμενο και δεν αφορά μόνο σε θέατρα που διατηρούνται καλά, αλλά και σε θέατρα που η κατάσταση διατήρησής τους δε θα έπρεπε να το επιτρέπει. Το αίτημα παραχώρησης των αρχαίων θεάτρων είναι σχετικό και με την αύξηση του αριθμού των θιάσων και των πειραματισμών πολιτιστικών ομίλων στην παράσταση αρχαίας τραγωδίας και κωμωδίας, ιδιαίτερα του Αριστοφάνη. Προκύπτει, επίσης, από την απουσία άλλων κατάλληλων χώρων σε όλη την επικράτεια για παρόμοιες εκδηλώσεις, καθώς κάθε καλοκαίρι οι τοπικοί φορείς επιδιώκουν τη διοργάνωση εκδηλώσεων. Μεγάλο ρόλο παίζει βέβαια και η υποτιθέμενη επιβεβαίωση και δικαίωση όσων παίζουν σε αρχαία θέατρα.

Για την παραχώρηση ενός αρχαίου θεάτρου ισχύουν κανόνες και όροι, έτσι ώστε τα μνημεία να καταπονούνται το ελάχιστο δυνατό. Η φθορά δεν προέρχεται μόνο από το μεγάλο πλήθος που συρρέει στις εκδηλώσεις, αλλά και από τα σκηνικά, που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο προσαρμόζονται στο χώρο της σκηνής, καρφώνονται για να στηριχτούν ή ακόμη βάφονται επί τόπου. Από το Ηρώδειο βγάζουμε ακόμα καρφιά από παλιές σκηνικές κατασκευές, ενώ οι λιθόπλινθοι είναι γεμάτοι κηλίδες από το χρωματισμό των σκηνικών. Οι αυστηροί κανόνες για την παραχώρηση του Ηρωδείου διατυπώθηκαν μόλις πέρσι και έχουν αποτέλεσμα.

Δύο παράμετροι λαμβάνονται υπόψη για κάθε παραχώρηση. Πρώτον, να μην πάθει βλάβη ή φθορά το μνημείο και δεύτερον, να μην υποβαθμιστεί ιδεολογικά. Για την πρώτη γίνεται μεγάλη προσπάθεια να λαμβάνονται μέτρα από τις αρμόδιες Αρχαιολογικές Εφορείες. Η δεύτερη είναι συζητήσιμη, αφού η έννοια όχι μόνο της ποιότητας, αλλά και του περιεχομένου μιας παράστασης είναι δύσκολο να αξιολογηθεί αντικειμενικά, και μάλιστα εκ των προτέρων. Και γίνονται ακόμα δυσκολότερα τα πράγματα με τη σωρεία και την ποικιλία των αιτημάτων.

Είναι λοιπόν απαραίτητο να προσδιοριστεί σαφώς, μετά από συζήτηση, και το είδος των παραστάσεων που έχουν λόγο να λαμβάνουν χώρα μέσα σε ένα αρχαίο θέατρο.