«Γυναίκες και απασχόληση» ήταν το καυτό θέμα που απασχόλησε πάνω από εκατό αιρετές στην Τοπική Αυτοδιοίκηση γυναίκες απ' όλη την Ελλάδα, που συγκεντρώθηκαν σε διήμερο συνέδριο, πρόσφατα, στην Καστοριά. Ενα συνέδριο που οργάνωσε το Δίκτυο Αιρετών Γυναικών στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και έδωσε την ευκαιρία να αναδειχτούν τα προβλήματα των εργαζομένων Ελληνίδων, όχι μόνο στα μεγάλα αστικά κέντρα, αλλά και στην περιφέρεια. Γιατί σ' αυτό το συνέδριο δεν ακούστηκαν μόνο οι επίσημες απόψεις από τους εκπροσώπους της κυβέρνησης και άλλους φορείς, που συνήθως εκπροσωπούνται - αλλά και από εκπροσώπους τοπικών οργανώσεων ιδιαίτερα από γυναίκες που ζουν στο «πετσί» τους τις επιπτώσεις των νέων εργασιακών σχέσεων και της ανεργίας.

Και πρώτα πρώτα ανακοινώθηκαν τα πιο πρόσφατα και θλιβερά στοιχεία που αφορούν την ανεργία: Ενώ το 1998 τα σκήπτρα της ανεργίας κατείχε η Ηπειρος με ποσοστό 13,6% (22% για τις γυναίκες), το 1999 είναι η Δυτική Μακεδονία που κατέχει το θλιβερό ρεκόρ με 14,6% (24,2% για τις γυναίκες) και 47% για τους νέους! Γενικότερα, σ' όλη την Ελλάδα, η ανεργία των γυναικών είναι τριπλάσια από αυτή των ανδρών, ενώ τρεις στους τέσσερις πτυχιούχους ανέργους είναι κοπέλες. Ακόμα 70% των ανέργων που αναζητούν δουλιά πάνω από δύο χρόνια είναι γυναίκες. Να θυμίσουμε επίσης ότι οι επιχειρήσεις που απασχολούν λιγότερο από δέκα άτομα είναι το 92% των ελληνικών επιχειρήσεων.

Από τα επίσημα χείλη ακούστηκαν οι συνήθεις λύσεις για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της απασχόλησης: Διά βίου εκπαίδευση (κάτι που πολύ βολεύει τις ανάγκες των εργοδοτών, αλλά όχι των εργαζομένων), σχολές δεύτερης απασχόλησης, κατάρτιση σε προγράμματα της ΕΕ, να γίνουν περισσότερες γυναίκες επιχειρηματίες, μερική απασχόληση κλπ. κλπ. Συνοπτικά, η απασχόληση έτσι όπως την ξέραμε μέχρι τα τελευταία χρόνια, με κανονικό μισθό, ωράριο, άδειες, επιδόματα κ. ά. φαντάζει... ντεμοντέ. Ακούστηκαν όμως και άλλες φωνές στο συνέδριο, που μίλησαν καθαρά για τα συγκεκριμένα και τραγικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στις πόλεις και στα χωριά. Μια από αυτές τις φωνές ήταν της Εφης Τσίγκα, από την Κοζάνη, που μίλησε, εκπροσωπώντας το ΚΚΕ (εκτενή αποσπάσματα από την ομιλία της, δημοσιεύτηκαν στον «Κυριακάτικο Ριζοσπάστη» της 15ης Οκτώβρη). Αναφέρθηκε παραστατικά και με σαφήνεια στις αιτίες που δημιουργούν τα προβλήματα, στις νέες εργασιακές σχέσεις, έτσι όπως τις ζουν οι γυναίκες στην περιφέρεια, στην άγρια εκμετάλλευση των νέων κοριτσιών που εργάζονται ανασφάλιστα για «ψίχουλα», φοβούνται να συνδικαλιστούν και να καταγγείλουν τη σεξουαλική παρενόχληση που συχνά υφίστανται - ιδιαίτερα στις μικρές πόλεις, όπου όλα μαθαίνονται και δε θα μπορέσουν να ξαναβρούν δουλιά. «Εκείνο το τμήμα της εργατικής τάξης που είναι πιο ευάλωτο, οι γυναίκες, είναι εκείνο που δέχεται την ολομέτωπη επίθεση», τόνισε, για να διευκρινίσει: «Είμαστε ευάλωτες στις όποιες επιλογές της άρχουσας τάξης. Οχι, γιατί είμαστε αδύναμες ως "ασθενές φύλο", αλλά λόγω της γενετήσιας λειτουργίας μας το κόστος εργασίας μας είναι πιο μεγάλο».

Λόγια...

Οι επισημάνσεις της εκπροσώπου του ΚΚΕ πυροδότησαν αντιδράσεις και ένα γόνιμο προβληματισμό, ύστερα από τις σχοινοτενείς εισηγήσεις άλλων ομιλητών και ομιλητριών, που προσπαθούσαν να πείσουν με σαθρά επιχειρήματα για το ...ωφέλιμο της ελαστικοποίησης της εργασίας και να προβάλουν το μοντέλο της «απασχολήσιμης», που θα προσπαθεί να «τσοντάρει» στις ανάγκες της οικογένειας με ένα χαρτζιλίκι - αναλαμβάνοντας συγχρόνως και όλες της υποχρεώσεις που προκύπτουν με την κατάλυση του κοινωνικού κράτους!

Οπως φάνηκε από τη συζήτηση, ο κύριος παράγοντας που ωθεί τις γυναίκες της υπαίθρου στην επιλογή συνεταιριστικών δραστηριοτήτων είναι η ολοένα και μεγαλύτερη μείωση του αγροτικού εισοδήματος, φαινόμενο που παρατηρείται με ιδιαίτερη οξύτητα στις περιοχές της Ηπείρου και της Θράκης. Τα κυριότερα προβλήματα των αγροτισσών, που μετέχουν σε συνεταιρισμούς, είναι τα οικονομικά προβλήματα, η άγνοια της αγοράς, η έλλειψη προβολής και διαφήμισης για την προώθηση των προϊόντων τους και η έλλειψη εξειδικευμένης κατάρτισης και ενημέρωσης. Επίσης θα ήθελαν τη μεταξύ τους δικτύωση για αλληλοενημέρωση και αλληλοϋποστήριξη. Υπάρχουν βέβαια και μεγαλύτερα προβλήματα, που δε θίχτηκαν, όπως το ότι συνεταιρισμοί που εξαρτώνται από προγράμματα της ΕΕ είναι κατά κανόνα θνησιγενείς...

Αλλά και η ψαλίδα των αμοιβών, ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες, είναι όπως φάνηκε από τη συζήτηση η πιο ανοιχτή» σε σύγκριση με όλες τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες: Αντιπροσωπεύουν στην Ελλάδα το 68% των αμοιβών των ανδρών, ένα ποσοστό που βάζει τις Ελληνίδες στην τελευταία θέση, μετά την Ολλανδία (70,6%) και την Πορτογαλία (71,7%). Τα ποσοστά αυτά αφορούν ακαθάριστες ωριαίες αμοιβές γυναικών στη βιομηχανία, ως ποσοστό των αμοιβών των ανδρών - αμοιβές πλήρους απασχόλησης, χωρίς προσαυξήσεις.

Για «θηλυκοποίηση της φτώχειας» μίλησε στην εισήγησή της στο συνέδριο η Μάρω Ζόμπολα, πρόεδρος του Πανελλήνιου Δικτύου Αιρετών Γυναικών στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, τονίζοντας: «Μια αχαλίνωτη παγκοσμιοποίηση των αγορών, σε συνδυασμό με πατριαρχικές ιδέες, η διογκούμενη οικονομική εξάρτηση των κρατών, με αντίστοιχες περικοπές κοινωνικών προγραμμάτων υποσκάπτει τις προσπάθειες για την εξασφάλιση ουσιαστικής ισότητας των δύο φύλων. Αλλά και στην Ευρώπη των 15 χωρών και των 18 εκατομμυρίων ανέργων, οι γυναίκες φθάνουν πάνω από 50% στην ανεργία και καλύπτουν το 33% των εργαζομένων με μερική απασχόληση έναντι 6% των ανδρών».

Αρνητική είναι η γνώμη της Μάρως Ζόμπολα για τη μερική απασχόληση ως λύση για τα εργασιακά προβλήματα των γυναικών: «Η μερική απασχόληση, λέει, κρατάει τη γυναίκα στο σπίτι, όπου σηκώνει μόνη της τα οικογενειακά βάρη. Δεν εξελίσσεται επαγγελματικά και εργαζόμενη μ' αυτό τον τρόπο είναι σαν να κάνει διαρκώς τα πρώτα βήματα στην καριέρα της. Η μερική απασχόληση συμβάλλει στην απομόνωση της εργαζόμενης». «Αλλά οι γυναίκες πρέπει να παρεμβαίνουν και να ενεργοποιούνται σαν πολίτες. Εμείς, με αυτό το συνέδριο δίνουμε έμφαση στο "τοπικό". Σ' αυτή την κρίσιμη διεθνή οικονομική συγκυρία και επιδιώκουμε την ενεργοποίηση των αιρετών γυναικών της Αυτοδιοίκησης ώστε να παρέμβουν και να προωθήσουν την ενασχόληση των γυναικών στις περιοχές που εκλέγονται.

Με ποιους τρόπους μπορεί να γίνει αυτό; Με πολλούς τρόπους. Π.χ. συζήτηση στο Δημοτικό Συμβούλιο, παρέμβαση στο υπουργείο, κινητοποίηση...».

Το Δίκτυο Αιρετών Γυναικών ξεκίνησε πρόσφατα μια πανελλήνια έρευνα για τις γυναίκες στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, με στόχο να αναδειχτεί το προφίλ της Ελληνίδας που ενεργοποιείται σ' αυτό τον τομέα. Η έρευνα θα γίνει με ερωτηματολόγιο, που θα σταλεί σ' όλες τις γυναίκες που έχουν εκλεγεί στην ΤΑ και θα αφορά σπουδές, οικογενειακή κατάσταση, καριέρα, τα εμπόδια που συνάντησαν, τις συνθήκες που τις βοήθησαν να συμμετέχουν κ.ά. Σήμερα, στους 900 δήμους της χώρας έχουμε μόνο 14 γυναίκες δημάρχους (ποσοστό 1,5%), ενώ από τους 15.719 δημοτικούς συμβούλους, οι 14.603 είναι άντρες και οι 1.116 γυναίκες (7%). Από τους 54 νομάρχες, οι δύο είναι γένους θηλυκού (3,7%), ενώ από τους 3.102 νομαρχιακούς συμβούλους, οι 2.866 είναι άντρες και οι 236 γυναίκες (7,6%).

• Το ακούσαμε και αυτό! Στην περιοχή Αργιθέας, μια από τις πιο απομονωμένες της Ελλάδας, πήραν πρόγραμμα με γραμμή on line όπου οι ενδιαφερόμενες θα μπορούν να πληροφορούνται για τις δυνατότητες απασχόλησης που υπάρχουν και τα σχετικά προγράμματα. Και ποιες θα πηγαίνουν - με τα πόδια - στην έδρα της περιοχής για να πληροφορηθούν τα σχετικά; Οι αναλφάβητες ή οι ηλικιωμένες, που θα έχουν πρόσβαση στις... σελίδες του Ιντερνετ; Το αναφέρουμε σαν χαρακτηριστικό παράδειγμα για το τι προγράμματα παίρνονται, σε ποιους - ποιες απευθύνονται και πώς χρησιμοποιούνται...
• Τα τροφεία στους κρατικούς παιδικούς σταθμούς καθιερώνονται και οι διαμαρτυρίες των γυναικείων οργανώσεων δεν πρέπει να ακούγονται σαν «φωνή βοώντος εν τη ερήμω». Διότι είναι ένα ζήτημα που δεν αφορά μόνο τις γυναίκες - που πρέπει να κόψουν το λαιμό τους - αλλά τελικά ολόκληρη την οικογένεια. Μπορεί τώρα να θίγονται οι εργαζόμενοι γονείς που έχουν κάπως υψηλότερα εισοδήματα, όμως αυτή είναι μόνο η αρχή για να επεκταθούν τα τροφεία σε όλους τους γονείς. Ας το σκεφθούν αυτό οι σύλλογοι γονέων, αλλά και οι υπεύθυνοι του συνδικαλιστικού κινήματος...