Ο αναλφαβητισμός δεν είναι απλώς μία διαπίστωση, αλλά ένα μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα. Ως τέτοιο το αντιμετώπισε και το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου,το οποίο με τη συνεργασία της Γενικής Γραμματείας Λαϊκής Επιμόρφωσης πραγματοποίησε πανελλήνια έρευνα για τον αναλφαβητισμό.

Οι αριθμοί ήταν απογοητευτικοί και στη χτεσινή συνέντευξη Τύπου ο υπεύθυνος "Παρατηρητηρίου Βιβλίου" του ΕΚΕΒΙ, Σ. Καμπουρόπουλος,είπε ότι "ο αναλφαβητισμός αποτελεί μεγάλη κοινωνική και πολιτιστική ανισότητα.Ο αναλφαβητισμός κληρονομείται από τους γονείς στα παιδιά, πλήττει ιδιαίτερα τις αγροτικές περιοχές και ιδιαίτερα τις γυναίκες. Χρειάζεται να σημάνουμε συναγερμό, να ενεργοποιηθούμε, να παρθούν αποφάσεις από τους αρμόδιους. Ο αναλφαβητισμός είναι ένα τείχος ντροπής που χωρίζει την κοινωνία μας στα δύο".

Η έννοια του όρου περιλαμβάνει τους οργανικά αναλφάβητους,που δεν έχουν πάει καθόλου σχολείο, και τους λειτουργικά αναλφάβητους που δεν έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαιδευτική διαδικασία και ορίζονται ως υποεκπαιδευμένοι.

Από την έρευνα προέκυψε ότι από τους ερωτώμενους το 44,8% δεν έχει ολοκληρώσει την 9ετή υποχρεωτική εκπαίδευση.Δηλαδή περίπου ένας στους δύο πολίτες της χώρας δεν έχει ολοκληρώσει σπουδές στο Γυμνάσιο.Οι γυναίκες του δείγματος αγγίζουν το 48,2% και οι άντρες το 41,2%.Το φαινόμενο παρατηρείται αυξημένο στις αγροτικές και ημιαστικές περιοχές,όπως στην Κεντρική Μακεδονία (58,9%), Πελοπόννησο (57,4%), Ηπειρο (56,8%) και Δυτική Ελλάδα (56,1%).

Ως προς τις αιτίες εγκατάλειψης του σχολείου στις πρώτες θέσεις βρίσκονται: οικονομικοί και κοινωνικοί παράγοντες όπως ανάγκη για δουλιά (43%), πόλεμος - κατοχή (19%), οικογενειακοί λόγοι (18%). Επίσης εμφανίζονται και παράγοντες που αφορούν στην εκπαιδευτική διαδικασία,όπως μειωμένη ελκυστικότητα (14%), προτίμηση άλλων δραστηριοτήτων (12%), χαμηλή επίδοση στα μαθήματα (11%) και μη ύπαρξη σχολείου στον τόπο διαμονής (7%).

Ολα αυτά τα άτομα αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες τόσο σε καθημερινές δραστηριότητες (κατανόηση εγγράφων, λογαριασμών, ανάγνωσης πινακίδων κ. ά.) και στην επαγγελματική τους ζωή, όσο και στις σχέσεις τους με το κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Στο ερώτημα αν μειώνεται ο οργανικός αναλφαβητισμός, ο υπεύθυνος του Τμήματος Αναλφαβητισμού Ενηλίκων, Γ. Τσιώκος,παρατήρησε ότι "αυξάνεται ανησυχητικά ο λειτουργικός αναλφαβητισμός. Προκύπτει η αδυναμία της εφαρμοζόμενης εκπαιδευτικής πολιτικής να εξαλείψει το φαινόμενο του εκπαιδευτικού αποκλεισμού και τις επιμέρους μορφές εκδήλωσής του, όπως είναι η μη ολοκλήρωση της εννιάχρονης εκπαίδευσης, η διαρροή από το Δημοτικό και το Γυμνάσιο.Ο λειτουργικός αναλφαβητισμός, η απουσία της σύνθετης σχέσης σχολείου - κοινωνίας, η αναπαραγωγή του χαμηλού εκπαιδευτικού επιπέδου μεταξύ των παιδιών των φτωχών οικογενειών και των νέων που ήδη έχουν ενταχθεί στο εργατικό δυναμικό".