Τι σχέση έχει ο πόλεμος στην πρώην Γιουγκοσλαβία με την πρόσφατη κρίση των "πυραμίδων" στην Αλβανία; Μαντέψτε. Τα χρήματα με τα οποία οι παρατράπεζες μετατράπηκαν σε "εύρωστους" οικονομικούς οργανισμούς προέρχονταν από το λαθρεμπόριο καυσίμων και άλλων ειδών πρώτης ανάγκης προς τα αντιμαχόμενα μέρη του πολέμου. Εκπληξη; Καθόλου. Ενας οικονομικός αναλυτής εξηγεί στο "Ρόιτερ" ότι "ένα καθαρό πυραμιδικό σχήμα δεν μπορεί να ζήσει πάνω από 18 μήνες: στην Αλβανία έζησαν για χρόνια γιατί ήταν πολύ πιο σύνθετα". Από την άποψη αυτή, η λήξη του πολέμου στη Βοσνία στραγγάλισε τον - επίπλαστο - επενδυτικό οργασμό στην Αλβανία. Κατά υπολογισμούς ειδικών, σχεδόν 1 εκατομμύριο την ημέρα εισερχόταν στην Αλβανία από την πώληση πετρελαίου μόνο στη Σερβία - για το εμπάργκο του ΟΗΕ, ούτε λόγος, φυσικά... Τα "πυραμιδικά" σχήματα, όμως, δεν αποτελούσαν δοχείο κατάληξης μόνο των πετροδολαρίων: ανώνυμα, στέλεχος της ιταλικής αντικατασκοπίας προσθέτει στο παζλ ότι η ιταλική μαφία "ξέπλενε" τα έσοδά της μέσω αυτών. Κι ένας τραπεζίτης στα Τίρανα επιβεβαιώνει την πληροφορία, ορίζοντας μάλιστα και το ποσό της "μίζας" των ιδρυμάτων για αυτή τη θεάρεστη δραστηριότητά τους: στις αρχές του έτους, μια πυραμίδα έλαβε 1,5 εκατομμύριο δολάρια για το "ξέπλυμα" 20 εκατομμυρίων. Τι προέκυψε; Ωραία, καθαρά, νόμιμα έγγραφα εισαγωγής, κατά την ίδια πηγή.

Η ευφορία όμως πιθανότατα εμπόδισε τους ιθύνοντες των πυραμίδων και των παρατραπεζών να αντιληφθούν ότι οι μαφιόζοι, θορυβημένοι από την προσοχή που δινόταν στην Αλβανία, στράφηκαν σε λιγότερο ελεγχόμενες αγορές - όπως της Βοσνίας, για παράδειγμα. Και παράλληλα, το εμπάργκο του ΟΗΕ προς τη Σερβία ήρθη, κι η στρόφιγγα του "ζεστού" χρήματος που έρεε άφθονο έσφιξε. Τα χρήματα των Αλβανών πολιτών που είχαν επενδύσει στις πυραμίδες τότε αποδείχτηκαν πολύ λίγα - και το μοντέλο άρχισε να χάνει την ιδιότυπη ισορροπία του. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των "πυραμίδων" ήταν απλώς ο επιθανάτιος σπασμός, έως ότου πέντε εταιρίες κατέρρευσαν, τέσσερις βρέθηκαν - και βρίσκονται - στο μεταίχμιο, τα χρήματα των καταθετών χάθηκαν, κι η χώρα βρέθηκε στη δίνη του μεγαλύτερου σκανδάλου της πρόσφατης ιστορίας της, με απρόβλεπτες συνέπειες...

Μπ. Γ.