Από τον παλαίμαχο ηθοποιό Κώστα - Ντίνο Καλουπτσή, πήραμε και δημοσιεύουμε δυο περιστατικά από την εποχή της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου, όπως τα έζησε ο ίδιος προσωπικά. Απλά περιστατικά, που δείχνουν όμως την ουσία του καθεστώτος, αλλά και τη λαϊκή δράση ενάντιά του.

Η 1^η επέτειος της 4^ης Αυγούστου του Μεταξά οργανώθηκε με χαρές και πανηγύρια θέλοντας να δείξουν πως ήταν η σωτηρία του λαού. Εστησαν τραπέζια με ψητά και κρασιά στους δρόμους. Δώσαν και τζάμπα εισιτήρια νά 'ρθει κόσμος απ' την επαρχία. Θέλαν να δείξουν πως στις γιορταστικές αυτές εκδηλώσεις συμμετέχει ο λαός. Υποχρέωσαν τα θέατρα πριν απ' την έναρξη της παράστασης να γίνει μια αναφορά για τη δικτατορία. Εμείς στο θέατρο «Κατερίνα» παίζαμε ένα έργο που χρειαζόταν μουσική. Τότε δεν υπήρχαν ακόμα τα μαγνητόφωνα και κάθε φορά που χρειαζόταν μουσική στο έργο, κλείναμε και πιανίστα. Στο έργο που παίζαμε για πιανίστα είχε προσλάβει ο θίασος την Ελλη Νικολαΐδου. Επρεπε να αρχίσουμε την εκδήλωση με τον Εθνικό Υμνο, μα η Νικολαΐδου αρνείται. Φαίνεται πως δεν ήθελε με οποιονδήποτε τρόπο να συμμετάσχει στη γιορτή αυτή. Και για να μη φανεί αυτό ύποπτο, είπε πως δεν είχε παρτιτούρα. Χωρίς παρτιτούρα δεν παίζω τίποτα. Ετσι τραγουδήσαμε τον Εθνικό Υμνο χωρίς συνοδεία πιάνου. Η Ελλη ήταν μόνιμος υπάλληλος της Λυρικής Σκηνής απ' όπου την απέλυσαν. Τη στείλαν εξορία. Στην εξορία η Ελλη δημιούργησε με τις εξόριστες τη χορωδία της με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιώντας μια μεγάλη της επιθυμία.

Η κομματική οργάνωση του θεάτρου «Κατερίνα» πήρε την απόφαση μετά την παράσταση να σχηματίσει συνεργεία, για το μοίρασμα προκηρύξεων και αυτοκόλλητων στους κοντινούς δρόμους. Εγώ μόνος μου είχα αναλάβει τη Γ` Σεπτεμβρίου απ' την πλατεία Βικτωρίας ως τη Μάρνη και στο γυρισμό απ' την Αριστοτέλους ως το ξενοδοχείο «Βαλκάνια», που καθόμουν. Η συνάντησή μας ύστερα απ' το μοίρασμα ορίστηκε στο εστιατόριο του Μουσείου. Ολα πήγαν καλά στη Γ` Σεπτεμβρίου. Οταν όμως γύρισα και πήρα την Αριστοτέλους, συνέβη κάτι που το θυμάμαι ζωντανά ως τώρα. Πριν απ' τη διασταύρωση Αριστοτέλους και Αβέρωφ, σ' ένα σκοτεινό μέρος πήγα να κολλήσω ένα αυτοκόλλητο. Απέναντι στην άλλη γωνία ήταν ένας αστυφύλακας που μέσα στο σκοτάδι δεν τον πρόσεξα. Αφού κόλλησα το αυτοκόλλητο ξεκίνησα προς την πλατεία Βικτωρίας. Ομως ξεκίνησε και ο αστυφύλακας προς το μέρος μου. Με σταματά. Με ρωτά πού πάω. Του είπα στο σπίτι μου. Πού κάθεσαι; Λίγο πιο πάνω τού λέω στο ξενοδοχείο «Βαλκάνια». Η τσέπη μου είχε ακόμα μερικές προκηρύξεις που ήταν γραμμένες σε στρατσόχαρτο. Ο αστυφύλακας με ψάχνει. Οι προκηρύξεις τρίξανε στην τσέπη μου. Και φυσικά εμένα με περιέλουσε κρύος ιδρώτας. Τώρα λέω μέσα μου, δεν τη γλιτώνεις κ. Ντίνο. Κι όσοι πιάστηκαν εκείνο το βράδυ έφαγαν το ξύλο της χρονιάς τους. Ξυλοκοπήθηκαν άγρια, αλύπητα. Του αστυφύλακα φαίνεται ότι δεν τού 'κανε εντύπωση το τρίξιμο των προκηρύξεων στην τσέπη μου. Μού ζήτησε το απολυτήριό μου, τότε δεν είχαμε ταυτότητες. Το απολυτήριό μου είχε την ένδειξη «εμπιστευτικό» γιατί ήταν απολυτήριο εφέδρου ανθυπολοχαγού. Βλέπει τόπο καταγωγής και με ρωτά: Σιδηρόκαστρο Πελοποννήσου; Οχι του λέω, Σιδηρόκαστρο Σερρών. Ετσι χωρίς καμιά άλλη διαδικασία μού είπε να πηγαίνω. Δεν μπορούσα να πιστέψω στα μάτια μου. Υστερα, σκέφτηκα, ίσως το ψάξιμο ήταν μην τυχόν είχα πιστόλι. Γιόρταζαν οι άνθρωποι τη δικτατορία τους και δεν ήσαν σίγουροι για τον εαυτό τους. Απ' την πρώτη χρονιά τούς κυρίεψε φόβος.

Οταν έφυγα, έπρεπε να εξαντλήσω τις προκηρύξεις. Πηγαίνοντας προς το ξενοδοχείο «Βαλκάνια» τις πέταξα στις πόρτες των κατοικιών, με τρόπο βέβαια. Οι άλλοι που περίμεναν στο Μουσείο, άρχισαν να ανησυχούν με την αργοπορία μου. Οταν έφτασα στο Μουσείο όλοι με ένα στόμα με ρωτούν: «Γιατί άργησες τόσο πολύ Ντίνο; Αρχίσαμε να ανησυχούμε». Τούς διηγήθηκα το περιστατικό και φάγαμε όλοι με όρεξη εκείνο το βράδυ μια και γιορτάζαμε την 1^η επέτειο της 4^ης Αυγούστου με το δικό μας τρόπο.

Ηταν η εποχή της διδακτορίας της 4ης Αυγούστου του Μεταξά. Μόλις είχα γυρίσει απ' τις Σέρρες. Βρισκόμουν στο Σύνταγμα και κατηφόριζα τη Σταδίου. Ξαφνικά με πλησιάζει ένας εργάτης. Τον γνώρισα αμέσως, όμως, με γνώρισε κι αυτός. Ηταν ο βοηθός καφετζή που είχαμε στο Ενωτικό Κέντρο παλιά, Αθηνάς και Αγίας Ειρήνης. Γεια σου, μού λέει πολύ εγκάρδια. Με θυμάσαι; Και βέβαια σε θυμάμαι, αλίμονο. Ερχεται πιο κοντά μου και κάπως συνωμοτικά με ρωτά: Πού μπορούμε να βρούμε κανένα «Ριζοσπάστη»; Εσύ εργάτης, τού λέω και δεν μπορείς να βρεις «Ριζοσπάστη» και ζητάς από μένα το θεατρίνο, να σου βρω; Αντε γεια σου και έφυγε.

Πέρασαν μήνες, είναι πια καλοκαίρι και βρισκόμουν στο θίασο της κας Κατερίνας στην πλατεία Βικτωρίας. Ενα μεσημέρι σε ένα διάλειμμα της πρόβας του καινούριου έργου που θα ανεβάζαμε, βρισκόμουν με συναδέλφους στην είσοδο του θεάτρου. Ηταν η εποχή που πιάστηκε μαζί με άλλα στελέχη ο Ζαχαριάδης. Ξαφνικά περνά μαζί με τρεις άλλους ο βοηθός του καφετζή του Ενωτικού Κέντρου. Γεια σου μού λέει, τι κάνεις; Καλά, εσύ; Τά 'μαθες; Πιάσανε το Ζαχαριάδη με άλλα δύο στελέχη. Η απάντησή μου: Καλά τούς κάνανε. Είχαν περάσει χρόνια απ' τη γνωριμία μου μ' αυτόν τον εργάτη και δεν μπορούσα να ξέρω τι καπνό φουμάρει. Σε τέτοιες περιπτώσεις, πρέπει κανένας να είναι επιφυλακτικός. Και ύστερα από μερικές μέρες φάνηκε πως δεν είχα άδικο. Ηταν η βραδιά της πρεμιέρας του έργου που ετοιμάζαμε. Ολοι βρισκόμαστε αναστατωμένοι, ο καθένας στο πόστο του. Βλέπω το μηχανικό μας το Φραντζέσκο να μου κάνει νοήματα. Τι συμβαίνει Φραντζέσκο; Στην πόρτα σε περιμένει ένας πατριώτης σου Σερραίος. Τρέχω να δω ποιος είναι αυτός ο Σερραίος που με ζητά και βρέθηκα μπροστά σε τρεις της Ειδικής Ασφάλειας που ήταν λίγο πιο πάνω από το θέατρο, στη Γ` Σεπτεμβρίου. Ο κ. Ντίνος; Ναι, τι συμβαίνει; Ασφάλεια, μού λένε. Ελάτε μια στιγμή που σας θέλει ο κ. Διοικητής. Μια στιγμή να ειδοποιήσω το θίασο γιατί θα με ζητάνε. Δε χρειάζεται, μού λένε. Ναι, αλλά πρέπει, τούς λέω και ειδοποιώ τον υπεύθυνο του θιάσου πως με ζητάν στην Ασφάλεια.

Μόλις φτάσαμε στην Ασφάλεια με βάζουν σ' ένα τρίκυκλο και με πάνε στο σπίτι για έρευνα. Φυσικά δε βρήκαν τίποτα. Εχουσι γνώσιν οι φύλακες. Στο μεταξύ με όλη αυτή τη διαδικασία, αργήσαμε. Μόλις γυρίσαμε, είδα τον Θ. Κρίτα, διευθυντή του θιάσου, να περιμένει. Επέμεναν να με κρατήσουν στην Ασφάλεια το βράδυ εκείνο. Ομως, πρεμιέρα χωρίς εμένα δε γινόταν. Ο Κρίτας επέμενε. Σας παρακαλώ κύριοι, δεν μπορούμε να ανοίξουμε το θέατρο χωρίς τον κ. Ντίνο και έχουμε πρεμιέρα απόψε. Σας διαβεβαιώ πως αύριο ό,τι ώρα θέλετε να σας τον φέρω εγώ ο ίδιος. Σας το εγγυώμαι. Τέλος πάντων ύστερα από πολλές διαβεβαιώσεις πείστηκαν και κάναμε την πρεμιέρα. Το πρωί βρέθηκα μπροστά στον κ. Κομποχόλη, γνωστός κομμουνιστοφάγος της εποχής. Αρχισε η ανάκριση. Ερωτήσεις γνωστές που φυσικά τις απέκρουα. Στο τέλος ήταν η σίγουρη ερώτηση γι' αυτούς. Τότε πώς έπαιρνες μέρος στις παραστάσεις στο Ενωτικό Κέντρο; Απ' την ερώτηση αυτή κατάλαβα πως το καρφί στην υπόθεση ήταν ο εργάτης βοηθός καφετζή που μου ζήτησε να του βρω «Ριζοσπάστη». Τι θα πει πώς έπαιρνα μέρος στις παραστάσεις; Επαγγελματίας ηθοποιός είμαι κύριε Διοικητά, όπου με φωνάζουν για παράσταση τρέχω. Καλά δεν ήξερες πως το Κέντρο αυτό ήταν Κέντρο αριστερών; Κύριε Διοικητά όταν κανείς είναι άνεργος και έχει ανάγκη από ένα μεροκάματο για να ζήσει, δεν εξετάζει ποιοι είναι αυτοί που του δίνουν το μεροκάματο. Φαίνεται πως με μεγάλη αληθοφάνεια και πειστικότητα τα είπα αυτά. Ο κ. Διοικητής πείστηκε. Σημείωσε όλη την ανάκριση, μού την έδωσε να την υπογράψω και μού λέει: Μπορείτε να πάτε στη δουλιά σας και να προσέχετε. Τον ευχαρίστησα, τον χαιρέτησα και έφυγα.

Να λοιπόν, που σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να είναι κανείς επιφυλακτικός και πολύ προσεκτικός. Αργότερα ο εργάτης αυτός στην 1η δίκη του Μπελογιάννη που την παρακολούθησα όλη γιατί κατηγορούμενος ήταν και ο κουνιάδος μου, τριγυρνούσε ανάμεσα στο ακροατήριο και έψαχνε φυσικά να βρει γνωστούς και να τους καταδώσει. Υστερα από πολλά χρόνια τον συνάντησα στο δρόμο Κηφισίας. Βάδιζε. Η συνάντηση ήταν σχεδόν εξ επαφής. Γεια σου πατριώτη μού λέει. Με ξέχασε δε με θυμόταν, εγώ όμως δεν ήταν εύκολο να ξεχάσω τέτοια καθάρματα.