Associated Press

Ιδιαίτερα ωφελημένοι αναμένεται να βγουν απ' την υλοποίηση της συμφωνίας συγκεκριμένοι μονοπωλιακοί όμιλοι, όπως ο όμιλος Λάτση και ο όμιλος Κοπελούζου, ενώ στους κερδισμένους δεν περιλαμβάνονται, φυσικά, οι εργαζόμενοι του κλάδου και η λαϊκή κατανάλωση

Φυσικά, δεν παραγνωρίζει κανείς την αυτονόητη σημασία δημιουργίας εναλλακτικών δρόμων μεταφοράς του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, για μια ενεργειακά εξαρτημένη χώρα όπως η Ελλάδα. Ομως, το πραγματικό ερώτημα αφορά στους πολιτικούς και κοινωνικούς όρους κάτω απ' τους οποίους το συγκεκριμένο έργο, και κάθε ενεργειακό έργο υποδομής, μπορεί να αξιοποιηθεί για τη μέγιστη δυνατή ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών.

Ας δούμε, λοιπόν, συγκεκριμένα ποιοι και πώς θα ωφεληθούν απ' την υλοποίηση του σχεδίου αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη τα επόμενα χρόνια. Προϋπόθεση για μια ορθή εκτίμηση αποτελεί η συνολική θεώρηση του ανταγωνισμού ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, στους μονοπωλιακούς ομίλους όχι μόνο για τον έλεγχο των δρόμων μεταφοράς της ενέργειας, αλλά ευρύτερα για το μοίρασμα αγορών και ζωνών επιρροής.

Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο, οι συμφωνίες κατασκευής αγωγών αποτελούν συνήθως κρίκο μιας ευρύτερης αλυσίδας συμφωνιών για τις πηγές τροφοδοσίας των αγωγών, και τα ανταλλάγματα σ' άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις των οποίων τα ανταγωνιστικά σχέδια αγωγών ακυρώνονται στην πράξη απ' την υλοποίηση των συγκεκριμένων έργων.

Στην περίπτωσή μας, φανερά είναι καταρχήν τα οφέλη της Ρωσίας και της ΕΕ. Με την κατασκευή του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη (με αρχική ικανότητα μεταφοράς 35 εκ. τόνων αργού πετρελαίου) η Ρωσία αποκτά μια δεύτερη δίοδο μεταφοράς πετρελαίου της Μαύρης Θάλασσας στην Ευρώπη, συγκριτικά με τη σημερινή μοναδική διαδρομή μεταφοράς μέσα απ' τα Στενά του Βοσπόρου, που ελέγχονται απ' την Τουρκία.

Ταυτόχρονα, αναβαθμίζει τη διαπραγματευτική της θέση για κυριαρχία του ρωσικού φυσικού αερίου στην τροφοδοσία του διαδρόμου μεταφοράς Τουρκίας - Ελλάδας - Ιταλίας, σε σχέση με την ανταγωνιστική λύση για κάλυψη του διαδρόμου κυρίως με φυσικό αέριο απ' το Αζερμπαϊτζάν.

Το σημαντικότερο είναι πως οικοδομεί τα δικά της αναχώματα και ερείσματα απέναντι στην προσπάθεια των ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, ΕΕ για επέκταση προς Ανατολάς. Οι λιμενικές και αποθηκευτικές εγκαταστάσεις που θα κατασκευαστούν στο Μπουργκάς της Βουλγαρίας αποκτούν για τη Ρωσία ιδιαίτερη οικονομική και στρατιωτική σημασία. Τέλος, αξιοποιώντας την ισχύ της, καταλαμβάνει την πλειοψηφία και το μάνατζμεντ της Κοινοπραξίας Transbalkan Oil Pipeline Company, που θα εκμεταλλεύεται το έργο. Διατηρεί στην πράξη τη δυνατότητα να συμπιέσει περισσότερο το ποσοστό της βουλγαρικής και ελληνικής συμμετοχής, ώστε να παραχωρήσει ποσοστά συμμετοχής σε ομίλους, όπως η αμερικανική Chevron και η κρατική εταιρεία του Ομάν με τους οποίους επιδιώκει ευρύτερη συνεργασία (π.χ. συμμετοχή τους στην αναβάθμιση του αγωγού Τενγκίζ - Νοβοροσίσκ).

Απ' την πλευρά της, η ΕΕ βοηθά να υλοποιηθεί ένα ακόμα έργο που συμβάλλει στην ασφάλεια του ενεργειακού της εφοδιασμού, μέσω της διαφοροποίησης των διαδρομών μεταφοράς της ενέργειας. Το ενδιαφέρον του ευρωενωσιακού ιμπεριαλισμού για την προώθηση του έργου εκφράστηκε το Φλεβάρη του 2007 κατά τη συνάντηση του υπουργού Ανάπτυξης Δ. Σιούφα, με τον αρμόδιο Κοινοτικό Επίτροπο Αντρις Πίμπαλγκς. Πρόσφατα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις Βρυξέλλες (8 - 9 Μάρτη) επαναλήφθηκε γενικότερα η πρόθεση σύναψης μιας ευρύτερης στρατηγικής συμφωνίας ενεργειακής συνεργασίας της ΕΕ με τη Ρωσία. Σ' αυτό το πλαίσιο, αποτελούν σημαντικά βήματα η πορεία υλοποίησης απ' ευθείας ενεργειακής σύνδεσης της Ρωσίας με τη Γερμανία, η καταρχήν συμφωνία Πούτιν - Πρόντι για την ενεργειακή συνεργασία Ρωσίας - Ιταλίας στον τομέα του φυσικού αερίου, καθώς και οι αποστάσεις που κρατούν η Γαλλία και η Γερμανία απ' την υιοθέτηση του αμερικανικού προγράμματος αντιπυραυλικής προστασίας στο έδαφος της Πολωνίας και της Τσεχίας.

Οπως διακήρυξε ο υπουργός Ανάπτυξης Δ. Σιούφας, στην ομιλία του στον ΟΟΣΑ το Γενάρη του 2007, η αστική τάξη στοχεύει στη μετεξέλιξη της Ελλάδας σε ενεργειακό δίαυλο μεταξύ των σημείων παραγωγής και των κέντρων κατανάλωσης, στην αναβάθμιση του ρόλου της Ελλάδας στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη.

Ο αγωγός Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη και ο ενεργειακός διάδρομος φυσικού αερίου Τουρκίας - Ελλάδας - Ιταλίας συμβάλλουν στην κατεύθυνση αυτή. Παράλληλα, διασφαλίζουν κρατικά έσοδα απ' τα κόμιστρα μεταφοράς ύψους 25 εκ. δολ. ετησίως, καθώς και την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού για τη διευρυμένη αναπαραγωγή του κεφαλαίου στην Ελλάδα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το πετρέλαιο κατέχει μερίδιο 57% στο ισοζύγιο πρωτογενούς ενέργειας της χώρας, έναντι 38% του ευρωπαϊκού μέσου όρου, δηλαδή το ποσοστό ενεργειακής εξάρτησης της Ελλάδας είναι ιδιαίτερα υψηλό.

Για να διασφαλίσει αυτούς τους στρατηγικούς στόχους, η αστική τάξη αποδέχτηκε ήδη τη μείωση του ποσοστού της στην Κοινοπραξία εκμετάλλευσης από 33% που προβλεπόταν στα αρχικά μνημόνια συνεργασίας (1994 - 1995) στο 23,5%.

Ιδιαίτερα ωφελημένοι αναμένεται να βγουν απ' την υλοποίηση της συμφωνίας συγκεκριμένοι μονοπωλιακοί όμιλοι, όπως ο όμιλος Λάτση και ο όμιλος Κοπελούζου που ελέγχουν το 75% της ελληνικής εταιρείας «Θράκη», στην οποία ανήκει το ελληνικό ποσοστό της Κοινοπραξίας ιδιοκτησίας και εκμετάλλευσης του αγωγού.

Επίσης, ο κατασκευαστικός όμιλος της «Ελληνικής Τεχνοδομικής» που έχει υπογράψει πρωτόκολλο συνεργασίας με τον ρωσικό κολοσσό Gazprom, καθώς και ναυτιλιακοί όμιλοι για τη μεταφορά πετρελαίου απ' το Νοβοροσίσκ προς το Μπουργκάς, με υψηλούς ναύλους.

Στους κερδισμένους δεν περιλαμβάνονται φυσικά οι εργαζόμενοι του κλάδου και η λαϊκή κατανάλωση. Αυτοί πρέπει να διασφαλίσουν την υψηλή κερδοφορία των ομίλων που προαναφέραμε.

Ομως, το σημαντικότερο ζήτημα αφορά στην όξυνση της αντίθεσης μεταξύ των ΗΠΑ - Ρωσίας - ΕΕ αλλά και των αστικών τάξεων της περιοχής.

Η συγκεκριμένη όξυνση έχει αντικειμενική βάση και αυξάνει τους κινδύνους για την ειρήνη και τα κυριαρχικά δικαιώματα των βαλκανικών κρατών, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την αποσταθεροποίηση στο Κόσσοβο.

Η δρομολόγηση του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη δυσχεραίνει την υλοποίηση ανταγωνιστικών σχεδίων που προωθούν οι ΗΠΑ, όπως του σχεδίου ΑΜΒΟ (Βουλγαρία - ΠΓΔΜ - Αλβανία), για την κατασκευή του οποίου υπογράφτηκε συμφωνητικό το Φλεβάρη του 2007.

Ανάλογη διαπάλη υπάρχει και στο σκέλος του φυσικού αερίου. Στην πρόσφατη επίσκεψή του στην Ελλάδα, ο βοηθός υφυπουργός Μάθιου Μπράιζα εξέφρασε την προτίμησή του στη μεταφορά αερίου απ' το Αζερμπαϊτζάν αντί της Ρωσίας στο διάδρομο Τουρκίας - Ελλάδας - Ιταλίας. Παράλληλα, οι ΗΠΑ ενισχύουν το σχέδιο αγωγού μεταφοράς αερίου απ' τα ανατολικά Βαλκάνια (Nabucco).

Φυσικά, οι αμερικανικές πιέσεις δεν εστιάζονται μόνο στο ζήτημα των αγωγών. Στοχεύουν στο να κατακτηθεί το επενδυτικό προβάδισμα σε τομείς στρατηγικής σημασίας (π.χ. στην επόμενη φάση ιδιωτικοποίησης της ΔΕΗ ΑΕ, που έχει ήδη συνάψει Κοινοπραξία με την αμερικανική Contour Global για επενδυτική δράση στα Βαλκάνια).

Το κουβάρι των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων μπλέκεται ακόμη περισσότερο, αν συνυπολογίσει κανείς την προσπάθεια της αστικής τάξης της Τουρκίας, να αναβαθμίσει και αυτή τη θέση της. Η Τουρκία επιχειρεί μια συνολική διαπραγμάτευση που αφορά τα κοιτάσματα πετρελαίου του Β. Ιράκ, του Αιγαίου, της Κύπρου και τα σχέδια εναλλακτικών διαδρομών μεταφοράς ενέργειας που περνούν από το έδαφός της (π.χ. αγωγός Σαμσούντα - Τσεϊχάν). Αξιοποιεί τη γεωπολιτική της θέση και τη στρατιωτική της ισχύ και αναπτύσσει αντιφατικές σχέσεις ανταγωνισμού και συνεργασίας με την αστική τάξη της Ελλάδας.

Η ελληνική κυβέρνηση επιχειρεί γενικά να ελιχθεί και να αξιοποιήσει τις αντιθέσεις μεταξύ των μεγάλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, κλείνοντας επιμέρους συμφωνίες με αυτές σε διάφορους τομείς. Η ένταξή της στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ καθορίζει τα όρια αυτής της ευέλικτης τακτικής.

Το σύνολο των προαναφερόμενων γεγονότων υπογραμμίζει τους κινδύνους αποσταθεροποίησης στην περιοχή μας και ιδιαίτερα στο Αιγαίο. Υπογραμμίζει την αναγκαιότητα δημιουργίας ενός αντιιμπεριαλιστικού μετώπου των λαών των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής.

Αναδεικνύει την ανάγκη της αποφασιστικής σύγκρουσης συνολικά με τον ιμπεριαλισμό και της επικράτησης της λαϊκής εξουσίας, ώστε να αξιοποιηθεί η ενεργειακή υποδομή για την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών, μέσα από έναν αποκλειστικά κρατικό φορέα ενέργειας. Η ενδυνάμωση του αντιιμπεριαλιστικού προσανατολισμού του αγώνα είναι σε τελευταία ανάλυση ο βασικότερος όρος για να μην εγκλωβιστεί το λαϊκό κίνημα στο κουβάρι των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων, αλλά αντίθετα να τις αξιοποιήσει για το δικό του στόχο, την ανατροπή του καπιταλισμού.