Μάλλον η στήλη δε σηκώνει και πολύ το κρύο. Ετσι, μ' έναν «πήδο» θα μεταφερθούμε από την Αλγερινή σαχάρα της βόρειας Αφρικής, που μας μάγεψε τις δύο προηγούμενες Κυριακές, σε μια άλλη έρημο, της νότιας Αμερικής. Αυτή είναι η δύναμη της ανάγνωσης. Πάμε λοιπόν να γνωρίσουμε τόπους μακρινούς, που φέρουν τη σφραγίδα της εντυπωσιακής κουλτούρας των Ινδιάνων μέσα από ένα κείμενο της συναδέλφου Νικολέττας Διολή.

Νοτιοδυτικό Περού. Ανάμεσα στις Ανδεις και στον Ειρηνικό ωκεανό συναντάμε την έρημο της Νάζκα. Μια περιοχή από τις ξηρότερες στον κόσμο που φιλοξένησε τους Ινδιάνους της Νάζκα.

Προκάτοχοι των Ινκας έζησαν στην περιοχή, μεταξύ 200 π.Χ.- 600 μ.Χ. Αν και ζούσαν στην έρημο οι Νάζκα ήταν αγρότες. Τα κατάφερναν χάρη σε ένα υπόγειο, πολυκάναλο αρδευτικό σύστημα το όποιο είχαν εφεύρει για να ποτίζουν τις καλλιέργειές τους, αποθηκεύοντας το νερό απ' τις υπόγειες πηγές των Ανδεων. Ηταν σχεδιασμένο με τέτοιο τρόπο, ώστε να υπάρχει εύκολη πρόσβαση για τους σκοπούς καθαρισμού. Αυτό το δίκτυο υδρεύει μέχρι και σήμερα την περιοχή.

Οι Νάζκα ήταν σπουδαίοι αγγειοπλάστες και υφαντουργοί. Τα κεραμικά τους ήταν φτιαγμένα κυρίως για θρησκευτικούς σκοπούς, γι' αυτό και απεικονίζουν τους θεούς τους (ψάρια, πουλιά, σαύρες, φίδια, γάτες) και θρησκευτικές τελετές. Τα υφαντά τους έχουν έντονα χρώματα τα οποία φτιάχνονταν από λαχανικά, ζώα, έντομα κ.ά. και οι κλωστές τους από τρίχες των λάμα. Τα μοτίβα τους απεικονίζουν κι αυτά ό,τι και τα κεραμικά τους, αφού η ζωή αυτών των Περουβιανών ινδιάνων ήταν άμεσα συνδεδεμένη με τη θρησκεία τους.

Ο μέσος όρος ζωής τους ήταν τα 38 χρόνια. Οι τάφοι και τα κεραμικά που βρέθηκαν σ' αυτούς, μαρτυρούν πως η θρησκεία τους είχε σχέση με το νερό και τη γονιμότητα. Οι Νάζκα έδιναν μεγάλη σημασία στους νεκρούς τους. Οι μούμιες που έχουν βρεθεί είναι μέσα στη γη, τυλιγμένες με πολλά περίτεχνα υφάσματα, τοποθετημένες με τα γόνατα κάτω απ' το σαγόνι σε εμβρυακή στάση πιθανά ως υπενθύμιση της προέλευσης της ζωής.

Το κυρίαρχο που μέχρι σήμερα στρέφει τα βλέμματα στους Νάζκα, είναι τα γεωγλυφικά τους. Πλήθος γραμμών, μήκους χιλιομέτρων, πελώρια γεωμετρικά σχέδια αλλά και μορφές ζώων, αράχνες, πίθηκοι, κόνδορες, φάλαινες, κ.ά. κάνουν την έρημο να μοιάζει με πίνακα ζωγραφικής. Αν και τα δυο τρίτα των γραμμών έχουν χαραχτεί με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι ορατά από οποιοδήποτε επίπεδο, πλήρη εικόνα έχουμε μόνο απ' τον αέρα.

Πολλά έχουν ακουστεί για τη μέθοδο σχεδίασης των τεράστιων αυτών γεωγλυφικών, μέχρι και ότι φτιάχτηκαν με τη βοήθεια εξωγήινων, οι οποίοι καθοδηγούσαν τους Ινδιάνους. Ομως όλα αυτά κινούνται στη σφαίρα του φανταστικού. Το σίγουρο είναι πως οι Νάζκα είχαν γεωμετρικές γνώσεις. Ετσι η κατασκευή τους ήταν απλή. Αρχικά, σχεδίαζαν τις μορφές σε μικρογραφία έπειτα, τις μετέφεραν σε μεγάλη κλίμακα, χρησιμοποιώντας νήματα και πασσάλους, αφαιρώντας το πρώτο στρώμα του εδάφους της ερήμου, αφήνοντας να φανεί η κιτρινωπή άμμος.

Οι Νάζκα δεν ήταν όμως οι πρώτοι που έφτιαξαν σχέδια στην έρημο. Οι έρευνες έχουν αποκαλύψει πως οι πρόγονοί τους, οι Παράκας (800 - 200 π.Χ.) χάραζαν ζωόμορφα και ανθρωπόμορφα σχέδια σε πλαγιές και βράχους και μάλιστα υπήρχαν και αρχαιότερα σχέδια των τελευταίων.

Τα σχέδια όμως των Νάζκα ξεχωρίζουν απ' των προκατόχων τους για δυο λόγους. Ο πρώτος είναι γιατί προτιμούσαν τα γεωμετρικά σχήματα και ο δεύτερος, οι τεράστιες διαστάσεις τους.

Για ποιο λόγο όμως ήταν τόσο μεγάλα; Οι επιστήμονες ισχυρίζονται πως η σχεδίαση των γραμμών αυτών δεν έγινε για καλλιτεχνικούς λόγους, αλλά αποτελούσαν τόπο συγκέντρωσης και διεξαγωγής θρησκευτικών τελετών. Ο πολιτισμός των Νάζκα κινδύνευε από την ξηρασία κι αναγκάζονταν να μετακινούνται προς τα βουνά. Για να εξευμενίσουν το κακό αυτό έκαναν τα γεωγλυφικά. Ετσι, όσο πιο ξηρό γινόταν το κλίμα τόσο πιο μεγάλα σχέδια έκαναν στην άμμο. Η γη όμως γινόταν όλο και πιο άγονη και η έρημος επεκτάθηκε. Ετσι, γύρω στο 600 μ.Χ., ο πολιτισμός των Νάζκα αφανίστηκε. Ομως, στα περουβιανά αυτά υψίπεδα δε βρέχει και δε φυσάει σχεδόν ποτέ, και τα γεωγλυφικά των Νάζκα έχουν μείνει αναλλοίωτα στο χρόνο.