Κυριακή 19 Δεκέμβρη 1999
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 48
ΔΙΕΘΝΗ
Εμπειρία και προκατάληψη

Η άποψη που αποδίδει τις εθνικές αντιθέσεις και συγκρούσεις σε ψυχολογικούς παράγοντες («φόβος του άλλου»), βασισμένους, με τη σειρά τους, σε παρεξήγηση γενετικών παραγόντων, προϋποθέτει έναν παράγοντα χωρίς τον οποίο δε βλέπουμε ποια έννοια θα μπορούσε να έχει: Οτι ο «άλλος», ούτε αποτελεί ούτε είναι δυνατόν να αποτελέσει για μας πραγματική απειλή. Η αίσθηση της απειλής βρίσκεται μόνο στη νοοτροπία μας και, συνεπώς, από εκεί κυρίως πρέπει να την αποβάλλουμε.

Η άποψη αυτή προφανώς θεωρεί δευτερεύουσας σημασίας (ή, ίσως, και εντελώς άνευ σημασίας) ότι, όπως δείχνει όλη η ιστορική εμπειρία, η «επαφή με τον άλλο» μπορεί, στις συνθήκες της ταξικής κοινωνίας, να αποτελεί πραγματικό κίνδυνο και όχι μόνο πραγματικό, αλλά και πολύ σοβαρό. Και αυτό όχι για γενετικούς λόγους - πραγματικούς ή φανταστικούς - αλλά γιατί, στις συνθήκες της ταξικής κοινωνίας, η επαφή αυτή δεν μπορεί να βασίζεται (γιατί, αλλιώς η κοινωνία δεν είναι, απλούστατα, ταξική) παρά σε σχέσεις εκμετάλλευσης και καταπίεσης που δημιουργούν θύματα. Ο φόβος που αισθάνονταν, π.χ., οι Ερυθρόδερμοι της Β. Αμερικής απέναντι στους Ευρωπαίους αποίκους δεν ήταν ψυχολογικός. Οφειλόταν στην ανακάλυψη (και δε μιλάμε καν για τον τρόπο της ανακάλυψης) ότι οι Ευρωπαίοι άποικοι, φορείς των ιστορικά ανωτέρων, καπιταλιστικών σχέσεων, είχαν στόχο τη γη και, συνεπώς, έβλεπαν τους ιθαγενείς κατοίκους της, σαν ενοχλητικές λεπτομέρειες που, όπως όλες οι ενοχλητικές λεπτομέρειες, έπρεπε να παραμεριστεί.

Οι «Πόλεμοι του Οπίου», π.χ., δεν αρκούσαν για να εμπεδώσουν με τον αποτελεσματικότερο τρόπο το αίσθημα του φόβου και της αποστροφής στον κινεζικό πληθυσμό;

Ενα άλλο παράδειγμα, από την Ευρώπη αυτή τη φορά. Οι μεγάλοι λιμοί που ξεσπούν στην Ιρλανδία στον 19ο αιώνα οδηγούν τον πληθυσμό ή στον καλύτερο κόσμο ή στη μετανάστευση. Πρώτος σταθμός η γη που βρίσκεται ακριβώς πέρα από την Ιρλανδική θάλασσα. Η Αγγλία. Βέβαια, ύστερα από την άγρια εκμετάλλευση που υπέφερε στα χέρια των Αγγλων αποικιακών υπαλλήλων και των Αγγλων LANDLORDS, δεν ήταν παράξενο αν ο πεινασμένος και ήδη ετοιμοθάνατος Ιρλανδός μετανάστης μισούσε ακράτητα οτιδήποτε αγγλικό. Η περιπέτειά του συνεχίζεται στην Αγγλία. Η εμφάνιση ενός ολόκληρου εφεδρικού στρατού από Ιρλανδούς μετανάστες επιτρέπει στους εργοδότες να κρατούν τις αμοιβές των Αγγλων εργατών σε χαμηλά επίπεδα. Αυτό οδηγεί όχι απλώς στην αναζωογόνηση των εθνικών τριβών, αλλά στη διαίρεση των βιομηχανικών κέντρων της Αγγλίας «σε δύο εχθρικά στρατόπεδα», κατά την έκφραση του Κ. Μαρξ.

Δεν έχουμε, δηλαδή, να κάνουμε με ένα μυστηριώδη αρχέγονο «φόβο ενάντια στον άλλο», ούτε με παρεξήγηση γενετικών δεδομένων (για τα οποία, άλλωστε, οι γνώσεις των Ιρλανδών μεταναστών και των Αγγλων εργατών ήταν μάλλον κάτω και του στοιχειώδους), αλλά με τις ανταγωνιστικές σχέσεις που γεννά ο καπιταλισμός, χωρίς τις οποίες δε θα ήταν καπιταλισμός.

Στις μέρες μας, δε θα έπρεπε να παραβλέψουμε και το ότι η «ψυχολογική-γενετική θεωρία», χρησιμοποιείται και για τη διευκόλυνση των επεμβατικών ενεργειών του ιμπεριαλισμού. Αν, π.χ., αύριο εγκατασταθούν στα εδάφη μας ΝΑΤΟικά στρατεύματα για χρήση στη Βαλκανική Χερσόνησο, τη Μ. Ανατολή, τον Καύκασο ή - γιατί όχι; - στη Ρωσία, ο ελληνικός λαός δε θα πρέπει να δυσανασχετεί με την παρουσία τους και ούτε να αντιδρά. Γιατί, αν το κάνει, θα αποδείξει ότι διακατέχεται από το «φόβο του άλλου», ότι είναι τόσο αιχμάλωτος του 0,01% της γενετικής διαφοράς, ώστε δε βλέπει το 99,9% της γενετικής κοινότητας, ότι είναι, τουλάχιστον απολίτιστος. Το ότι αυτά τα στρατεύματα θα χρησιμοποιούνται για να βομβαρδίζουν (στην καλύτερη περίπτωση, γιατί υπάρχουν και χειρότερα), άλλους «άλλους», αυτό δεν έχει τόση σημασία, γιατί και αυτοί διακατέχονται από τον παράλογο «φόβο του άλλου», είναι αιχμάλωτοι του 0,01% κλπ..


Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ