Το ναυάγιο έξω από τη Σαντορίνη του κρουαζιερόπλοιου «Sea Diamond» ήρθε να προστεθεί σε δεκάδες προηγούμενα που σημειώθηκαν στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο. Μπορεί οι καλές καιρικές συνθήκες και η θέση του πλοίου - μια ανάσα από το λιμάνι - να κατέγραψε μόνο δυο θύματα από τους 2.000 επιβάτες και πλήρωμα, αλλά για μια ακόμα φορά απέδειξε το διάτρητο σύστημα της ναυσιπλοΐας στον ελλαδικό χώρο και την πλήρη ασυδοσία που επικρατεί γενικότερα στο χώρο της ναυτιλίας μας. Τα ναυτεργατικά σωματεία έχουν σημάνει τον κώδωνα του κινδύνου εδώ και πολλά χρόνια, αλλά η πολιτική ηγεσία γαλάζιας και πράσινης εκδοχής σφυρίζουν αδιάφορα, κλείνοντας παράλληλα το μάτι στο εφοπλιστικό κεφάλαιο, που κατά πώς φαίνεται είναι αρκετά γενναιόδωρο με τα κομματικά ταμεία των δυο εταίρων του δικομματισμού και δεν μπορούν να τους χαλάσουν τα χατίρια. Τα οποία μεταφράζονται με ελλιπή και συχνά ανεκπαίδευτα πληρώματα, ελέγχους-«μαϊμού» και υπέργηρα πλοία. Ενα επικίνδυνο κοκτέιλ που θέτει σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές και θαλάσσιο περιβάλλον.

Για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες πραγματοποιήθηκε το ναυάγιο υπάρχουν ειδικότεροι να απαντήσουν κι αν φτάσει η υπόθεση στα δικαστήρια, μετά από πολλά - πολλά χρόνια, ως συνήθως, ίσως μάθουμε κάποιες αλήθειες. Και λέμε ίσως, γιατί η μέχρι τα σήμερα εμπειρία άλλα δείχνει... Αυτό που μας απασχολεί στη στήλη είναι οι περιβαλλοντικές καταστροφές στα υποθαλάσσια οικοσυστήματα από παρόμοια συμβάντα. Κι αν αυτή τη φορά τα διατεταγμένα στο σύστημα ΜΜΕ ανέδειξαν και την πλευρά αυτή, δεν είναι από ξαφνική οικολογική ευαισθησία, αλλά οφείλεται κυρίως σε δυο λόγους. Πρώτον, υπάρχουν μόνο δυο αγνοούμενοι, έτσι χάλασε εν μέρει η διαφημιστική αγορά και το αντίστοιχο σόου που θα προσέφεραν στους τηλεκαταναλωτές, με τους συγγενείς των θυμάτων και τα συντρίμμια, παίζοντας με τον ανθρώπινο πόνο, όπως έγινε με το «ΣΑΜΙΝΑ». Δεύτερον, γιατί η Σαντορίνη αποτελεί τον κυριότερο τουριστικό προορισμό της χώρας και μια εκτεταμένη ρύπανση, που μέχρι σήμερα δεν έχει αποφευχθεί, θα μειώσει τους τζίρους των επιχειρηματιών (τους).

Η βύθιση του «Sea Diamond», ενός πλοίου-τέρατος, που ελέγχεται η καταλληλότητά του να πλέει σε ελληνικές θάλασσες και μάλιστα με προορισμούς που τα λιμάνια και τα σωστικά μέσα, όπως αποδείχτηκε για άλλη μια φορά, είναι ανεπαρκή σε περίπτωση κινδύνου, ισοδυναμεί ουσιαστικά με τη βύθιση μιας πόλης 2.000 κατοίκων. Τα ρεπορτάζ των «ειδικών» τηλεμαρκουτσοφόρων επικεντρώθηκαν στους 500 τόνους πετρελαίου που βρίσκονται στο πλοίο και τις συνέπειες από τις πίσσες στις παραλίες του νησιού! Ομως υπάρχουν, όπως ειπώθηκε από ειδικούς, άλλοι 200 τόνοι πετρελαίου στις ηλεκτρογεννήτριες, που είναι εξαιρετικά δύσκολο να αντληθούν και κυρίως μεγάλες ποσότητες τοξικών και χημικών ουσιών που βρίσκονται σε διάφορα ηλεκτρονικά μηχανήματα και οικοσκευές, που μακροχρόνια θα επιφέρουν σημαντικές επιπτώσεις στα θαλάσσια οικοσυστήματα, η περισυλλογή των οποίων είναι από εξαιρετικά δύσκολη έως απίθανη.

Ως προς το πετρέλαιο η έως σήμερα εμπειρία σε παρόμοιες περιπτώσεις αποδεικνύει ότι μπορεί να αντληθεί από το 15-30%. Το υπόλοιπο κάποια στιγμή θα διαρρεύσει στο βυθό της περιοχής. Η υπάρχουσα θαλάσσια ζωή, προφανώς, βρίσκεται πλέον σε ημερομηνία λήξεως. Στην προκειμένη, μάλιστα, περίπτωση μιλάμε για ένα εξαιρετικά ευαίσθητο οικοσύστημα, με ανυπολόγιστη οικολογική αξία. Οταν κατακαθίσει στο βυθό το πετρέλαιο, τότε η επιβίωση των μικρών ψαριών επηρεάζεται αρνητικά και ελαττώνεται δραματικά η ωοτοκία και κατ' επέκταση η βιοποικιλότητα. Η λύση των διασκορπιστικών, που ακούστηκε, ναι μεν ...αισθητικά είναι αποτελεσματική, αλλά μακροπρόθεσμα επικίνδυνη, γιατί περιέχουν τοξικές ουσίες επικίνδυνες και οι επιπτώσεις είναι ακόμα σοβαρότερες από το αργό πετρέλαιο. Αναγκαίο κακό αν εμφανιστούν πετρελαιοειδή στην επιφάνεια της θάλασσας ή όπως λέει ο λαός «μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα».

Η Μεσόγειος ούτως ή άλλως ως κλειστή θάλασσα αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα από την πετρελαϊκή ρύπανση είτε από παρεμφερή «ατυχήματα», είτε από προσαράξεις πλοίων, είτε από διαρροές από φορτώσεις και εκφορτώσεις των πλοίων, είτε τέλος από το πλύσιμο των δεξαμενών. Η φέρουσα ικανότητά της έχει ελαχιστοποιηθεί. Η μόνη λύση είναι η πρόληψη και ένα αυστηρό θεσμικό πλαίσιο, το οποίο θα εφαρμόζεται. Το ζήτημα που τίθεται, βέβαια, είναι ποιος θα το εφαρμόσει κι αν υπάρχει η πολιτική βούληση για κάτι τέτοιο. Οι απαντήσεις στα δυο αυτά ερωτήματα, με δεδομένο το υπάρχον κοινωνικοοικονομικό σύστημα, μόνο αισιοδοξία δεν αποπνέουν...