Κυριακή 19 Δεκέμβρη 1999
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 48
ΔΙΕΘΝΗ
Επίσκεψη Κλίντον
Μια άλλη πλευρά ενός πολιτικού γεγονότος

Η επίσκεψη του 41ου Προέδρου των ΗΠΑ, Ουίλιαμ Τζέφερσον Κλίντον, στην Αθήνα στις 19-20/11/1999, υπήρξε ένα γεγονός πολιτικά πολύ φορτισμένο. Το σημερινό μας κείμενο δε θα ασχοληθεί με αυτή την πλευρά της επίσκεψης, αλλά με μια άλλη: Με την ενασχόληση του Προέδρου, στην ομιλία του στο ξενοδοχείο «Intercontinental» στις 20/11/1999, με θέματα επιστημονικής και ιστορικής έρευνας.

Το ενδιαφέρον μας αυτό δεν προέρχεται μόνο από την επίσημη ιδιότητα του ομιλητή, αλλά και από το ίδιο το θέμα της αναφοράς του, το οποίο, όπως θα δούμε, είναι όντως πολύ ενδιαφέρον και επίκαιρο.

Αρχίζουμε με την παράθεση του σχετικού αποσπάσματος από την ομιλία του Προέδρου:

«Λίγα λεπτά ομιλίας για το σύγχρονο κόσμο στον οποίο ζούμε. Νομίζω ότι είναι μεγάλη ειρωνεία το ότι, σε αυτή την υπερσύγχρονη εποχή των παγκόσμιων αγορών, όπου πάνω από το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε δημοκρατία, για πρώτη φορά στην Ιστορία, ο κόσμος βασανίζεται ακόμη από την αρχαιότερη ανθρώπινη κακία: Το φόβο του άλλου, αυτών που είναι διαφορετικοί από μας.

Η πιο καθαρή έκφραση στη σύγχρονη εποχή είναι το εθνικό και θρησκευτικό μίσος, που βλέπουμε να πλημμυρίζει από τη Βόρεια Ιρλανδία ως τη Μέση Ανατολή, από τους φυλετικούς πολέμους στην Αφρική ως τα Βαλκάνια. Πόσο μεγάλο μέρος της Ιστορίας μας έχει διαμορφωθεί στην πάλη μεταξύ αυτών που δέχονται με αυτοπεποίθηση τις ενδιαφέρουσες διαφορές μεταξύ των ανθρώπων, επειδή είναι αρκετά ισχυροί για να αποδεχτούν τον κοινό ανθρώπινο χαρακτήρα με αυτούς που ζουν τη ζωή τους με μόνιμο φόβο ή αποστροφή αυτών που είναι διαφορετικοί.

Η σύζυγός μου είχε, στο Λευκό Οίκο, εδώ και δύο βδομάδες, δύο λαμπρούς ανθρώπους σε μια συζήτηση: Ο ένας είναι ο ιδρυτής του INTERNET και ο άλλος ένας από τους πιο διακεκριμένους Αμερικανούς επιστήμονες στον τομέα της μελέτης των ανθρωπίνων γονιδίων. Ο βιολόγος μού είπε ότι τίποτε δε θα μπορούσε να αποκαλυφθεί σχετικά με τη διάρθρωση των γονιδίων χωρίς την επανάσταση των υπολογιστών. Ολη αυτή η υψηλή τεχνολογία αποκάλυψε ένα ενδιαφέρον γεγονός: Οτι όλοι μας, όλα τα ανθρώπινα όντα, είμαστε, από γενετική άποψη, κατά 99,9% ίδιοι. Και, επιπλέον, ότι αν πάρετε διαφορετικές ομάδες ανθρώπων - ας πάρουμε τρεις που συζητούνται εδώ, τους Ελληνες, τους Τούρκους και τους Ιρλανδούς (εμένα) - εάν πάρετε 100 Ελληνες, 100 Τούρκους και 100 Ιρλανδούς και τους συγκεντρώσετε σε ομάδες, οι γενετικές διαφορές μεταξύ των ατόμων μέσα σε κάθε ομάδα θα είναι μεγαλύτερες από τις διαφορές αυτές μεταξύ των ομάδων.

Δεν είναι ενδιαφέρον το πόσες συγκρούσεις συσσωρεύτηκαν σε όλη την ανθρώπινη ιστορία, εξαιτίας αυτού του 0,01% της διαφοράς; Ενώ θα έπρεπε να μας ενδιαφέρει το 99,9%.

Το εάν θα μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε στον ανώτατο βαθμό τις χωρίς προηγούμενο υποσχέσεις της νέας χιλιετίας, εξαρτάται, σε όχι μικρό βαθμό, από το εάν θα βρούμε τρόπο να ξεπεράσουμε εκείνη τη διαφορά του 0,01% του κοινού ανθρώπινου χαρακτήρα που μας ενώνει όλους».

Από τα παραπάνω εδάφια, βλέπουμε ότι ο Πρόεδρος Κλίντον μάς έδωσε μια εξήγηση των εθνικών και των παρομοίων αντιθέσεων, που, όπως παρατηρεί, παρουσιάζουν έξαρση. Η εξήγηση αυτή βασίζεται σε δύο πυλώνες, με τον ένα να συνδέεται στενά με τον άλλο:

1. Η μία αιτία είναι ψυχολογική. Είναι ο «φόβος του άλλου» και, μάλιστα, εκείνου του «άλλου» που διαφέρει από μας τους ίδιους. Πρόκειται για φόβο πανάρχαιο που η εμφάνισή του στην εποχή μας, εποχή των παγκόσμιων αγορών, κλπ. αποτελεί, κατά τον Πρόεδρο, ειρωνική παραδοξολογία.

2. Η άλλη αιτία είναι γενετική. Η ασήμαντη γενετική διαφορά έχει επισκιάσει την ουσιώδη γενετική ομοιότητα (σωστότερα: ουσιώδη γενετική κοινότητα), δημιουργώντας έτσι το έδαφος για διαρκείς συγκρούσεις. Με άλλα λόγια, η ψυχολογική αιτία του φαινομένου βασίζεται, με τη σειρά της, σε μια κολοσσιαίων διαστάσεων και ιστορικής διάρκειας παρεξήγηση ή, για όσους προτιμούν αυτόν τον όρο, παρανόηση.

Η ερμηνευτική θεωρία που παρουσίασε ο Πρόεδρος δεν είναι καινούρια. Κυρίως, δεν μπορεί να θεωρηθεί ως αποκλειστικά δικό του δημιούργημα. Στις μέρες μας, πλατιά στρώματα της αστικής φιλελεύθερης διανόησης έχουν συστηματικά επιδοθεί στην προβολή (δε θέλουμε να γράψουμε «καλλιέργεια») της άποψης ότι η έξαρση των εθνικών και περιφερειακών αντιθέσεων οφείλεται σε αρχέγονα αισθήματα φόβου προς τους άλλους, ιδιαίτερα, τους «διαφορετικούς», που είναι, υποτίθεται, τόσο βαθιά ριζωμένα, ώστε τίποτε - ως τώρα τουλάχιστον - δεν κατόρθωσε να εξουδετερώσει. Η αντίληψη αυτή έχει τόσο μεγάλη επιρροή ώστε βρήκε την έκφρασή της και σε πρόσφατη εκστρατεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενάντια στις ρατσιστικές προκαταλήψεις, που είδαμε και στις οθόνες της ΕΤ. Η εκστρατεία αυτή βασιζόταν σε μια λογική, πολύ λογική στην αλληλουχία της: Αφού οι προκαταλήψεις αυτές έχουν την αιτία τους στη διάδοση λανθασμένων αντιλήψεων, εκείνο που πρέπει να γίνει είναι η διάδοση των σωστών αντιλήψεων, μέχρι αυτές να επικρατήσουν και, εν προκειμένω, η σωστή αντίληψη είναι ότι το ανθρώπινο είδος είναι ενιαίο και ότι οι διαφορές που παρουσιάζει είναι καθαρά εξωτερικές, χωρίς καμιά βαθύτερη σημασία.

Το ότι το ανθρώπινο είδος είναι ενιαίο και οι διαφορές που παρουσιάζει είναι επιφανειακές είναι εντελώς προφανές. Εδώ, όμως, έχουμε το φαινόμενο, οι εθνικές και περιφερειακές συγκρούσεις όχι μόνο να εξακολουθούν να υπάρχουν αλλά και να εξαπλώνονται, απαιτώντας όλο και περισσότερα θύματα και απειλώντας ολόκληρες κοινωνίες με ολοσχερή αφανισμό. Δεν έχουμε το δικαίωμα να αναρωτηθούμε πώς, τέλος πάντων, αυτό συμβαίνει σε πείσμα της βάσης της κοινωνίας που, προφανώς, το απορρίπτει;


Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ