Μέσα στο 1992 πραγματοποιήθηκαν τρεις συσκέψεις πολιτικών αρχηγών υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με αντικείμενο τις εξελίξεις στα Βαλκάνια και αιχμή την υπόθεση της αναγνώρισης και της ονομασίας της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Στις συσκέψεις που έγιναν υπό την προεδρία του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας Κ. Καραμανλή, συμμετείχαν ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Α. Παπανδρέου, η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Αλέκα Παπαρήγα και η πρόεδρος του ΣΥΝ Μαρία Δαμανάκη.

Μέσα απ' αυτές τις συσκέψεις επιβεβαιώθηκε η στρατηγική που οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, συνεπικουρούμενες στην πρώτη κρίσιμη φάση και από τον ΣΥΝ, έχουν επιλέξει για την εξωτερική πολιτική της χώρας. Μια στρατηγική εγκλωβισμένη στο λαϊκισμό και την ευρωατλαντική νομιμοφροσύνη, που δίνει το έδαφος για την ανάπτυξη του εθνικισμού, ενώ ανοίγει και διάπλατα πόρτες στους ιμπεριαλιστές να παίζουν το παιχνίδι του «διαίρει και βασίλευε». Μέρος της αδιέξοδης αυτής στρατηγικής είναι και η επιλογή της «ονοματολογίας» σχετικά με το θέμα της ΠΓΔΜ. Ετσι αντί να προτάξουν ως όρο αναγνώρισης τον γεωγραφικό προσδιορισμό, την αφαίρεση των αλυτρωτικών τάσεων στο Σύνταγμα της γειτονικής χώρας και τη διασφάλιση του ζητήματος των συνόρων (όπως με επιμονή και κόντρα στο ρεύμα τόνιζε το ΚΚΕ), ανέδειξαν τη συνθηματολογία τύπου «Το όνομά μας είναι η ψυχή μας» και «Η Μακεδονία είναι ελληνική»... Τους καρπούς αυτής της τακτικής εισπράττουν σήμερα καθώς το όλο θέμα παραμένει ακόμα στο προσκήνιο και αποτελεί εργαλείο για νέες ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις στην περιοχή.

Από την πρώτη σύσκεψη πολιτικών αρχηγών που έγινε στις 18 Φλεβάρη 1992, άρχισαν να ξεχωρίζουν οι διαφορετικές πολιτικές γραμμές, πράγμα που στην πορεία έγινε πιο φανερό.

Η Αλ. Παπαρήγα, στη δήλωσή της τότε επισήμανε: «Οσον αφορά εμάς, έχουμε ουσιαστικές διαφορές με το σύνολο της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης αλλά και σε κρίσιμα ζητήματα, διαφορές και με τα άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης (...) Για μας η υπόθεση των Βαλκανίων, της ειρήνευσης, οπωσδήποτε περνάει μέσα από τη διατήρηση του "στάτους κβο" των διεθνών συνόρων, μέσα από την απόκρουση κάθε μορφής επέμβασης από δυνάμεις εκτός Βαλκανίων και οπωσδήποτε με την αντιμετώπιση του εθνικισμού και σοβινισμού που διατρέχει όλα τα Βαλκάνια και δυστυχώς και τη χώρα μας». Να σημειωθεί πως η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, έθεσε σαν πρώτιστης σημασίας ζητήματα την απόκρουση των πολύμορφων ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων στα Βαλκάνια, που τροφοδοτούν και ενισχύουν την κρίση και την αποσταθεροποίηση. Ακόμη την αποκάλυψη και απόκρουση του καλλιεργούμενου εθνικισμού και σοβινισμού. Αναφορικά με το ζήτημα της «κοινής εθνικής στρατηγικής» η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ είπε: «Υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές».

Στη δεύτερη σύσκεψη πολιτικών αρχηγών που έγινε στις 13 Απρίλη 1992 άρχισε να ξεκαθαρίζει περισσότερο το τοπίο, ενώ στην ίδια σύσκεψη ανακοινώθηκε και από τον πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη η αποπομπή του υπουργού Εξωτερικών Αντ. Σαμαρά.

Με τη συμφωνία των τριών (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΝ) και τη διαφωνία του ΚΚΕ τελείωσε η δεύτερη σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών. Ενδεικτική του κλίματος υπήρξε η ανακοίνωση της Προεδρίας, στην οποία αναφερόταν τι αποφασίστηκε:

«...Σχετικά με το θέμα των Σκοπίων, η πολιτική ηγεσία της χώρας, με εξαίρεση το ΚΚΕ, συμφώνησε ότι η Ελλάδα θα αναγνωρίσει ανεξάρτητο κράτος των Σκοπίων, μόνο εάν τηρηθούν και οι τρεις όροι που έθεσε η ΕΟΚ, στις 16 Δεκεμβρίου '91, με την αυτονόητη διευκρίνιση ότι στο όνομα του κράτους αυτού δε θα υπάρχει η λέξη "Μακεδονία".

Βεβαίως η απόφαση της δεύτερης σύσκεψης των πολιτικών αρχηγών οδήγησε σε νέα σύσκεψη για να συζητηθεί η περαιτέρω πορεία.

Η κα Παπαρήγα δήλωσε ότι το ΚΚΕ διαφωνεί με το γενικότερο προσανατολισμό αντιμετώπισης του προβλήματος σχετικά με τη Δημοκρατία των Σκοπίων και την ονοματολογία.

Η Αλ. Παπαρήγα αιτιολογώντας τη θέση του ΚΚΕ τόνισε: «Δε συνυπέγραψα εκ μέρους του ΚΚΕ στο κείμενο συμφωνίας του πρωθυπουργού μαζί με τα άλλα δύο κόμματα. Για ποιο λόγο; Διαφωνούμε με το γενικό προσανατολισμό, την τακτική και τους χειρισμούς που έγιναν στο πρόβλημα της αναγνώρισης της Δημοκρατίας των Σκοπίων και συνολικά στο χώρο της Βαλκανικής. Διαπιστώσαμε για άλλη μια φορά ότι η πολιτική που ακολουθείται - η πολιτική την οποία υποστήριξαν, απ' ό,τι κατάλαβα και τα άλλα κόμματα στην ουσία της - δε διασφαλίζει την ασφάλεια της Ελλάδας και της ίδιας της ελληνικής Μακεδονίας. Δε διασφαλίζει ακόμα την ειρήνευση στα Βαλκάνια από την οποία εξαρτάται η θέση της Ελλάδας και οι σχέσεις της όχι μόνο με τα Σκόπια αλλά και με όλες τις γειτονικές χώρες (...) Εμάς μας ενδιαφέρει πάνω απ' όλα η ασφάλεια της Ελλάδας και της ελληνικής Μακεδονίας τόσο σήμερα όσο και αύριο. Γι' αυτό δε συμφωνούμε που περιορίζεται το όλο πρόβλημα στη συζήτηση γύρω από το όνομα. Είτε απαλειφθεί το όνομα, είτε δεν απαλειφθεί είτε υπάρξει παραλλαγή του, τα προβλήματα για την Ελλάδα αλλά και για τους λαούς των Βαλκανίων θα υπάρχουν, θα γίνονται όλο και πιο έντονα, εφόσον συνεχίζεται επέμβαση ξένων δυνάμεων στα Βαλκάνια, ηγετικών χωρών της ΕΟΚ και των ΗΠΑ. Εφόσον συνεχιστεί η πολιτική του "διαίρει και βασίλευε". Εφόσον χρησιμοποιούνται υπαρκτές αλλά και ανύπαρκτες μειονότητες ως μέσο επεμβάσεων και υποκίνησης εμφυλίου πολέμου, μέσω του οποίου δίνεται η δυνατότητα για τις μεγάλες δυνάμεις να κατακερματίζουν τα Βαλκάνια. Αυτή είναι η βασική αφετηριακή διαφωνία την οποία θέλαμε να την υπογραμμίσουμε για άλλη μια φορά και στη σημερινή σύσκεψη αλλά και δημόσια στον ελληνικό λαό».

Τα παραπάνω επιβεβαίωσαν και οι δηλώσεις των άλλων πολιτικών αρχηγών που ακολούθησαν.

Ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης δήλωσε: «Η Ελλάς εμμένει στους τρεις όρους και ιδιαίτερα στον τρίτο όρο με την ερμηνεία την οποία από την αρχή εδώσαμε και αυτό αναφέρεται με την αυτονόητο προϋπόθεση ότι δε θα υπάρξει η λέξη "Μακεδονία" στην ονομασία της Δημοκρατίας των Σκοπίων εφ' όσον αυτή τελικά αναγνωριστεί με συμφωνία της Ελλάδας».

Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Α. Παπανδρέου επισήμανε: «Ηταν λάθος που στις 16 Δεκέμβρη η ελληνική κυβέρνηση δέχτηκε την κοινοτική απόφαση για τη διάσπαση της Γιουγκοσλαβίας, ενώ είχε τη δυνατότητα να ασκήσει βέτο». Σημείωσε επίσης ότι εφόσον δέχτηκε την κοινοτική απόφαση «θα έπρεπε τουλάχιστον να έχει εξασφάλιση για το όνομα Μακεδονία στο όνομα της Δημοκρατίας των Σκοπίων». Και συμπλήρωσε προτείνοντας ακόμα πιο σκληρή γραμμή: «Για να φανούμε σοβαροί δε θα πρέπει να επιλέξουμε κάποια ήπια μορφή ντε φάκτο αναγνώρισης... αλλά θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε όλα τα όπλα που υπάρχουν στη φαρέτρα για την ουσιαστική εμπέδωση της μη αναγνώρισης των Σκοπίων...». Εξηγώντας τι εννοεί με το «μη ήπια μορφή» ανέφερε ότι περιλαμβάνει απομάκρυνση προξενείου, διασυνοριακούς σταθμούς, μια σειρά από πράγματα τα οποία είναι σαφώς γνωστά στους διεθνολόγους... αν χρειαστεί να χρησιμοποιηθούν όλα τα όπλα σ' αυτή τη φαρέτρα».

Από κοντά και η πρόεδρος του ΣΥΝ Μαρία Δαμανάκη η οποία αναφερόμενη στα αποτελέσματα της σύσκεψης, έκανε λόγο για «ένα σθεναρό μήνυμα στην Κοινότητα προς όφελος του εθνικού συμφέροντος» για να τονίσει πως όλες οι πολιτικές δυνάμεις οφείλουν να στηρίξουν τους τρεις όρους της Κοινότητας για την αναγνώριση των Σκοπίων. «Αυτή τη στιγμή, είπε αφήνοντας αιχμή για το ΚΚΕ, η ανάγκη να δώσει η Ελλάδα τη μάχη προς όφελος του εθνικού συμφέροντος, απαιτεί τη στήριξη του κοινού ανακοινωθέντος».

Στις 15 Ιούνη 1992 έγινε η τρίτη σύσκεψη πολιτικών αρχηγών, που κατέληξε χωρίς κάποιο σημαντικό αποτέλεσμα. Σύμφωνα με το ανακοινωθέν που δεν προσυπέγραψε η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, «η σύσκεψη υπήρξε χρήσιμη», «επιβεβαιώθηκε η επιθυμία των ηγετών των πολιτικών κομμάτων να επιτευχθεί η μεγαλύτερη δυνατή σύμπτωση απόψεων». Δεν υπήρξε αναφορά στο θέμα της ονομασίας των Σκοπίων αλλά σύμφωνα με τον Κ. Μητσοτάκη σ' αυτό ισχύει η πάγια θέση και δε χρειάζεται να επαναληφθεί.

Ωστόσο επιβεβαιώθηκε η πρόσδεση της χώρας στο ιμπεριαλιστικό άρμα και στους νεοταξικούς σχεδιασμούς. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Κ. Μητσοτάκης δεν απέκλεισε τη συμμετοχή της Ελλάδας στον σχεδιαζόμενο από το ΝΑΤΟ ναυτικό αποκλεισμό της Σερβίας. Πάντως όλοι οι αρχηγοί τάχθηκαν κατά της άμεσης ελληνικής συμμετοχής σε μια επικείμενη στρατιωτική επέμβαση κατά της Σερβίας, αλλά ο Κ. Μητσοτάκης αρνήθηκε συγκεκριμένα μέτρα, όπως για αναστολή των αμερικανοΝΑΤΟικών βάσεων.

Η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Αλ. Παπαρήγα ζήτησε στη σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών: Την αναστολή της λειτουργίας των βάσεων και των ΝΑΤΟικών εγκαταστάσεων ως προϋπόθεση μη συμμετοχής της Ελλάδας σε στρατιωτικές ενέργειες. Να μην συμμετάσχει η Ελλάδα σε κανενός είδους ναυτικό αποκλεισμό της Γιουγκοσλαβίας. Να αναληφθεί από την κυβέρνηση ειρηνευτική πρωτοβουλία για τα Βαλκάνια.

«Δεν αρκούν, είπε σε δηλώσεις της η Αλ. Παπαρήγα, οι διακηρύξεις και οι ευχές. Χρειάζεται να αναληφθούν συγκεκριμένες δεσμεύσεις και να περιγραφούν οι τρόποι που θα διασφαλίζουν τη μη εμπλοκή της χώρας μας σε στρατιωτικές ενέργειες». Συγκεκριμένα ανέφερε: «Πρακτικά πρέπει να διασφαλιστεί ότι η Ελλάδα δε γίνεται ορμητήριο. Οχι με συνθήματα. Θα μπορούσε και πολιτικά σήμερα η ελληνική κυβέρνηση και τα άλλα κόμματα να δηλώσουν, τουλάχιστον πρόθεση - αν με οποιονδήποτε τρόπο οδηγηθεί η Ελλάδα σε εμπλοκή - επανεξέτασης της θέσης τους για συμμετοχή σε στρατιωτική δύναμη ταχείας αντίδρασης του ΝΑΤΟ, ακόμα και στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ (...) Προτείναμε να υπάρξει ένα γενικότερο βέτο της ελληνικής κυβέρνησης που καταδικάζει τον ως τώρα παρεμβατικό ρόλο της ΕΟΚ, των ΗΠΑ και άλλων δυνάμεων που οδήγησαν σε αυτή την κατάσταση στα Βαλκάνια».