Με μια λιτή ανακοίνωση στις 23 του περασμένου Ιουλίου, το ΔΣ του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου γνωστοποιούσε ότι «λόγω της αδυναμίας του υπουργείου Πολιτισμού να εκπληρώσει τις οικονομικές του υποχρεώσεις προς το ΕΚΚ», αναστέλλει την κατάθεση προτάσεων σε όλα τα χρηματοδοτικά προγράμματά του και συγχωνεύει «τις προβλεπόμενες δύο περιόδους κρίσεως (Ιουνίου και Οκτωβρίου) του προγράμματος ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ σε μία. Το σύνολο των προτάσεων που κατατέθηκαν και στις δύο περιόδους θα εξεταστεί στο τέλος Οκτωβρίου 2008».

Ουσιαστικά, ο μοναδικός κρατικός φορέας οικονομικής «αιμοδοσίας» του ελληνικού κινηματογράφου ανακοίνωνε πως «κατέβαζε ρολά». Αυτή ήταν η εύλογη ερμηνεία της ανακοίνωσης από τα περισσότερα ΜΜΕ, γεγονός που φαίνεται ότι ανάγκασε τη διοίκηση, ακριβώς την επόμενη μέρα, να προχωρήσει σε νέα ανακοίνωση, η οποία, ωστόσο, μάλλον τεκμηρίωνε τις ανησυχίες, παρά τις διασκέδαζε. Ετσι, το Κέντρο διευκρίνιζε ότι «οι προτάσεις που έχουν εγκριθεί μέχρι σήμερα δε θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα στη χρηματοδότησή τους» και έκανε λόγο για «αγαστή συνεργασία» του υπουργείου Πολιτισμού με το ΕΚΚ. Πρόσθετε ότι το Κέντρο «έχει ήδη εισπράξει το ποσό των 2.850.000 ευρώ από τον τακτικό προϋπολογισμό του ΥΠΠΟ», ότι αναμένει άλλα 500.000 ευρώ από τον ειδικό λογαριασμό και ότι «επίκειται» η επόμενη δόση από τον τακτικό προϋπολογισμό (700.000). Τα υπόλοιπα, περί «εκπεφρασμένης πολιτικής βούλησης» του υπουργού Πολιτισμού, ακούγονταν μάλλον ως ευχή.

Το θέμα δεν είναι μόνο ότι ακόμη και αν δοθούν τα παραπάνω δεν αποτελούν παρά ψίχουλα στην κυριολεξία για ό,τι θα έπρεπε να σημαίνει ανάπτυξη της ελληνικής κινηματογραφίας. Το θέμα είναι ότι αυτή η εξέλιξη δεν αποτελεί κεραυνό εν αιθρία, αλλά το «μαθηματικό» αποτέλεσμα της υπαγωγής του ΕΚΚ στο νόμο περί ΔΕΚΟ που έγινε στα «μουλωχτά» από την κυβέρνηση το 2006 και ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων από την κινηματογραφική κοινότητα μόλις έγινε γνωστό. Ο «Ρ» σημείωνε ήδη από το Φλεβάρη του 2007 ότι αυτή η υπαγωγή θα σήμαινε ότι το ΕΚΚ θα ελέγχεται όπως όλες οι ΔΕΚΟ από την «ειδική γραμματεία», που θα το αντιμετωπίζει φυσικά με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, η χρηματοδότησή του θα είναι και ...διά νόμου στον «αέρα» και βέβαια θα ελέγχεται και ως προς την επιλογή των παραγωγών στο πλαίσιο της «βιωσιμότητας». Δηλαδή θα αντιμετωπίζεται αμιγώς με εμπορευματικούς όρους.

Η συνειδητή, εκ μέρους των κυβερνήσεων, οικονομική απαξίωση του ΕΚΚ (χρηματοδοτείται κατά ένα μέρος από το ΥΠΠΟ και από την επιστροφή του φόρου θεαμάτων και άλλες πηγές) ξεκίνησε ήδη από το 2000 (4 εκατομμύρια ευρώ της κρατικής ενίσχυσης) και κατέληξε στο 1,5 εκατ. ευρώ το 2005. Την άνοιξη του 2007, ο τότε υπουργός Πολιτισμού, Γ. Βουλγαράκης, ανακοίνωνε ότι ο προϋπολογισμός για το ΕΚΚ το 2007 «θα ανέλθει» στα 7 εκατ., από τα οποία 3 εκατομμύρια θα είναι η επιστροφή φόρου δημοσίων θεαμάτων, 1,6 εκατ. θα είναι απ' τον τακτικό προϋπολογισμό του υπουργείου, 1,6 εκατ. επίσης θα είναι απ' τον ειδικό λογαριασμό και 800.000 από δημόσιες επενδύσεις. «Ξεκαθάριζε», μάλιστα, ότι η ένταξη του Κέντρου στις ΔΕΚΟ «αφορά μόνο την ένταξη σε ειδικό κωδικό για τη χρηματοδότησή του» και ότι έτσι «εξασφαλίζει καλύτερη χρηματοδότηση και μεγαλύτερο έλεγχο των οικονομικών του». Ενα χρόνο και κάτι μετά, όπως είδαμε, το Κέντρο ανακοίνωνε ότι αναστέλλει τα χρηματοδοτικά του προγράμματα, ενώ ο πρόεδρός του, Γιώργος Παπαλιός, δήλωνε στην εφημερίδα «Το Βήμα» ότι «θα ήταν σκέτη κοροϊδία να προβούμε σε εγκρίσεις εφόσον δεν μπορούμε να τηρήσουμε τις υποσχέσεις μας (...) Χωρίς χρήματα δεν μπορούν να γυριστούν ταινίες».

Ουσιαστικά, η κυβέρνηση κάνει πράξη το «βγάλτε τα πέρα μόνοι σας», που σημαίνει παράδοση και του κινηματογράφου στις ορέξεις του κεφαλαίου. Αλλωστε, το 2008 δεν μπήκε καλά για τον ελληνικό κινηματογράφο και όλα δείχνουν πως ούτε ...θα βγει. Τον περασμένο Φλεβάρη, δεκάδες Ελληνες κινηματογραφιστές ντοκιμαντέρ υπέστησαν «πογκρόμ» από το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, μετά από απόφαση της διοίκησής του να κόψει από τη διοργάνωση μεγάλο μέρος της ελληνικής παραγωγής!

Σε κοινή τους ανακοίνωση, δεκάδες από τους «κομμένους» σημείωναν ότι «αυτό γίνεται προς όφελος των ξένων ντοκιμαντέρ, αφού, ενώ φέτος αυξήθηκε ο συνολικός αριθμός ταινιών που θα προβληθούν, υπάρχει σαφής μείωση των ελληνικών». Συγκεκριμένα: Οι ξένες ταινίες αυξήθηκαν κατά 70 και οι ελληνικές μειώθηκαν κατά 48. Από τις 87 ελληνικές ταινίες που υποβλήθηκαν μόλις 37 θα προβληθούν στο φεστιβάλ.

Πριν προλάβουν όμως οι δημιουργοί να «συνέλθουν» και από αυτό το χτύπημα, ήρθε η σειρά των σκηνοθετών ταινιών μικρού μήκους να «φάνε πόρτα» από το Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας. Πρόσφατα, λοιπόν, η Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών κατήγγειλε σε ανακοίνωσή της τη διεύθυνση του Φεστιβάλ ότι «με αδικαιολόγητη και σκληρή διάθεση, κατακρεουργεί τις συμμετοχές στο διαγωνιστικό τμήμα». Πιο συγκεκριμένα, η ΕΕΣ κάνει λόγο για «απροειδοποίητη, αδικαιολόγητη και δραματική μείωση των ταινιών μυθοπλασίας που συμμετέχουν στο διαγωνιστικό τμήμα του 31ου Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας: Από 32 ταινίες πέρυσι σε μόλις 19 φέτος! Ο κόπος και η αγωνία των ανθρώπων που δούλεψαν γι' αυτές τις ταινίες που αποκλείστηκαν φέτος, θα πεταχτούν στα σκουπίδια, χωρίς να υπάρξει γι' αυτές μια δεύτερη ευκαιρία στην προβολή και αξιολόγησή τους».

Στην ίδια ανακοίνωση η ΕΕΣ συνδέει αυτή την εξέλιξη με το υπό διαμόρφωση νέο θεσμικό πλαίσιο για τον κινηματογράφο, το οποίο, σημειώνουμε εμείς, θα βρίσκεται σε ακόμη αντιδραστικότερη κατεύθυνση από το προηγούμενο. Αυτό η ΕΕΣ δεν το λέει, αλλά εκτιμά ότι «η παρούσα χρονική περίοδος είναι ιδιαίτερα κρίσιμη για τους δημιουργούς του Κινηματογράφου, ενόψει της διαμόρφωσης του νέου "νόμου περί Κινηματογραφικής Πολιτικής"» και θεωρεί ότι «η απόρριψη μεγάλου αριθμού ταινιών μικρού μήκους από το διαγωνιστικό τμήμα, στερεί από πάρα πολλούς συναδέλφους το δικαίωμα συμμετοχής στα ετήσια Κρατικά Κινηματογραφικά Βραβεία Ποιότητας και παράλληλα συρρικνώνει και αποδυναμώνει τη δημόσια εικόνα του τόσο σημαντικού θεσμού Φεστιβάλ Δράμας». Η ΕΕΣ προτείνει στο Φεστιβάλ Δράμας την αντικατάσταση του πληροφοριακού τμήματος με ένα άλλο διαγωνιστικό τμήμα, όπου θα συμμετέχουν όλες οι ταινίες που δε θα συμμετάσχουν στο διαγωνιστικό και στο σπουδαστικό τμήμα. Το βραβείο θα το χορηγεί η ΕΕΣ.

Σε δηλώσεις του στην εφημερίδα «Μακεδονία» ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ, Αντώνης Παπαδόπουλος, εκλαμβάνει την πρόταση για μετατροπή του πληροφοριακού τμήματος σε διαγωνιστικό ως «θεσμική εκτροπή» και αναρωτιέται «γιατί η ΕΡΤ ή το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου δε διαμαρτυρήθηκαν για τις ταινίες που απερρίφθησαν απ' αυτές που έστειλαν». Αφήνει να εννοηθεί ότι πρόκειται για προσωπική «αμφισβήτησή» του και επί της ουσίας του ζητήματος απαντά ότι «όσο ανεβαίνει ο πήχης των κριτηρίων, λογικό είναι να υπάρχει πιο αυστηρή επιλογή».

Εδώ βέβαια θα μπορούσε να πει κανείς ότι η ελληνική μικρού μήκους ταινία δε φτάνει καν στον φυσικό αποδέκτη της - και τελικό κριτή της - που είναι το κοινό, οπότε μάλλον είναι πολυτέλεια το μοναδικό φεστιβάλ του είδους στη χώρα να την αντιμετωπίζει με αυτόν τον τρόπο. Αλλά όλα αυτά θα μπορούσαν να έχουν και νόημα αν το θέμα περιοριζόταν στις προσωπικές βουλήσεις. Ομως στην πραγματικότητα είναι ζήτημα γενικότερου προσανατολισμού της πολιτικής για τον κινηματογράφο. Με συνεχώς άλυτα και διογκούμενα τα προβλήματα της εγχώριας κινηματογραφίας και με ένα θεσμικό πλαίσιο που οδηγεί στην πλήρη εμπορευματοποίηση του οπτικοακουστικού έργου, ταυτίζει συμφέροντα που αντικειμενικά είναι αλληλοσυγκρουόμενα, όπως αυτά των δημιουργών με των παραγωγών και θεωρεί ως «λύση» τις συμπαραγωγές με τις πολυεθνικές του χώρου, ο ελληνικός κινηματογράφος μάλλον θα πληρώσει ακόμη μεγαλύτερο κόστος, ακόμη κι αν ξεπεράσει αυτή τη νέα έξαρση στη συνεχιζόμενη κρίση του.