Μια μέσου κόστους ελληνική κινηματογραφική ταινία παράγεται βάσει της εξής νόρμας: Μια μέρα γυρίσματος με όλο το κόστος που συνεπάγεται αντιστοιχεί πάνω κάτω σε τρία λεπτά ωφέλιμου φιλμικού χρόνου. Αντίστροφα, ένα διαφημιστικό απαιτεί τουλάχιστον τρεις μέρες γύρισμα για τα λιγοστά δευτερόλεπτα της συνολικής του διάρκειας, ώστε η τεχνική του αρτιότητα να ανταποκρίνεται στην τελειότητα των διεθνών ανταγωνιστικών στάνταρντ. Αυτή είναι η ακραία ανισορροπία, που καθιστά τον κινηματογράφο φτωχό συγγενή του οπτικοακουστικού χώρου και ευνοεί τις ταινίες για προτηγανισμένες πατάτες σε βάρος της σύγχρονης, πολύπλευρης, πολιτιστικής έκφρασης του ελληνικού σινεμά.

Αυτή την "ανισορροπία" ήρθε να καλύψει πριν από μερικά χρόνια ο νόμος που ψηφίστηκε στη Βουλή και προβλέπει τα τηλεοπτικά κανάλια να αποδίδουν σε κινηματογραφικές παραγωγές το 1,5% των ακαθάριστων διαφημιστικών τους εσόδων. Χρόνια τώρα, το μόνο κανάλι που εφαρμόζει το νόμο είναι η κρατική ΕΡΤ. Τα υπόλοιπα κανάλια, τα κανάλια των ανωνύμων εταιριών που έχουν καταστεί μέσα ρύθμισης της κοινής γνώμης προς εξυπηρέτηση των οικονομικών συμφερόντων που προωθούν, αρνούνται να συμμορφωθούν με το νόμο που ψήφισε η Βουλή και διέπει τη λειτουργία τους. Οι δικολαβικοί υποστηρικτές της παρανομίας του καρτέλ των εκδοτών, που αυθαίρετα και χωρίς άδεια καταπατούν τις τηλεοπτικές συχνότητες, όπως οι βίλες των καταπατητών φυτρώνουν στην καμένη από τους εμπρησμούς γη, ισχυρίζονται ότι η ΕΡΤ οφείλει να συμμορφώνεται με το νόμο, αφού τα έσοδά της προέρχονται από τον δημόσιο προϋπολογισμό. Αυτοί όχι. Δε θα θέλαμε να γίνουμε πολύ πιεστικοί αυτή τη στιγμή ρωτώντας από πού ακριβώς προέρχονται τα δικά τους έσοδα. Το σίγουρο είναι ότι το μέρος τους εκείνο που καλύπτεται από τη διαφήμιση είναι βγαλμένο από την τσέπη του εργαζόμενου ή του καταναλωτή, δηλαδή του ίδιου προσώπου που πληρώνει το φόρο που αναλογεί στο ΜΕΓΚΑ, στον ΑΝΤΕΝΑ, στον ΣΚΑΪ κάθε φορά που πηγαίνει στο σούπερ μάρκετ και αγοράζει προτηγανισμένες πατάτες.

Κι όμως. Η "υπεύθυνη πολιτική ηγεσία" ξεχνά ότι και στην ελληνική αρχαιότητα, τη λατρευτή και ψηφοθηρούμενη από κάθε υπουργό Πολιτισμού, ο θεσμός των χορηγών αποτελούσε πράξη υποχρεωτικής φορολόγησης κι όχι εθελοντική "ευεργεσία" σε χέρια που ζητιανεύουν δύο δευτερόλεπτα τηλεοπτικής εμφάνισης στα παράθυρα της τηλεοπτικής παράγκας του Καραγκιόζη. Ξεχνά η "πολιτική ηγεσία" ακόμη και τους νόμους που έχει ψηφίσει και χωρίς να τους εφαρμόσει προχωρά στις επόμενες σωτήριες ρυθμίσεις. Ετσι λοιπόν, το νέο σχέδιο προβλέπει την αναδιανομή όχι του εθνικού εισοδήματος βέβαια, αλλά των έτσι κι αλλιώς πάγια ανεπαρκών κονδυλίων του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου από τους σκηνοθέτες - δημιουργούς στους επιχειρηματίες παραγωγούς. Δεν είναι μακριά η μέρα όπου ο κ. Καθιερωμένος Σκηνοθέτης θα βγαίνει από την πόρτα του ΕΚΚ με ένα τσεκ 100 εκατ. δρχ., χωρίς κανείς να τον ρωτήσει τι ταινία σκοπεύει να κάνει, ίσως από δικαιολογημένο σεβασμό στο πρόσωπό του. Ο κανονισμός προβλέπει μάλιστα 5 τον αριθμό τέτοια καθιερωμένα σεβάσμια πρόσωπα. Βγαίνοντας ο κ. Καθιερωμένος ανταλλάσσει βλέμμα αγάπης και μίσους με τον νεοεισερχόμενο "γιάπη". Αυτός πηγαίνει κατευθείαν στο γκισέ δείχνει τα τριάντα εκατομμύρια που κρατά στο χέρι και εισπράττει αμέσως άλλα σαράντα, υπογράφοντας υπεύθυνη δήλωση του Ν.105 ότι θα τα χρησιμοποιήσει σε κινηματογραφική παραγωγή. Ο κανονισμός μάλιστα ορίζει ότι αυτός δεν έχει καμιά υποχρέωση να υποβάλει το σενάριό του προς κρίση. Αρκούν τα τριάντα εκατομμύρια που κρατά και το καλό του όνομα στην πιάτσα. Το δε ΕΚΚ θα έχει πλέον την υποχρέωση να εξυπηρετεί κάθε χρόνο 10 οραματιστές από το συνωστισμό των "επιτελών" του ελληνικού κινηματογράφου του 2000. (Του χρόνου είναι). Τι κι αν οι ιδιώτες παραγωγοί ήταν απόντες στα χρόνια της μεγάλης κρίσης του ελληνικού κινηματογράφου; Τι κι αν κανείς, έτσι κι αλλιώς, δεν τους αρνήθηκε ποτέ να τον ενισχύσουν, μπαίνοντας στις ταινίες και ρισκάροντας τα χρήματά τους; Τι κι αν οι ίδιοι οι σκηνοθέτες δε διανοήθηκαν ποτέ ότι το ΕΚΚ θα χρηματοδοτούσε δικές τους ταινίες χωρίς να διαβάζει καν τα σενάριά τους; Τι κι αν κάθε είδους καλλιτεχνική έξαρση πραγματοποιήθηκε από δημιουργούς που παντού και πάντα ενεργήσανε σε αντίθεση με τα συμφέροντα και τον κομφορμισμό γραφειοκρατών και κερδοσκόπων, οι οποίοι τώρα επιχειρούν να συνάψουν μια νέα "στρατηγική" συμμαχία;

Αυτά δεν αποτελούν σενάριο ταινίας επιστημονικής φαντασίας ή κωμωδίας των Μόντι Πάιθονς, αλλά αποτέλεσμα του εκσυγχρονιστικού ανορθολογισμού που μαστίζει τα τελευταία χρόνια όλες τις πλευρές της κυβερνητικής πρακτικής, ώστε να έχει καταστεί πραγματική απειλή κάθε υπόκωφος ήχος προερχόμενος από το μέρος του κυβερνητικού άρχοντος. Για όλα αυτά και για πολλά άλλα θα ήθελε να συζητήσει ο κινηματογραφικός κόσμος, οι σκηνοθέτες, οι ηθοποιοί, οι τεχνικοί, οι άνθρωποι που αγαπούν το σινεμά. Θα ήθελε να συζητήσει εδώ, όπως συζητούσε κάθε χρόνο στη διάρκεια του Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου, όταν ο καθένας έφτανε στη Θεσσαλονίκη ξέροντας ότι θα συναντήσει φίλους και γνωστούς, συνεργάτες και συναδέλφους, σινεμανιακούς και κινηματογραφόφιλους. Ξέροντας ότι θα βρει ένα μέρος να διανυκτερεύσει, κάποιον να τον φιλοξενήσει, μια θέση στην αίθουσα την ώρα των προβολών. Αλλά τι κρίμα. Αυτή η παρωχημένη, οπισθοδρομική συνήθεια έχει εκλείψει τα τελευταία χρόνια, σαν ανάρμοστη, φαίνεται, προς τα ήθη μιας χώρας που θέλει να λέγεται ευρωπαϊκή... Και ενώ τα κονδύλια που απορροφά το Φεστιβάλ, κάθε χρόνο αυξάνονται με ρυθμούς αξιόλογους, η διοργάνωση κάθε χρόνο αφαιρεί τις χορηγίες της φιλοξενίας για τους πραγματικούς παραγωγούς του ελληνικού κινηματογράφου. Φέτος, μάλιστα, οι αρμόδιοι, που αποφασίζουν μόνοι τους και εκτελούν μόνοι τους τις αποφάσεις τους, δε δίστασαν να στερήσουν τη φιλοξενία από το σύνολο των τεχνικών που συνέβαλαν στη δημιουργία των ταινιών που (υποχρεωτικά για τα κρατικά βραβεία όπως όλοι γνωρίζουν) συμμετέχουν στο φεστιβάλ. Δεν καλούν ούτε τους διευθυντές φωτογραφίας, ούτε τους σκηνογράφους, ούτε τους ηχολήπτες, κανέναν! Και, ακόμη πιο προσβλητικά, προτίθενται να τους καλέσουν μετά τη λήξη του, στην απονομή των ελληνικών "Οσκαρ" (!!!), για να παίξουν ρόλο κομπάρσων, γεμίζοντας την αίθουσα όπου θα στηθεί το ευρωχολιγουντιανό τηλεοπτικό σόου της τελετής των κρατικών βραβείων του μη διαγωνιστικού ελληνικού Τμήματος. Πανοράματος. Φεστιβάλ... Ας μας υποδείξουν τελικά πώς να το κατονομάζουμε.

Ποια είναι, όμως, η αιτία μιας τέτοιας μεταχείρισης των ανθρώπων του κινηματογράφου; Οικονομικές δυσχέρειες, πολιτικές σκοπιμότητες; Οχι. Το πρόβλημα είναι καθαρά αρχιτεκτονικό. Διότι τα τελευταία χρόνια η διοίκηση του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης αποφάσισε να διευρύνει το κύρος του θεσμού και την πολιτιστική εμβέλεια της χώρας. Ετσι το Φεστιβάλ έγινε διεθνές. Γι' αυτό το λόγο ανακατασκευάστηκε (ανακατασκευαζόταν για χρόνια) η παλιά αίθουσα του "Ολύμπιον", η αρχική στέγη του Φεστιβάλ με την όμορφη πρόσοψη που συχνά πυκνά διακοσμεί ολοφώτιστη και λαμπρή τις σελίδες των εφημερίδων. Ετσι, παράλληλα με τις ταχυδακτυλουργικές μεθοδεύσεις, που επί χρόνια μετάλλασσαν το Φεστιβάλ, ώστε να αποκτήσει το σημερινό του χαρακτήρα, προχωρούσαν ταυτόχρονα και οι εργασίες της "ανάπλασης" της αίθουσάς του. Οταν κι αυτό το μεγάλο έργο παραδόθηκε με τυμπανοκρουσίες στο κοινό για το οποίο προοριζόταν, διαπιστώθηκε μια κάποια αβλεψία ως προς τον σκοπό που, υποτίθεται, θα υπηρετούσε. Δηλαδή, ενώ το φεστιβάλ μέσω της "διεθνοποίησης" διπλασίαζε τρόπον τινα το "εύρος" του, η χωρητικότητα της νέας αίθουσας μειώθηκε κατά το ήμισυ (με επιεικείς υπολογισμούς) σε σχέση με τη μεγαλόπρεπη αίθουσα του Θεάτρου Μακεδονικών Σπουδών που για χρόνια το φιλοξενούσε. Το χωρητικό έλλειμμα της νέας αίθουσας αναπληρώθηκε βεβαίως από κάτασπρα μάρμαρα στολισμένα με καλοσιδερωμένους και καλόκαρδους ιδιωτικούς αστυνομικούς, από μια ακόμη μικρή - τύπου λέσχης - αίθουσα και, κυρίως από το "Bar Info Cafe" (;) που λειτουργεί πλέον στην οροφή της. Μικρό λοιπόν το κακό που προκάλεσε αυτού του είδους η αρχιτεκτονική εγχείρηση στο αναπαλαιωμένο εξωτερικά και κατά αφάνταστο τρόπο ανακαινισμένο εσωτερικά "Ολύμπιον". Κι ας μη χωρά στα καθίσματά του παρά μόνο τους επίδοξους νέους κινηματογραφικούς "επιτελείς" μας. Κι ας χαρακτηρίζεται από μια αισθητική που, κατά την ταπεινή μας άποψη, δεν ταίριαξε και δε θα ταιριάξει ποτέ στον ελληνικό κινηματογράφο.

Αγης ΜΑΡΑΓΚΟΥΔΑΚΗΣ