Η δύσκολη οικονομική κατάσταση που επικρατεί στη Ρωσία, η στάση της κυβέρνησης και η διαδικασία παγκοσμιοποίησης ήταν τα κύρια θέματα που συζητήσαμε με τον Σαβέλιεφ Νικολάι Νικολάγιεβιτς,μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος Ρωσικής Ομοσπονδίας (ΚΚΡΟ), βουλευτή της Κρατικής Δούμας και οικονομολόγο, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Ελλάδα, όπου πήρε μέρος στην προπαρασκευαστική συνάντηση των Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων που διοργάνωσε το ΚΚΕ για το θέμα της παγκοσμιοποίησης.

- Ποια είναι η σημερινή κατάσταση στη Ρωσία;

- Η Ρωσία σήμερα δοκιμάζει μια από τις μεγαλύτερες, βαθύτερες και πιο δύσκολες κρίσεις στην ιστορία του 20ού αιώνα. Βαθιά ως προς τα συντελούμενα γεγονότα και δύσκολη ως προς τις επιπτώσεις αυτής της κρίσης, οι οποίες θα πρέπει να πω πως θα έχουν μακρά χρονική διάρκεια. Ο δρόμος των μεταρρυθμίσεων αποδείχτηκε συνέχεια της πολιτικής παγκοσμιοποίησης του αμερικανικού δολαρίου. Αυτή η παγκοσμιοποίηση συνεχίστηκε σχεδόν καθ' όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα.

Από τον Αύγουστο του 1998 μεγάλη οικονομική κρίση ξέσπασε στη Ρωσία. Η Ρωσία όμως είναι μεγάλος οικονομικός χώρος και οι επιπτώσεις αυτής της κρίσης είναι ελάχιστα προβλεπόμενες. Θεωρώ ότι η κρίση μόλις τώρα αρχίζει. Αρχίζει με την οικονομική καταστροφή και την υποτίμηση του εθνικού νομίσματος, του ρουβλιού δηλαδή, αλλά οι συνέπειες της κρίσης για πολύ καιρό ακόμα θα διαμορφώνουν τις καταστροφικές διαδικασίες. Ειδικότερα η υποτίμηση στη Ρωσία, το περασμένο φθινόπωρο, έπληξε σημαντικά τα οικονομικά δημοσιονομικά συστήματα των εταίρων μας στην ΚΑΚ. Οι εξαγωγές τους στη Ρωσία έγιναν σχεδόν κατά τρεις φορές ακριβότερες. Δεν μπορούσαν από το εξωτερικό τους εμπόριο να αποκτήσουν τους απαραίτητους χρηματικούς πόρους για να πληρώνουν στη Ρωσία για τις προμήθειες ενεργειακών πόρων. Και ως αποτέλεσμα είχαν αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο.

Τον Οκτώβρη του 1998, ύστερα από την υποτίμηση του ρωσικού ρουβλιού, υποτιμήθηκε πολύ το λευκορωσικό ρούβλι, και κατόπιν η υποτίμηση αγκάλιασε τη Γεωργία και την Κιργισία. Τώρα ωριμάζουν τα προβλήματα των οικονομικών συστημάτων των άλλων Δημοκρατιών της ΚΑΚ. Ολα αυτά δημιουργούν το σταμάτημα των πληρωμών ανάμεσα στις χώρες μας και σαν αποτέλεσμα αυτού, στη Ρωσία έρχεται τώρα το αντανακλώμενο κύμα της πρώτης κρίσης.

Και το δικό μας ενεργειακό σύστημα (πετρέλαιο, φυσικό αέριο) δε λαμβάνει τα χρήματα για τις προμήθειες των πόρων του. Ταυτόχρονα η κεντρική τράπεζα και η κυβέρνηση αναγκάζονται το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου να το αφαιρούν για αγορά των πιο απαραίτητων προϊόντων εισαγωγής.

Η προηγούμενη πολιτική των μεταρρυθμίσεων οδήγησε τη Ρωσία να εξασφαλίζει περίπου το 60% των αναγκών της με βάση τις εισαγωγές και τις προμήθειες ξένων εμπορευμάτων για είδη διατροφής. Πρόκειται για μια τεράστια εξάρτηση από τις εξαγωγές. Η Ρωσία είναι κατά 100% εξαρτημένη από την εισαγωγή φαρμάκων, ιατρικού εξοπλισμού. Αυτή τη στιγμή πρακτικά έχει παραλύσει η λειτουργία του υγειονομικού συστήματος της χώρας. Οι εισαγωγές εμπορευμάτων μαζί και ειδών διατροφής έγιναν μετά την υποτίμηση του ρουβλιού κατά τρεις φορές ακριβότερες. Το εμπορικό ισοζύγιο όμως είναι επίσης αρνητικό. Η υποτίμηση παράλυσε το φορολογικό σύστημα, διότι πριν ακόμα από την κρίση, σχεδόν η μισή οικονομία φοροδιέφευγε και η άλλη μισή οικονομία, λόγω έλλειψης χρημάτων και της φυγής του ιδιωτικού κεφαλαίου από τη χώρα, αναγκαζόταν να κάνει ανταλλαγή με φυσικά προϊόντα. Ολα αυτά είχαν αποτέλεσμα την αδυναμία συγκέντρωσης των φόρων.

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, το 1997 για ένα ρούβλι συγκεντρωμένων φόρων στη Ρωσία αναλογούσαν 8 καπίκια σε μετρητά. Το 92% των συγκεντρωμένων φόρων αποτελούν συναλλαγματικές και αποδείξεις χρεωστικές, υποκατάστατα χρημάτων, τα οποία πρέπει και να αφαιρεθούν από την οικονομία, αλλά η νέα οικονομική κρίση μεγάλωσε αυτό το κακό ακόμα περισσότερο.

- Ποια είναι η σχέση με τους ξένους πιστωτές;

- Η Ρωσία απέκτησε ως αποτέλεσμα της υποτίμησης πολλά προβλήματα στις σχέσεις με τους ξένους πιστωτές. Σχεδόν το 60% του εξωτερικού χρέους της Ρωσίας το αποτελούν τα γερμανικά μάρκα. Εφόσον η προθεσμία της επιστροφής του χρέους, συμπεριλαμβανομένης και της Λέσχης του Λονδίνου, έληξε τον περασμένο Δεκέμβρη, τώρα για κάθε δολάριο θα πρέπει να πληρώνονται 6-7 ρούβλια, σύμφωνα με την επίσημη τιμή για το 1998.

Βασικό ζήτημα είναι και τα χρήματα του πληθυσμού. Για δεύτερη φορά στα χρόνια των μεταρρυθμίσεων από το 1992 ο πληθυσμός έχασε τις καταθέσεις του στις τράπεζες. Ολες οι τράπεζες ως αποτέλεσμα της υποτίμησης δεν ήταν σε θέση να πληρώσουν και σήμερα δεν μπορεί κανείς να επιστρέψει τα χρήματα σύμφωνα με την αγοραστική ικανότητα που έπρεπε να έχουν.

- Από την πλευρά της, η κυβέρνηση Πριμακόφ τι κάνει;

- Η κυβέρνηση Πριμακόφ καταβάλλει όλες τις προσπάθειες για να σταθεροποιήσει την κατάσταση και να βρει τους δρόμους διεξόδου από την κρίση. Πρέπει να πούμε ότι η κατάσταση λειτουργίας της κυβέρνησης είναι πολύ δύσκολη, διότι οι περιοχές απαιτούν χρήματα, σταματούν να προμηθεύουν τρόφιμα σε άλλες περιοχές και καμιά φορά μποϊκοτάρουν την καταβολή των φόρων σε ομοσπονδιακό επίπεδο, πράγμα που σταματάει τις διαδικασίες ανακατανομής των χρημάτων στις περιοχές που έχουν ανάγκη τη βοήθεια του ομοσπονδιακού κέντρου. Η κυβέρνηση προσπαθεί να επιλύσει όλα αυτά τα προβλήματα και σε νομοθετικό επίπεδο και στη δουλιά με τις περιοχές και στην εξωτερική πολιτική δραστηριότητα.

Τώρα διεξάγονται πολύ σοβαρές διαπραγματεύσεις για την απόκτηση σταθεροποιητικών πιστώσεων για την περίοδο που θα γίνει δυνατή η ενίσχυση του δικού μας νομίσματος για να λειτουργήσει κανονικά η οικονομία. Οι διαπραγματεύσεις είναι δύσκολες. Υπάρχει στη Μόσχα αποστολή του ΔΝΤ. Παρακολουθούμε με ιδιαίτερη προσοχή τη συνεργασία με την κυβέρνηση, διότι η κοινοβουλευτική ομάδα του ΚΚΡΟ είναι η μεγαλύτερη στην Κρατική Δούμα και ταυτόχρονα τασσόμαστε υπέρ της αλλαγής της οικονομικής πολιτικής. Προειδοποιήσαμε την κυβέρνηση Τσερνομίρντιν για το ξέσπασμα αυτής της κρίσης πριν από δυο χρόνια, ωστόσο η κυβέρνηση αυτή δεν έλαβε υπόψη της αυτές τις προειδοποιήσεις.

- Ποια μέτρα θα πάρει η κυβέρνηση για την παρέμβαση στην οικονομία;

- Η κυβέρνηση την τελευταία περίοδο ήταν απασχολημένη με την επίλυση των τρεχόντων επειγόντων προβλημάτων, την εξάλειψη της δημοσιονομικής κρίσης και τη διαμόρφωση του προϋπολογισμού για το 1999. Τώρα στο βαθμό που εγκριθεί (έχει ήδη εγκριθεί) ο προϋπολογισμός επίκειται πολύ σοβαρή δουλιά για τη ρύθμιση της λειτουργίας του βιομηχανικού τομέα της παραγωγής. Από την άποψη αυτή δε νομίζω ότι η κυβέρνηση έχει μεγάλα αποθέματα χρημάτων, διότι κύρια καθήκοντα της κυβέρνησης στην επιλογή των άλφα ή βήτα μέτρων παρέμβασης στην οικονομία θα είναι να λυθεί το πρόβλημα ποιος θα επωφεληθεί από τον επικείμενο πληθωρισμό, από την αύξηση των τιμών, διότι το ρούβλι έχει υποτιμηθεί πάνω από τρεις φορές. Δεν ξέρω αν θα διαρκέσει ο πληθωρισμός μισό χρόνο, ένα χρόνο ή θα διαρκέσει περισσότερο. Η κυβέρνηση και η χώρα μας έχουν δύο επιλογές: Είτε από τον πληθωρισμό θα κερδίσουν οι κερδοσκόποι - σπεκουλάντες και οι μεσάζοντες - όπως συνέβη το 1992, είτε θα κερδίσει ο πληθυσμός.

Αν ο πληθωρισμός πάει στον κερδοσκοπικό τομέα, αυτά τα χρήματα θα φύγουν από το ισοζύγιο πληρωμών της χώρας μας όπως συνέβη τα προηγούμενα χρόνια. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα δύο χρόνια 1996-97 το ισοζύγιο πληρωμών της χώρας δείχνει ότι το κράτος και οι τράπεζες δανείστηκαν περίπου 50 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ ο ιδιωτικός τομέας μέσα από τον κερδοσκοπικό τζίρο έβγαλε από τη χώρα σε δολάρια 78 δισεκατομμύρια. Δηλαδή μέσα σε δύο χρόνια χάσαμε με την πτώση της οικονομίας 28 δισεκατομμύρια δολάρια, δηλαδή 14 δισεκατομμύρια το χρόνο. Ακριβώς όσα ζητάει η κυβέρνηση τώρα από το ΔΝΤ. Πρέπει να σταματήσει αυτή η εξαγωγή κεφαλαίων και να επιστρέψει στην πραγματική οικονομία. Πρέπει ο επικείμενος πληθωρισμός να μην πηγαίνει στις τσέπες των κερδοσκόπων, οι οποίοι προκαλούν μετά τη μαφία και τη διαφθορά. Αυτός ο πληθωρισμός θα πρέπει να πάει στον πραγματικό μισθό των ανθρώπων που δουλεύουν στην παραγωγή, να πάει στην απόσβεση του κεφαλαίου των επιχειρήσεων για την ανάπτυξη των τεχνολογιών, να πάει στο κέρδος των επιχειρήσεων. Σε αυτή την περίπτωση θα διευρυνθούν οι οικονομικές δυνατότητες της ρωσικής βιομηχανίας, θα διευρυνθεί η βάση του προϋπολογισμού όλων των περιοχών, πόλεων, του ομοσπονδιακού κέντρου, θα επιτρέψει να μειωθούν οι φόροι, να γίνει το επενδυτικό κλίμα της χώρας πιο ελκυστικό για τους επενδυτές, διότι αυτό που προσελκύει τους επενδυτές είναι το υψηλό ποσοστό αποδοτικότητας της παραγωγής εκεί που θέλουν να τοποθετήσουν τα χρήματα. Οσο καιρό η ρωσική κυβέρνηση δε θα εξασφαλίσει την αποδοτικότητα του ρουβλιού στην παραγωγή, δεν μπορούμε να ελπίζουμε να έρθουν ξένοι επενδυτές να τοποθετήσουν τα χρήματά τους.

Από την άποψη αυτή νομίζω ότι έχουμε μπροστά μας σοβαρές διαβουλεύσεις πάνω σε πολλές πλευρές της ρωσικής νομοθεσίας και νομίζω ότι θα προχωρήσουμε προς αυτή την κατεύθυνση.